Muchówki krótkoczułkie
| Brachycera[1] | |
| Schiner, 1862 | |
 Neria sp. | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| (bez rangi) | Holometabola |
| Rząd | |
| Podrząd |
muchówki krótkoczułkie |
Muchówki krótkoczułkie[2][3][4] (Brachycera) – podrząd muchówek odznaczających się m.in. zwykle trójczłonowymi czułkami i najwyżej dwuczłonowymi głaszczkami szczękowymi. Znane są też jako krótkoczułkie[4][5], krótkoczułkowe[6], krótkorogie[3], krótkowąse[3], krótkoczułkowce[7][a], muchówki krótkowąse (Diptera brachycera) i muchówki wyższe[8]. Grupa ta powstała w triasie. Obejmuje około 80 tysięcy opisanych gatunków. Stanowi takson monofiletyczny.
Opis[edytuj | edytuj kod]
Muchówki te charakteryzują się zwykle trójczłonowymi czułkami, których trzeci człon jest zakończony wicią o zróżnicowanej grubości[9]. Wić (flagellum) złożona jest najczęściej z jednego członu, ale np. u rodzaju Rachicerus z rodziny Xylophagidae złożona jest z 36 jednakowych członów (jako synapomorfię grupy podaje się redukcję członów wici do ośmiu[10]). Wić wyposażona jest w trójczłonową aristę lub złożony z od jednego do ośmiu członów stylik[3]. Głaszczki szczękowe są jedno- lub dwuczłonowe[9][3]. Przedplecze mają silnie zredukowane[9]. Larwy mają puszkę głowową zwykle wciąganą w głąb tułowia, hemicefaliczną (częściowo zredukowaną) lub acefaliczną (zredukowaną całkowicie). Ich odwłok jest ośmiosegmentowy, a żuwaczki poruszają się w pionowej płaszczyźnie[3]. Wśród synapomorfii grupy wymienia się także zbliżenie do siebie wierzchołków żyłek kubitalnych A1 i A2 tak, że formują prawie zamkniętą komórkę analną[10].
Systematyka i filogeneza[edytuj | edytuj kod]
Kladogram Brachycera na podstawie kladogramu w pracy Yeates et al. z 2007
|
Muchówki krótkoczułkie stanowią niewątpliwie takson monofiletyczny, odznaczający się dużą liczbą nie podlegających dyskusji synapomorfii. Najstarsze znane szczątki kopalne należące do tego podrzędu pochodzą z wczesnej jury. Szacuje się, że krótkoczułkie pojawiły się w triasie, między 245 a 208 mln lat temu. Według wyników badań molekularnych stanowią grupę siostrzaną dla Tipulomorpha[11].
Do podrzędu krótkoczułkich zalicza się około 80 tysięcy dotychczas opisanych gatunków, z których większość, bo 65 tysięcy z ponad 80 rodzin, należy do muchówek łękorysych[3].
Według Yetesa i innych podrząd ten dzieli się na cztery infrarzędy: Stratiomyomorpha, Xylophagomorpha, Tabanomorpha i Muscomorpha[11].
Z kolei Sadziewski i Giłka proponują inny podział, na siedem infrarzędów: Stratiomyomorpha, Xylophagomorpha, Tabanomorpha, Asilomorpha, Epidiformia i muchówki łękoryse (Cyclorrhapa)[3].
W bazie BioLib.cz natomiast użyto podziału na sześć infrarzędów: Asilomorpha, Muscomorpha, Stratiomyomorpha, Tabanomorpha, Vermileonomorpha i Xylophagomorpha[12].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Brachycera, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Jiří Zahradník: Przewodnik: Owady. Małgorzata i Henryk Grabarczykowie (tłum.). Warszawa: Multico, 2000.
- ↑ a b c d e f g h Ryszard Sadziewski, Wojciech Giłka: Rząd: muchówki – Diptera. W: Zoologia t. 2 Stawonogi cz. 2 Tchawkodyszne. Czesław Błaszak (red.). Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 412.
- ↑ a b Józef Razowski: Słownik entomologiczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987. ISBN 83-01-07907-X.
- ↑ Biologia. Multimedialna encyklopedia PWN Edycja 2.0. pwn.pl Sp. z o.o., 2008. ISBN 978-83-61492-24-5.
- ↑ Czesław Jura: Bezkręgowce. Podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 599. ISBN 978-83-01-14595-8.
- ↑ a b Jan Koteja, 22.5.5 Gromada: Insecta syn. Hexapoda - owady, [w:] Eugeniusz Grabda i inni, Zoologia. Bezkręgowce, Eugeniusz Grabda (red.), wyd. 2 zmienione, t. 2, część 2, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985, s. 533, ISBN 83-01-05178-7.
- ↑ Nikołaj Nikołajewicz Pławilszczikow: Klucz do oznaczania owadów. prof.dr Henryk Sandner (red.), dr Andrzej Batko (tłum.), dr Andrzej Batko, prof. dr Sędzimir Maciej Klimaszewski, dr Jan Koteja, dr Henryk Szelęgiewicz (uzup. tekst). Wyd. 2 poprawione i uzupelnione. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne (PWRiL), 1972. Cytat: 595.7(026).
- ↑ a b c Fauna Polski - charakterystyka i wykaz gatunków. Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I. i Skibińska E. (red.). T. II. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2007. ISBN 978-83-881470-7-4.
- ↑ a b N. E. Woodley: hylogeny and classification of the „Orthorrhaphous” Brachycera, chapter 115. W: Manual of Nearctic Diptera, Volume 3. J.F. McAlpine (red.). Agriculture Canada, 989, s. 1371–1395, seria: Monograph.
- ↑ a b David K. Yeates, Brian M. Wiegmann, Greg W. Courtney, Rudolf Meier, Christine Lambkin, Thomas Pape. Phylogeny and systematics of Diptera: Two decades of progress and prospects. „Zootaxa”. 1668, s. 565–590, 2007. Magnolia Press. ISSN 1175-5326.
- ↑ Brachycera Schiner, 1862. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2015-02-05].