Nabuchodonozor II

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Nabuchodonozor II
Ilustracja
Podobizna Nabuchodonozora II z zigguratem E-temenanki
król Babilonu
Okres

od 604 p.n.e.
do 562 p.n.e.

Dane biograficzne
Dynastia

Chaldejska

Ojciec

Nabopolassar

Rodzeństwo

bracia: Nabu-szuma-liszir
Nabu-zer-uszabszi

Dzieci

synowie: Amel-Marduk, Eanna-szarra-usur, Marduk-szuma-usur, Marduk-nadin-ahi, Muszezib-Marduk, Marduk-nadin-szumi; córki: Kaszaja

Nabuchodonozor II, właśc. Nabu-kudurri-usur II (akad. Nabû-kudurrī-uṣur) – król Babilonii z dynastii chaldejskiej, syn i następca Nabopolassara, panował w latach 604–562 p.n.e.[1] Jego rządy były okresem hegemonii państwa chaldejskiego na Bliskim Wschodzie.

Imię[edytuj | edytuj kod]

Rodzime, akadyjskie imię tego władcy brzmi Nabû-kudurrī-uṣur[1] i znaczy „Boże Nabu strzeż mego najstarszego syna”[2]. W Biblii, w której władca ten wzmiankowany jest wielokrotnie, głównie w Księdze Jeremiasza[3], imię to uległo zniekształceniu i po hebrajsku (w Kodeksie Leningradzkim) zapisywane było נְבֻכַדְנֶאצַּר /ne·vu·chad·ne·tzar/[4] lub נְבוּכַדְרֶאצַּר /ne·vu·chad·re·tzar/[5], co znaczy w tym języku „Niechaj Nebo chroni koronę”[3]. W greckim przekładzie Biblii (w Septuagincie) używana jest jedna forma tego imienia – ναβουχοδονοσορ /nabouchodonosor/[6]. Podobnie jest w łacińskim przekładzie Biblii (w Wulgacie), gdzie stosowana jest forma Nabuchodonosor[7].

W polskich przekładach Biblii stosowana jest zarówno forma imienia oparta na zapisie hebrajskim (Nebukadnezar w Biblii poznańskiej, Nebukadnesar w Biblii warszawskiej, Nebukadneccar i Nebukadreccar w Przekładzie Nowego Świata), jak i forma oparta na zapisie greckim/łacińskim (Nabuchodonozor w Biblii gdańskiej, Biblii warszawsko-praskiej i Biblii Tysiąclecia):

polskie przekłady Biblii przykładowy zapis imienia w
2 Księdze Królewskiej
(2 Krl 25:1)[8]
Księdze Jeremiasza
(Jer 52:4)[9]
Biblia gdańska Nabuchodonozor Nabuchodonozor
Biblia poznańska Nebukadnezar Nebukadnezar
Biblia warszawsko-praska Nabuchodonozor Nabuchodonozor
Biblia Tysiąclecia Nabuchodonozor[10] Nabuchodonozor[11]
Biblia warszawska Nebukadnesar Nebukadnesar
Przekład Nowego Świata Nebukadneccar (1997)
Nabuchodonozor (2018)
Nebukadreccar (1997)
Nabuchodonozor (2018)

W Kanonie Ptolemeusza występuje on pod imieniem Nabokolassaros[12].

Polityka podbojów[edytuj | edytuj kod]

Jeszcze jako następca tronu pokonał w 605 p.n.e. faraona Necho II w bitwie pod Karkemisz. Po objęciu tronu podbił Syrię, Palestynę i części Fenicji (zajął miasto Tyr, według niektórych źródeł po 13 latach jego blokady). Dążył do podboju Egiptu, ale bez skutku.

Plan centralnej części Babilonu z widocznym położeniem Bramy Isztar, kompleksu z ziguratem E-temenanki i świątyni E-sagila.
Brama Isztar wzniesiona za Nabuchodonozora II – obecnie w Muzeum Pergamońskim w Berlinie.

W roku 598 p.n.e. poprowadził wojska babilońskie na Jerozolimę, stolicę królestwa Judy. Wyprawa zakończyła się zdobyciem miasta 16 marca 597 p.n.e. Król Jojakin wraz z częścią poddanych został przesiedlony do Babilonu, władcą Judy został następnie mianowany Sedecjasz. Z powodu buntu Sedecjasza (588 p.n.e.) miasto zostało zburzone przez Babilończyków (587 p.n.e. lub 586 p.n.e.), a większość mieszkańców uprowadzono do Babilonu (początek tzw. niewoli babilońskiej Żydów)[13].

Nabuchodonozor – budowniczy Babilonu[edytuj | edytuj kod]

Nabuchodonozor zasłynął również jako słynny budowniczy, który przekształcił Babilon w potężną twierdzę. Za jego czasów powstały w Babilonie m.in. brama Isztar, świątynia Marduka E-sagila, potrójny mur Babilonu (strategiczna budowla na lewym brzegu rzeki Eufrat, licząca 18 km) czy wreszcie ziggurat E-temenanki. Z jego osobą wiąże się też podanie o jednym z siedmiu cudów świata starożytnego – „wiszących ogrodach" w Babilonie. Według tradycji greckiej Nabuchodonozor założyć miał je dla swojej żony, medyjskiej księżniczki Amytis, aby nie czuła się samotna na pozbawionej pagórków, płaskiej równinie Mezopotamii.

