Monodelf
(Przekierowano z Monodelphis)
| Monodelphis | |||||
| Burnett, 1829[1] | |||||
 Przedstawiciel rodzaju – monodelf szary (M. domestica) | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Nadrząd | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Plemię | |||||
| Rodzaj |
monodelf | ||||
| Typ nomenklatoryczny | |||||
|
Monodelphis brachyura Burnett, 1830 (= Didelphys brachyuros von Schreber, 1777, = Didelphis brevicaudata Erxleben, 1777) | |||||
| |||||
| Podrodzaje i gatunki | |||||
| |||||
Monodelf[15] (Monodelphis) – rodzaj ssaków z podrodziny dydelfów (Didelphinae) w obrębie rodziny dydelfowatych (Didelphidae).
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce Południowej[16][17][18].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała (bez ogona) 6–18,3 cm, długość ogona 3,6–10,6 cm; masa ciała 7,5–150 g[16][19].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj zdefiniował w 1829 roku brytyjski botanik Gilbert Thomas Burnett na łamach Quarterly Journal of Science, Literature and the Arts[1]. Burnett wymienił kilka gatunków nie wskazując gatunku typowego; w ramach późniejszego oznaczenia w 1916 roku niemiecki zoolog Paul Matschie na typ nomenklatoryczny wyznaczył monodelfa rdzawobocznego (M. brevicaudata)[20].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Monodelphis: gr. μονος monos „pojedynczy”; δελφυς delphus „macica”[21].
- Peramys: gr. πηρα pēra „skórzana torba, sakwa”; μυς mus, μυός muos „mysz”[22]. Gatunek typowy: Monodelphis brachyura Burnett, 1830 (= Didelphys brachyuros Schreber, 1777, = Didelphis brevicaudata Erxleben, 1777).
- Hemiurus: gr. ἡμι- hēmi- „pół–”, od ἡμισυς hēmisus „połowa”; ουρα oura „ogon”[23]. Gatunek typowy: Didelphis hunteri Waterhouse, 1841 (= Didelphis brevicaudata Erxleben, 1777).
- Monodelphiops: rodzaj Monodelphis Burnett, 1829 (monodelf); ωψ ōps, ωπος ōpos „twarz”[24]. Gatunek typowy: Microdelphis sorex Hensel, 1873 (= Didelphys dimidiata Wagner, 1847).
- Minuania: „od minuanés, jednego z rdzennych ludów zamieszkujących Urugwaj”[7]. Gatunek typowy: Didelphys dimidiata Wagner, 1847.
- Mygalodelphys: gr. μυγαλη mugalē „ryjówka”; δελφυς delphus „macica”[25]. Gatunek typowy: Peramys adustus Thomas, 1897.
- Pyrodelphys: gr. πυρ pur, πυρος puros „ogień”; δελφυς delphus „macica”[26]. Gatunek typowy: Peramys emiliae Thomas, 1912.
Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]
Do rodzaju należą następujące gatunki zgrupowane w pięciu podrodzajach[27][17][15]:
- Pyrodelphys S.E. Pavan & Voss, 2016
- Monodelphis emiliae (O. Thomas, 1912) – monodelf dżunglowy
- Monodelphiops Matschie, 1916
- Monodelphis dimidiata (J.A. Wagner, 1847) – monodelf żółtoboczny
- Monodelphis unistriata (J.A. Wagner, 1842) – monodelf jednopręgi
- Microdelphys Burmeister, 1856
- Monodelphis scalops (O. Thomas, 1888) – monodelf długonosy
- Monodelphis gardneri Solari, Pacheco, Vivar & L.H. Emmons, 2012 – monodelf parański
- Monodelphis iheringi (O. Thomas, 1888) – monodelf płaskogłowy
- Monodelphis americana (P.L.S. Müller, 1776) – monodelf amerykański
- Mygalodelphys S.E. Pavan & Voss, 2016
- Monodelphis pinocchio S.E. Pavan, 2015
- Monodelphis kunsi Pine, 1975 – monodelf drobny
- Monodelphis adusta (O. Thomas, 1895) – monodelf podpalany
- Monodelphis reigi Lew & Pérez-Hernándeez, 2004 – monodelf przydrożny
- Monodelphis saci S.E. Pavan, Mendes-Oliveira & Voss, 2017
- Monodelphis handleyi Solari, 2007 – monodelf pręgobrzuchy
- Monodelphis ronaldi Solari, 2004 – monodelf skryty
- Monodelphis osgoodi Doutt, 1938 – monodelf śniady
- Monodelphis peruviana (Osgood, 1913)
- Monodelphis Burnett, 1829
- Monodelphis vossi S.A. Pavan, 2019
- Monodelphis glirina (J.A. Wagner, 1842) – monodelf amazoński
- Monodelphis sanctaerosae Voss, Pine & Scolari, 2012 – monodelf peruwiański
- Monodelphis domestica (J.A. Wagner, 1842) – monodelf szary
- Monodelphis palliolata (Osgood, 1914) – monodelf kapturowy
- Monodelphis touan (G. Shaw, 1800)
- Monodelphis arlindoi S.E. Pavan, R.V. Rossi & Schneider, 2012 – monodelf krótkoogonowy
- Monodelphis brevicaudata (Erxleben, 1777) – monodelf rdzawoboczny
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b G.T. Burnett. Illustrations of the Quadrupeda, or Quadrupeds, being the arrangement of the true four-footed Beasts indicated in outline. „Quarterly Journal of Science, Literature and the Arts”. 28, s. 351, 1829. (ang.).
