Monodelf rdzawoboczny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Monodelphis brevicaudata)
Monodelf rdzawoboczny
Monodelphis brevicaudata
(Erxleben, 1777)[1]
Ilustracja
Ilustracja z Die Säugetiere in abbildungen nach der Natur mit Beschreibungen z 1778 roku
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Nadrząd

torbacze

Rząd

dydelfokształtne

Rodzina

dydelfowate

Podrodzina

dydelfy

Rodzaj

monodelf

Podrodzaj

Monodelphis

Gatunek

monodelf rdzawoboczny

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[13]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Monodelf rdzawoboczny[14] (Monodelphis brevicaudata) – gatunek ssaka z podrodziny dydelfów (Didelphinae) w obrębie rodziny dydelfowatych (Didelphidae).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1777 roku niemiecki przyrodnik Johann Christian Polycarp Erxleben nadając mu nazwę Didelphis brevicaudata[1]. Miejsce typowe w oryginalnym opisie to „lasy Ameryki Południowej” (łac. in Americae australis silvis)[1][15]; ograniczone w 1916 roku przez Paula Matschiego do Surinamu[16]; uściślone w 2001 przez Roberta S. Vossa i współpracowników do Kartabo, w regionie Cuyuni-Mazaruni, w Gujanie[17][18][19]. Holotyp to ciało zachowane w alkoholu i wyekstrahowana czaszka dorosłej samica (sygnatura BMNH 67.4.12.540, Muzeum Historii Naturalnej w Londynie)[18].

Monodelphis brevicaudata należy do podrodzaju Monodelphis[20][19] w kladzie z M. palliolata, M. touan i M. arlindoi[21]. Dawniej do M. brevicaudata należały M. touan i M. palliolata[15]. Takson orinoci został uznany w 2004 roku za odrębny gatunek lub podgatunek[22], jednak nie zostało to uwzględnione w późniejszych opracowaniach[18][19][20][23]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[20].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Monodelphis: gr. μονος monos ‘pojedynczy’; δελφυς delphus ‘macica’[24].
  • brevicaudata: łac. brevis ‘krótki’; caudatus ‘ogonowy’, od cauda ‘ogon’[25].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Monodelf rdzawoboczny występuje w południowo-wschodniej Wenezueli (na południe od Orinoko), północnej Gujanie i północno-zachodniej Brazylii (na północ od Rio Negro i na zachód od Rio Branco)[23][15][20].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) samic 12,8–16,1, samców 14,3–17 cm, długość ogona samic 7,1–8,7 cm, samców 6,4–9,7 cm; masa ciała samic 50–81 g, samców 70–127 g[23][26].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Zamieszkuje lasy tropikalne. Prowadzi nocny tryb życia. Żywi się nasionami, młodymi pędami i owocami, zjada również padlinę, owady. Poluje także na drobne gryzonie, które uśmierca przez ukąszenie w kark. Rozmnażanie nie jest określone porami roku. Liczba młodych w miocie: do 11. Młode osobniki trzymają się sierści i sutków matki, ponieważ samica nie ma marsupium. Gdy młode trochę podrosną, matka nosi je na grzbiecie.

Status zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern „najmniejszej troski”)[13].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Niepoprawna późniejsza pisownia Didelphys brachyuros von Schreber, 1777.
  2. ↑ Nieuzasadniona poprawka Didelphys brachyuros von Schreber, 1777

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d J.Ch.P. Erxleben: Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates: cum synonymia et historia animalium: Classis I. Mammalia. Lipsiae: Impensis Weygandianis, 1777, s. 80. (łac.).
  2. ↑ Schreber 1777 ↓, s. 548, 589.
  3. ↑ Schreber 1777 ↓, s. ryc. cli.
  4. ↑ E.A.W. von Zimmermann: Geographische Geschichte des Menschen, und der allgemein verbreiteten vierfüßigen Thiere. Cz. 2. Leipzig: Weygand, 1780, s. 386. (niem.).
  5. ↑ J.F. Gmelin: Caroli a Linné. Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 13. T. 1. Lipsiae: impensis Georg. Emanuel. Beer, 1788, s. 450. (łac.).
  6. ↑ Ch.K. André: Der Zoologe, oder Compendiöse Bibliothek des Wissenswürdigsten aus der Thiergeschichte und allgemeinen Naturkunde. Cz. 1. Eisenach: Johann Jacob Gebauer, 1797, s. 13. (niem.).
  7. ↑ G. Cuvier: Tableau élémentaire de l’histoire naturelle des animaux. Paris: Baudouin, 1798, s. 125. (fr.).
  8. ↑ F. Tiedemann: Zoologie: zu seinen Vorlesungen entworfen. Allgemeine Zoologie, Mensch und Säugthiere. Landshut: In der Weberichen Buchhandlung, 1804, s. 428. (niem.).
  9. ↑ J.E. Gray: A synopsis of the species of the class Mammalia. W: E. Griffith (red.): The animal kingdom: arranged in conformity with its organization. Cz. 5. London: G.B. Whittaker, 1827, s. 190. (ang.).
  10. ↑ G.R. Waterhouse: Mammalia. Marsupialia or Pouched Animals. W: W. Jardine: The Naturalist’s Library. Cz. 25. Edinburgh: W. H. Lizars, 1841, s. 110. (ang.).
  11. ↑ O. Thomas. On new small mammals from South America. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 3, s. 154, 1899. (ang.). 
  12. ↑ J.A. Allen. New mammals from Venezuela and Colombia. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 20, s. 327, 1904. (ang.). 
  13. ↑ a b F. Catzeflis i inni, Monodelphis brevicaudata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-07-20] (ang.).
  14. ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 4. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  15. ↑ a b c D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Species Monodelphis brevicaudata. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-07-20].
  16. ↑ P. Matschie. Bemerkungen über die Gattung Didelphis L.. „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. Jahrgang 1916, s. 271, 1916. (niem.). 
  17. ↑ R.S. Voss, D.P. Lunde & N.B. Simmons. Mammals of Paracou, French Guiana: a Neotropical lowland rainforest fauna. Part 2. Nonvolant species. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 263, s. 54–61, 2001. (ang.). 
  18. ↑ a b c R. Voss. An annotated checklist of Recent opossums (Mammalia: Didelphidae). „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 455, s. 23, 2022. (ang.). 
  19. ↑ a b c N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Monodelphis brevicaudata (Erxleben, 1777). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-17]. (ang.).
  20. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 48. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  21. ↑ S.E. Pavan, A.C. Mendes-Oliveira & R.S. Voss. A new species of Monodelphis (Didelphimorphia, Didelphidae) from the Brazilian Amazon. „American Museum novitates”. 382, s. 1–20, 2017. (ang.). 
  22. ↑ D. Lew & R. Pérez-Hernández. Una nueva especie del género Monodelphis (Didelphimorphia: Didelphidae) de la Sierra de Lema, Venezuela. „Memoria de la Fundación La Salle de Ciencias Naturales”. 159–160, s. 7–25, 2004. (hiszp.). 
  23. ↑ a b c D. Astúa: Family Didelphidae (Opossums). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 149. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
  24. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 431, 1904. (ang.). 
  25. ↑ brevicaudata, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-17] (ang.).
  26. ↑ Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 35. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Monodelf_rdzawoboczny&oldid=70869734”