Morwa

Morwa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Klad	rośliny naczyniowe
Klad	rośliny nasienne
Klasa	okrytonasienne
Klad	różowe
Rząd	różowce
Rodzina	morwowate
Rodzaj	morwa
	Nazwa systematyczna
	{{{nazwa łacińska}}} L.; Sp. Pl. 986. 1753
	[[wikispecies:{{{wikispecies}}}\|Systematyka w Wikispecies]]
	Multimedia w Wikimedia Commons

Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 25 sty 2018, była oparta na tej wersji.

Morwa (Morus L.) – rodzaj dużych krzewów lub niewielkich drzew liściastych z rodziny morwowatych (Moraceae), obejmujący około 10-16 gatunków żyjących w regionach subtropikalnych do umiarkowanych, przede wszystkim Azji, a także Afryki i Ameryki Północnej. Występuje również w niektórych regionach Polski. Gatunkiem typowym jest Morus nigra L.^[2].

Morfologia

Pokrój: Morwy z początku rosną bardzo szybko, ale prędko spowalniają i rzadko przekraczają 10-15 metrów wysokości.
Liście: Skrętoległe. Blaszki zmienne, od całobrzegich, poprzez ząbkowane do klapowanych (częściej na młodych pędach niż na dojrzałych drzewach).
Kwiaty: Rośliny jedno- lub dwupienne. Kwiaty drobne, niepozorne, kwiaty męskie zebrane w zwisające kłosy (z czterodziałkowym okwiatem i czterema pręcikami), kwiaty żeńskie zebrane w jajowate kwiatostany (kwiaty z czterokrotnym okwiatem i jednym słupkiem).
Owoce: Orzeszek (niełupka) otoczony mięsistymi listkami okwiatu, które zrastając się tworzą owalne owocostany o 2-3 cm długości. Kolor owocu złożonego zależny od gatunku i może być biały, czerwony, purpurowy do prawie czarnego.
Drewno: U wszystkich gatunków koloru żółtego.

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (2001...)

Rodzaj należący do plemienia Moreae, rodziny morwowatych (Moraceae Link), która wraz z siostrzanym kladem pokrzywowatymi należy do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych^[1].

morwowate

Artocarpeae

Moreae

Maclureae

Dorstenieae

	Ficeae

	Castilleae

Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd Urticanae Takht. ex Reveal, rząd pokrzywowce (Urticales Dumort.), rodzina morwowate (Moraceae Link.), podrodzina Moroideae (Link) Lindl., plemię Moreae Dumort., podplemię Morinae Benth. & Hook.f., rodzaj morwa (Morus L.)^[3].

Gatunki

Systematyka morwy jest złożona i dyskusyjna. Opublikowano ponad 150 nazw gatunków, ale oficjalnie przyjmuje się tylko 10-16 z nich – różne źródła podają różne zestawy nazw. Klasyfikację komplikuje również fakt istnienia dużej ilości naturalnych mieszańców międzygatunkowych dających płodne osobniki. Wyróżnia się następujące gatunki główne:

morwa afrykańska (Morus mesozygia Stapf) – południowa i środkowa Afryka
morwa biała (Morus alba L.) – wschodnia Azja
morwa chińska (Morus australis Poir.) – południowowschodnia Azja
morwa czarna (Morus nigra L.) – południowo-zachodnia Azja
morwa czerwona (Morus rubra L.) – wschodnia Ameryka Północna
morwa teksańska (Morus microphylla Buckley) – południowo-środkowa Ameryka Północna: Teksas, Meksyk

Poniżej wymieniono gatunki, spośród których wszystkie pochodzą ze wschodniej i południowej Azji, są dodatkowo ujęte na jednej lub kilku listach taksonów, lub przedstawione w zestawieniach wyników badań (synonimy nazw istniejące w innych zestawieniach podane są w nawiasach):

Morus atropurpurea
Morus bombycis (M. australis)
Morus cathayana
Morus indica (M. alba)
Morus japonica (M. alba)
Morus kagayamae (M. australis)
Morus laevigata (M. alba var. laevigata, M. macroura)
Morus latifolia (M. alba)
Morus liboensis
Morus macroura (M. alba var. laevigata)
Morus mongolica (M. alba var. mongolica)
Morus multicaulis (M. alba)
Morus notabilis
Morus rotundiloba
Morus serrata (morwa himalajska; M. alba var. serrata)
Morus tillaefolia
Morus trilobata (M. australis var. trilobata)
Morus wittiorum

Zastosowania i uprawa

Owoce niektórych gatunków są jadalne i używa się ich często do ciast, tart, win i likierów. Owoce morwy czarnej (Azja południowozachodnia) i czerwonej (wschodnia Ameryka Północna) są najsmaczniejsze. Owoce morwy białej (wschodnia Azja), która na masową skalę jest wprowadzana w miejskich regionach wschodniego wybrzeża USA, mają inny smak, czasem określany jako mdły. Dojrzałe owoce zawierają znaczne ilości resweratrolu (trans-3,5,4'-trihydroksystilben).
Wyciągi z morwy są stosowane w ziołolecznictwie. Korzenie wykorzystywane były w chińskiej medycynie ludowej do leczenia cukrzycy, gorączki i kaszlu.

Liście morwy (szczególnie białej) są również ważne ekonomicznie, jako że stanowią jedyny pokarm jedwabników morwowych, z których kokonów uzyskuje się jedwab. Liście wykorzystuje się również do parzenia herbaty, produkcji środków wspomagających odchudzanie czy preparatów stabilizujących poziom cukru, trójglicerydów i cholesterolu we krwi. Badania wykazały, że liście morwy hamują działanie enzymów odpowiedzialnych za trawienie węglowodanów.

Morwy można rozmnażać z nasion – doradza się taki sposób hodowli, ponieważ rośliny rozmnażane z siewek są zwykle zdrowsze. W praktyce jednak rozmnaża się je najczęściej z sadzonek zdrewniałych, które łatwo się ukorzeniają, natomiast odmiany ozdobne rozmnaża się przez szczepienie.

Przypisy

↑ ^a ^b Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website. 2001–. [dostęp 2010-01-19]. (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-06].
↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Morus. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-02-06]. (ang.).

Linki zewnętrzne

[apweb-1] Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website. 2001–. [dostęp 2010-01-19]. (ang.).

[2] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-06].

[3] Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Morus. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-02-06]. (ang.).

[2]

[1]

[3]