Morświn kalifornijski
| Phocoena sinus[1] | |
| Norris & McFarland, 1958 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| (bez rangi) | walenie |
| (bez rangi) | zębowce |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
morświn kalifornijski |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
 Zakres obejmuje obszar zaznaczony na ciemnoniebieski. | |
Morświn kalifornijski[3] (Phocoena sinus) – gatunek ssaka z rodziny morświnowatych (Phocoenidae). Jest najmniejszym z delfinów i jednym z mniejszych waleni. Gatunek bardzo rzadki, uważany za najbardziej zagrożonego wyginięciem przedstawiciela zarówno rodziny, jak i w ogóle ssaków[4].
Występowanie i biotop[edytuj | edytuj kod]
Morświn kalifornijski jest endemitem, zasiedlającym płytkie wody przybrzeżne w północnej części Zatoki Kalifornijskiej. Rzadko spotykany w wodach o głębokości powyżej 30 m. W regionie, w którym żyje, czyli w Zatoce Kalifornijskiej, mówią na niego vaquita, co po hiszpańsku znaczy "mała krowa"[5]. Jest jedynym gatunkiem morświna występującym w tak ciepłych wodach. Morświn kalifornijski żyje pojedynczo, w parach lub w małych grupach (do 10 osobników)[6].
Charakterystyka ogólna[edytuj | edytuj kod]
| Podstawowe dane | |
|---|---|
| Długość ciała | 140-150 cm |
| Masa ciała | ok. 50 kg |
| Dojrzałość płciowa | z osiągnięciem 1,3 m |
| Okres godowy | |
| Ciąża | 10-11 miesięcy |
| Liczba młodych w miocie |
1 |
| Długość życia | 21 lat |
Wygląd[edytuj | edytuj kod]
Ma mniejszą głowę i krótszy pysk w porównaniu z innymi waleniami, ciemnoszare ubarwienie grzbietu z jaśniejszym spodem. Płetwa grzbietowa trójkątna i znacznie wyższa w stosunku do ciała niż u innych morświnów. Zęby tego gatunku mają łopatkowaty kształt. W górnej szczęce jest ich 20 – 21 par, zaś w żuchwie 18 par. Od innych morświnów różni się rozmiarem, niespotykanym ubarwieniem oraz płetwą grzbietową, która jest znacznie wyższa w stosunku do ciała niż u pozostałych. Przede wszystkim jednak wyróżnia go to, że jest gatunkiem najbardziej zagrożonym wyginięciem. I nie tylko wśród morświnów, ale ssaków w ogóle. Z powodu charakterystycznej czarnej obwódki wokół pyszczka i oczu nazywany jest pandą mórz[5].
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Spotykany pojedynczo lub w małych grupach. Żywi się rybami i kałamarnicami.
Rozród[edytuj | edytuj kod]
Ciąża trwa prawdopodobnie 10-11 miesięcy.
Samice rodzą młode zazwyczaj co drugi rok, w dodatku vaquity żyją krótko, do 25 lat[5].
Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]
W 1999 roku liczebność morświna kalifornijskiego szacowano na ponad 560 osobników[7], jednak według badań w 2008 roku żyło ich tylko 250, co oznaczało spadek o ponad 56% w ciągu dekady[8]. Według liczenia w 2014 roku pozostało już tylko 97 osobników[9], w 2017 roku 30[10], natomiast w 2018 roku zaledwie 12[11]. Największym zagrożeniem dla gatunku są przypadkowe odłowy w sieci rybackie, co spotyka szczególnie młode osobniki. Gatunek jest objęty konwencją waszyngtońską CITES (załącznik I)[12].
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii CR (krytycznie zagrożony wyginięciem)[2]. Na świecie występuje mniej niż 100 osobników
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Phocoena sinus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b L. Rojas-Bracho, B.L. Taylor, Phocoena sinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015-3 [dostęp 2015-09-18] (ang.).
- ↑ Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 190. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ Zostało 30 osobników. Oto najbardziej zagrożony gatunek świata. o2.pl, 10.07.2017. [dostęp 2017-07-10]. (pol.).
- ↑ a b c Morświn kalifornijski jest nieśmiały i wrażliwy. Ginie, bo ludzie chcą 'kokainy mórz' [online], gazetapl [dostęp 2022-05-22] (pol.).
- ↑ MORŚWIN KALIFORNIJSKI. Ssak. Zwierzę - morświn kalifornijski [online], www.ekologia.pl [dostęp 2022-05-22].
- ↑ Armando M. Jaramillo-Legorreta, Lorenzo Rojas-Bracho, Tim Gerrodette. A new abundance for vaquitas: first step to recovery. „Marine Mammal Science”. 15 (4), s. 957–973, 1999. DOI: 10.1111/j.1748-7692.1999.tb00872.x. (ang.).
- ↑ Rex Dalton. Endangered-porpoise numbers fall to just 250. „Nature”. 465, s. 674–675, 2010. DOI: 10.1038/465674b. (ang.).
- ↑ Craig Welch: Encounter With World’s Rarest Ocean Mammal Thrills Scientists. [w:] National Geographic [on-line]. National Geographic Society, 2015-10-07. [dostęp 2015-10-17].
- ↑ Najmniejszy morświn na świecie na skraju wymarcia. naukawpolsce.pap.pl, 06.02.2017. [dostęp 2017-07-10]. (pol.).
- ↑ Only 12 vaquita porpoises remain, watchdog group reports [online], news.mongabay.com [dostęp 2018-07-09] (ang.).
- ↑ Appendices I, II and III of CITES. cites.org, 12 czerwca 2013. [dostęp 2013-06-26]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- CMS: Phocoena sinus Norris & McFarland, 1958. [dostęp 2010-06-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (17 kwietnia 2015)]. (ang.).
- Landes, D.: Phocoena sinus. (On-line), Animal Diversity Web. [dostęp 2010-06-09]. (ang.).
- Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Phocoena sinus. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 9 czerwca 2010]
- Peter Gill, Linda Gibson: Wieloryby, delfiny i morświny. Warszawa: "Cibet" PNT, 1998, seria: Poznawaj z Nami. ISBN 83-85749-15-2.