- ↑ R.-P. Lesson: Nouveau tableau du règne animal: Mammifères. Paris: A. Bertrand, 1842, s. 187. (fr.).
- ↑ P. Gervais: Expédition dans les parties centrales de l’Amérique du Sud: de Rio de Janeiro à Lima, et de Lima au Para. Cz. 1: Mammifère. Paris: Chez P. Bertrand, 1855, s. 101. (fr.).
- ↑ H. Burmeister: Erlauterungen zur fauna Brasiliens: enthaltend Abbildungen und ausfuhrliche Beschreibungen neuer oder ungenugend bekannter Thier-Arten. Berlin: Georg Reimer, 1856, s. 83. (niem.).
- ↑ É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Wyd. Nova ed. (prima completa). Cz. 2. Berolini: R. Friedländer & sohn, 1898, s. 1242. (łac.).
- ↑ Matschie 1916 ↓, s. 261.
- ↑ a b A. Cabrera: Genera Mammalium. Madrid: Imprenta y Librería de Nicolás Moya, 1919, s. 43. (hiszp.).
- ↑ H. Pohle. Über die von Prof. Bresslau in Brasilien gesammelten Säugetiere (ausser den Nagethieren). „Abhandlungen der Senckenbergischen naturforschenden Gesellschaft”. 40, s. 240, 1927. (niem.).
- ↑ Á. Cabrera. Catalogo del los mamiferos de America del Sur. I (Metatheria – Unguiculata – Carnivora). „Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales "Bernardino Rivadavia" e Institutio Nacional de Investigación de las Ciencias Naturales”. 4 (1), s. 29, 1958. (hiszp.).
- ↑ O.A. Reig. El segundo ejemplar conocido de Lestodelphys halli (Thomas). „Neotropica”. 5, s. 57, 1959. (hiszp.).
- ↑ R.V. Tálice, S.L. de Mosera & T. Machado. Observaciones sobre Monodelphis dimidiata. „Actas y Trabajos del Primer Congreso Sudamericano de Zoología”. 4, s. 151, 1961. (hiszp.).
- ↑ B.E. Brown. Atlas of New World marsupials. „Fieldiana. Zoology”. 121, s. 145, 2004. (ang.).
- ↑ Pavan i Voss 2016 ↓, s. 19.
- ↑ Pavan i Voss 2016 ↓, s. 22.
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 4–5. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b D. Astúa: Family Didelphidae (Opossums). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 147–155. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 46–48. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Genus Monodelphis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-20].
- ↑ Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 34–35. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Matschie 1916 ↓, s. 271.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 431.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 523.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 319.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 155.
- ↑ Pavan i Voss 2016 ↓, s. 21.
- ↑ Pavan i Voss 2016 ↓, s. 24.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-17]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
- P. Matschie. Bemerkungen über die Gattung Didelphis L.. „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. Jahrgang 1916, s. 259–272, 1916. (niem.).
- Edmund C. Jaeger, Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1–256, OCLC 637083062 (ang.).
- S.E. Pavan & R.S. Voss. A revised subgeneric classification of short-tailed opossums (Didelphidae, Monodelphis). „American Museum novitates”. 3868, s. 1–44, 2016. (ang.).