Mistrz godzinek Rohan
 Zmarły przed sądem Boskim z Godzinek Rohan, XV wiek | |
| Data śmierci |
XV wiek |
|---|---|
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka |
gotyk międzynarodowy |
| Ważne dzieła | |
|
Godzinki Rohan | |
Mistrz godzinek Rohan (Mistrz Wielkich Godzinek książąt de Rohan)[1] – anonimowy malarz czynny w latach 1410-1440 (lub 1405-1440)[2], zajmujący się sztuką iluminowania rękopisów. Reprezentant gotyku międzynarodowego.
Działalność[edytuj | edytuj kod]
Mistrzowi godzinek Rohan przypisuje się około czterdziestu kodeksów iluminowanych[3]. Pierwsze miniatury z paryskich rękopisów pochodzą z lat 1405-1415[2]. W latach 1415-1420 działał w rejonie Szampanii, gdzie wykonał kilka ksiąg godzinek według rytu (obrządku) dla Troyes (diecezji). Około 1415-1420 przeniósł się do Paryża, gdzie zapoznał się z warsztatami Mistrza Bedforda, Braci Limbourg, a przede wszystkim z twórczością Mistrza Marszałka Boucicauta[4]. W kolejnych latach miał działać w Angers (według François Avrila) lub w Bourges (według Meissa); prawdopodobne jest, że nadal mieszkał w Paryżu, pracując dla książąt spoza miasta, m.in. dla Jolanty Aragońskiej i Ludwika II d’Anjou. W latach 1430-1440 wykonał Godzinki Rohan oraz brał udział w pracach nad Godzinkami Rene d’Anjou, dekorował także Godzinki Izabeli Stuart. Przypisuje mu się autorstwo Portretu Ludwika II Andegaweńskiego, stworzonego w latach 1415-1420 lub tuż przed śmiercią księcia w 1417 roku. Pierwsze portrety Jana van Eycka są uderzająco stylistycznie podobne do prac Mistrza Rohan.
Opis twórczości[edytuj | edytuj kod]
Jego najważniejszym dziełem jest Księga godzinek Rohan (Grandes Heures de Rohan) z 65 miniaturami[5]. Dzieła Mistrza godzinek Rohan charakteryzuje duża ekspresja, dramatyzm i podkreślanie strony emocjonalnej[5]. W jego pracach widoczne są wpływy Mistrza Boucicauta i Mistrza Bedforda. W Grandes Heures de Rohan wykorzystywał motywy ornamentalne i architektoniczne zapożyczone z prac braci Limbourg. Od nich też pochodzi postać klęczącej kobiety w Zwiastowaniu pasterzy oraz jeźdźcy w Ucieczce do Egiptu. Niezależnie od zapożyczeń, Mistrz Rohan wprowadzał do swoich prac własny styl; nie uznawał obowiązujących kanonów, unikając próby uzyskania przestrzeni i realizmu pejzażu. Jak konkluduje Krystyna Secomska:
Umieszcza on postacie w płytkiej przestrzeni, niekiedy na tle schematycznego skalistego krajobrazu, niekiedy zaznaczając pobieżnie wycinek płaskiego terenu. W tej archaicznej konwencji postać ludzka góruje nad swym otoczeniem, wymiarami, jak również zaznaczeniem treściowym i plastycznym[2]
.
Styl Mistrza Rohan, a zwłaszcza ekspresja w ukazywaniu scen, był nowością w gotyckim malarstwie francuskim, przez co niektórzy badacze (Heimann) uważali, że on sam musiał pochodzić z Niemiec lub z Hiszpanii (Porcher)[6]. Za pierwszą hipotezą przemawiało wykorzystanie motywu postaci Chrystusa Bolesnego zstępującego jako Sędzia pomiędzy zmartwychwstałych, motywu nieznanego w sztuce francuskiej, a popularnego wśród artystów niemieckich. Za drugą hipotezą może wskazywać podobieństwo miniatur z Grandes Heures de Rohan do XIV wiecznego rękopisu iluminowanego zwanego mszałem z Cambrai; występuje podobieństwo motywów nieba z postaciami aniołów[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ziemba Tom I 2008 ↓, s. 170.
- ↑ a b c d Secomska 1989 ↓, s. 48.
- ↑ Millard Meiss, French Painting in the Time of Jean de Berry: The Limbourgs and Their Contemporaries, 2 t. s. 256-277, 352-353 za: Antoni Ziemba: Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380-1500. Sztuka dworu burgundzkiego oraz miast niderlandzkich. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2008, s. 170. ISBN 978-83-235-0443-6.
- ↑ François Avril, Les Manuscrits a peitures en France, 1440-1520, s. 25-26 za: Antoni Ziemba: Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380-1500. Sztuka dworu burgundzkiego oraz miast niderlandzkich. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2008, s. 170. ISBN 978-83-235-0443-6.
- ↑ a b A. Dulewicz, Słownik sztuki francuskiej, Warszawa 1986, s. 279.
- ↑ J. Porcher The Rohan Book of Hours, London 1959.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Antoni Ziemba: Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380-1500. Sztuka dworu burgundzkiego oraz miast niderlandzkich. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2008. ISBN 978-83-235-0443-6.
- Krystyna Secomska: Mistrzowie i książęta. Malarstwo francuskie XV i XVI wieku. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1989. ISBN 83-221-0435-9.