Dwułupek
| Mormolyce | |
| Hagenbach, 1825 | |
 Mormolyce phyllodes | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Nadplemię | |
| Plemię | |
| Podplemię | |
| Rodzaj |
Mormolyce |
Dwułupek[2][3] (Mormolyce) – rodzaj tropikalnych chrząszczy z rodziny biegaczowatych i podrodziny Harpalinae.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Owady te odznaczają się płaskim ciałem, poszerzonym łukowato na boki przez przezroczyste i spłaszczone boczne krawędzie pokryw. Jest to wyraz przystosowania do środowiska życia (spotykane są pod korą drzew) lub mimikra (owad przypomina suchy liść). Druga para skrzydeł jest dobrze wykształcona i obserwowano te chrząszcze w locie. Głowa i przedplecze są wydłużone, czułki długie, mniej więcej równe długości całego ciała[4]. Są dość dużymi owadami, osiągającymi do 10 cm długości.
Biologia[edytuj | edytuj kod]
Larwy i osobniki dorosłe Mormolyce są drapieżne[5]. Zagrożone uwalniają z gruczołów pygidialnych substancję zawierającą kwas masłowy w ilości zdolnej do porażenia palców dłoni na dobę[6]. Jako pierwszy doniósł o tym Overdijk, autor wielu obserwacji nad cyklem życiowym tych chrząszczy. Podobne obserwacje opublikowali holenderscy entomolodzy Lieftinck i Wiebes[7]. Niektórzy jednak, m.in. Shelford, nie potwierdzili tego faktu; autor ten podał również, że nie przydarzyło się to żadnemu z Dajaków, którzy łapali owady i mieli w tym duże doświadczenie[4].
Larwy zasiedlają zatoczkowate jamki w miąższu grzybów nadrzewnych z rodzaju Polyporus, połączone małym otworkiem ze światem zewnętrznym. Nie obserwowano momentu składania jaj ani opuszczania ich przez imago. Często spotyka się dorosłe w sąsiedztwie wspomnianych grzybów[4].
Etap larwalny trwa od 8 do 9 miesięcy, przepoczwarczanie od 8 do 10 tygodni. Imago pojawiają się od sierpnia do listopada i nazywane były przez miejscowych „Bibiolah’an”.
Gatunki owadorośli Laboulbenia palmella Thaxter i L. kunkelii (Giard) wydają się pasożytować wyłącznie na osobnikach gatunku M. phyllodes[8].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj został opisany przez Jacoba Johanna Hagenbacha w 1825 roku[1]. Przez dłuższy czas był uważany za monotypowy z gatunkiem M. phyllodes[9]. Z czasem opisano kolejne gatunki[10][11]. Pozycja systematyczna rodzaju budziła z początku wątpliwości, jednak larwy Mormolyce nie różnią się znacząco morfologią od innych biegaczowatych. Niedawno przynależność systematyczną potwierdziły porównawcze badania DNA[12][13].
Należą do niego następujące gatunki:
- Mormolyce phyllodes Hagenbach, 1825 – dwułupek foremny
- Mormolyce phyllodes engeli Wiebes, 1968
- Mormolyce phyllodes borneensis Gestro, 1875
- Mormolyce castelnaudi Deyrolle, 1862
- Mormolyce hagenbachi Westwood, 1862
- Mormolyce matejmiciaki Ďuríček et Klícha, 2017
- Mormolyce quadraticollis Donckier, 1899
- Mormolyce tridens Andrewes, 1941
Ochrona[edytuj | edytuj kod]
Chrząszcze te nie były i nie są zbyt rzadkie[14]. Są chętnie łapane i sprzedawane kolekcjonerom ze względu na charakterystyczny wygląd. Dawniej osiągały bardzo wygórowane ceny; w połowie XIX stulecia Muzeum w Paryżu płaciło sumę 1000 franków za jeden okaz[4]. Głównym zagrożeniem dla tych owadów jest niszczenie siedlisk – lasów tropikalnych. Gatunek Mormolyce phyllodes został uwzględniony w 1990 roku na czerwonej liście zagrożonych gatunków IUCN[15], w 1996 roku został jednak skreślony[16]. Chrząszcze tego rodzaju chętnie są przedstawiane na znaczkach pocztowych[17].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Przedstawiciele rodzaju spotykane są na Półwyspie Malajskim i Wielkich Wyspach Sundajskich: Borneo, Jawie i Sumatrze[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Johann Jacob Hagenbach: Mormolyce, novum coleopterorum genus descriptum. Norimbergae: Jac. Sturm, 1825.
- ↑ Erazm Majewski: Słownik nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich. Tom 1. Słownik polsko-łaciński. Warszawa: Teodoer Paprocki i S-ka, 1889.
- ↑ Maksymilian Nowicki: Zoologia obrazowa dla klas niższych szkół średnich. Kraków 1876: druk. Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1876, s. 206.
- ↑ a b c d e Robert Walter Campbell Shelford, Edward Bagnall Poulton: A Naturalist in Borneo. London: T. F. Unwin, 1916.
- ↑ The Insect World: Being a Popular Account of the Orders of Insects; Together with a Description of the Habits and Economy of Some of the Most Interesting Species. s. 491. ISBN 1-4086-2437-0.
- ↑ Packard AS. The Eversible Repugnatorial Scent Glands of Insects. „Journal of the New York Entomological Society”. 3 (3), s. 110-127, 1895.
- ↑ Lieftinck MA, Wiebes JT. Notes on the Genus Mormolyce Hagenbach (Coleoptera, Carabidae). Bijdragen tot de Dierkunde 38, ss. 59-68, 1968
- ↑ Thaxter. Contribution toward a monograph of the Laboulbeniacea. „Memoirs of the American Academy of Arts and Sciences”, s. 368, 1896.
- ↑ Claas Mulder. Aanteekening over Mormolyce phyllodes Hagenb. „Tijdschrift voor entomologie”, s. 132-157, 1860.
- ↑ Deyrolle E. Description de deux nouvelles espèces du genre Mormolyce (M. Hagenbachi et Custelnaudi (Plate.). „Annales de la Société entomologique de France”, s. 313, 1862.
- ↑ Westwood JO. Notice of a new species of the Carabideous genus Mormolyce. „Journal of Natural History Series 11”. 10 (56), s. 96-97, 1862. DOI: 10.1080/00222936208681290.
- ↑ Ober KA. Phylogenetic relationships of the carabid subfamily Harpalinae (Coleoptera) based on molecular sequence data. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 24 (2), s. 228-248, 2002. DOI: 10.1016/S1055-7903(02)00251-8.
- ↑ KA Ober, TN Heider. Phylogenetic diversification patterns and divergence times in ground beetles (Coleoptera: Carabidae: Harpalinae). „BMC Evol Biol”. 10, s. 262, 2010. DOI: 10.1186/1471-2148-10-262. PMID: 20799952.
- ↑ James Duncan: Beetles. H. Bohn, 1858, s. 132-133.
- ↑ 1994 IUCN Red List of Threatened Animals. Island Press, 1990, s. 186. ISBN 2-8317-0031-0.
- ↑ 1996 IUCN Red List of Threatened Animals. IUCN, 1996, s. 148. ISBN 2-8317-0335-2.
- ↑ Violin Beetle. [dostęp 2011-01-16].
