Modrak (ptak)
| Monticola solitarius[1] | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
 Samiec | |||
 Samica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
modrak | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 lęgowiska występuje przez cały rok przeloty zimowiska zalatuje (sezonowość niepewna) | |||
Modrak[5], modrak śródziemnomorski[6] (Monticola solitarius) – gatunek ptaka z rodziny muchołówkowatych (Muscicapidae). Zamieszkuje południową i wschodnią Eurazję oraz północną Afrykę. Nie jest zagrożony.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego gatunek ten opisał w 1758 roku Karol Linneusz w 10. edycji Systema Naturae. Autor nadał mu nazwę Turdus solitarius. Jako miejsce typowe wskazał Orient[3][7] (czyli kraje wschodnie), co później zmieniono na Włochy, gdyż stamtąd pochodził okaz opisany w cytowanej przez Linneusza wcześniejszej pracy Willughby’ego[3]. Obecnie gatunek zaliczany jest do rodzaju Monticola[2][5][8].
Wyróżnia się pięć podgatunków[2][8]. Niektórzy autorzy proponują podział taksonomiczny Monticola solitarius i wyodrębnienie wschodnich podgatunków (philippensis, pandoo i madoci) do osobnego gatunku Monticola philippensis[8][9].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Modrak występuje w zależności od podgatunku[2][8]:
- Monticola solitarius solitarius – modrak śródziemnomorski[5] – północno-zachodnia Afryka, południowo-zachodnia i południowo-środkowa Europa, północna Turcja do Gruzji i Azerbejdżanu.
- Monticola solitarius longirostris – Grecja i zachodnia oraz południowa Turcja i Lewant na wschód do północno-zachodnich Himalajów.
- Monticola solitarius pandoo – środkowe Himalaje do wschodnich Chin i północno-zachodniego Wietnamu.
- Monticola solitarius philippensis – modrak rdzawobrzuchy[5] – wschodnia Mongolia do Sachalinu i Japonii, skrajnie północne Filipiny i północno-wschodnie Chiny.
- Monticola solitarius madoci – Półwysep Malajski i północna Sumatra.
W Polsce wyjątkowy gatunek lęgowy – odnotowano go na terenie kraju jedyny raz 11 VI 1947 roku w Tatrach[10]. Nie jest zaliczany do awifauny krajowej[11].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała ok. 20 cm, rozpiętość skrzydeł 30–37 cm. Występuje wyraźny dymorfizm płciowy. Samiec w szacie godowej jest ciemnoniebieski z ciemnoszarymi skrzydłami, w szacie spoczynkowej skrzydła również są ciemne, ale jest granatowy. Samica z wierzchu jest szaro-ciemnobrązowa, skrzydła poza barkówkami są ciemnoszare, a głowa szaro-brązowa. Brzuch jest biało i brązowo łuskowany. U obu płci nogi i dziób są szare. Samica jest podobna do samicy nagórnika.
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Jest płochliwy. Zamieszkuje skaliste wybrzeża, wąwozy. Żywi się owadami drobnymi zwierzętami, np. dżdżownicami i jaszczurkami. Lęgi odbywa w akwenie Morza Śródziemnego. Jego gniazdo jest położone w szczelinach skalnych, albo zagłębieniach murów. Samica składa 4–5 jaj.
Status[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje modraka za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność światowej populacji, wstępnie obliczona w oparciu o szacunki organizacji BirdLife International dla Europy z 2015 roku, mieści się w przedziale 1–4 milionów dorosłych osobników. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za prawdopodobnie stabilny[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Monticola solitarius, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d Collar, N.: Blue Rock-thrush (Monticola solitarius). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-10)].
- ↑ a b c d D. Lepage: Blue Rock-Thrush Monticola solitarius. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2022-12-15]. (ang.).
- ↑ a b Monticola solitarius, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c d P. Mielczarek, M. Kuziemko: Podrodzina: Saxicolinae Vigors, 1825 - kląskawki (wersja: 2019-10-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-04-08].
- ↑ Multilingual IOC 10.1 World Bird List. IOC World Bird List. [dostęp 2020-06-22].
- ↑ K. Linneusz, Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 10, t. 1, Holmiae 1758, s. 170 (łac.).
- ↑ a b c d F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-12-15]. (ang.).
- ↑ D. Zuccon, P.G.P. Ericson. The Monticola rock-thrushes: Phylogeny and biogeography revisited. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 55 (3), s. 901–910, 2010. DOI: 10.1016/j.ympev.2010.01.009. (ang.).
- ↑ Ludwik Tomiałojć: Ptaki Polski - wykaz gatunków i rozmieszczenie. Warszawa: PWN, 1972, s. 195.
- ↑ Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce – stan z 31.12.2021. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. [dostęp 2022-12-15].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Paul Sterry, Andrew Cleave, Andy Clements, Peter Goodfellow: Ptaki Europy: przewodnik. Warszawa: Świat Książki, 2007, s. 303. ISBN 978-83-247-0818-5.
- Atlas. Ptaki śpiewające – łatwe rozpoznawanie. Olsztyn: Firma Księgarska Jacek i Krzysztof Olesiejuk, 2007. ISBN 978-83-7512-058-5.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).