Wśród dokonań wzmiankowanych w inskrypcjach królewskich Nabuchodonozora znajdują się[14]:

  • w Babilonie:
    • prace zdobniczo-restauracyjne w E-sagili (É.SAG.ÍL, „dom, którego szczyt jest najwyższy”) – świątyni boga Marduka
    • prace budowlane przy É.TUŠ.A („dom rozkazów”) – kaplicy Marduka w E-sagili
    • prace przy DU6.KU3 lub parak šīmãti („miejsce przeznaczenia”) – kaplicy Marduka należącej do UB.ŠU.UKKIN.NA („dziedziniec zgromadzeń") w E-sagili
    • prace zdobnicze w Ezidzie (É.ZI.DA) – siedzibie Marduka i kaplicy Nabu w E-sagili
    • prace przy É.GIŠNIG.GIDIR.KALAM.MA.SUM.MA („dom który nadaje berło nad ziemią”) – świątyni Nabu w Babilonie
    • prace zdobnicze w KÁ.HI.LI.SÙ („brama pokryta luksusem”) – siedzibie Sarpanitu w E-sagili
    • ukończenie E-temenanki (É.TEMEN.AN.KI, „dom – podstawa nieba i ziemi”) – zigguratu w kompleksie świątynnym Marduka
    • prace restauracyjne w É.SISKUR lub bīt niqe („dom ofiarny”) – świątyni ofiarnej zajmowanej przez Marduka podczas święta akitu, znajdującej się poza Babilonem
    • odbudowa É.DI.KU5.KALAM.MA („dom sędziego ziemi”) – świątyni boga Szamasza
    • odbudowa É.MAŠ.DA.RI („dom ofiar zwierzęcych”) – świątyni bogini Isztar
    • odbudowa É.HUR.SAG.SIKIL.LA („dom czystej góry”) – świątyni bogini Guli-Ninkarrak we wschodniej części Babilonu
    • odbudowa É.KIŠ.NU.GÁL – świątyni boga Sina
    • odbudowa É.SA.BAD („dom otwartych uszu”) – świątyni Guli w zachodniej części Babilonu
    • prace budowlane w É.MAH („wyniosły dom”) – świątyni Bēlet-ili
    • odbudowa É.NAM.HÉ („dom obfitości”) – świątyni Adada w dzielnicy Kumari
    • odbudowa É.KI.TUŠ.GARZA („dom zamieszkany przez uregulowania”) – świątyni Bēlet-ilī we wgłębieniu murów Babilonu
    • budowa domu pisarzy (bīt šutummi ša tupsarrī)
    • prace przy Imgurenlil i Nimitenlil – murach Babilonu
    • prace przy budowie mostu przez Eufrat
    • budowa kanału Libil-hegal wraz z mostem na drodze procesyjnej
    • prace przy odnowieniu i ulepszeniu dróg procesyjnych
    • prace przy Bramie Isztar i innych bramach
    • wzniesienie tzw. „Muru medyjskiego”
    • budowa wielkiego muru wschodniego z trzecim nadbrzeżem
    • prace restauracyjne przy Starym Pałacu Nabopolasara
    • budowa Nowego Pałacu (z m.in. tzw. „Muzeum”)
  • w Borsippie:
    • ozdobienie E-zidy – świątyni boga Nabu
    • budowa kaplicy É.ŠID.DÙ.AN.NA.KI („dom kierownika nieba i ziemi”) – komnaty Nabu w E-zidzie
    • umieszczenie belek cedrowych nad É.MAH.TI.LA („wyniosły dom, który daje życie”) – kapliczką Nabu w E-zidzie
    • ukończenie budowy E-urmeiminankiziguratu świątyni E-zida
    • odbudowa É.DIM.AN.NA („dom, więzy nieba”) – sanktuarium Sina w E-zidzie
    • odbudowa É.GU.LA („wielki dom”) – świątyni Guli
    • odbudowa É.TI.LA („dom, który daje życie”) – świątyni Guli-Ninkarrak
    • odbudowa świątyni Adada
    • odbudowa É.ZI.BA.TI.LA („prawdziwy dom dający życie”) – świątyni Guli
    • odbudowa świątyni Mār-bitī
    • ukończenie muru Borsippy i jego fosy
  • w innych miastach:
    • odbudowa E-babbar – świątyni Szamasza i Aji w Sippar
    • odbudowa É.UL.LA („dom radowania się”) – świątyni Guli w Sippar
    • odbudowa E-babbar – świątyni Szamasza w Larsie
    • odbudowa E-ana – świątyni Isztar w Uruk
    • odbudowa É KIŠ.NU.GÁL – świątyni Sina w Ur
    • prace zdobnicze w E-duba – świątyni Zababy w Kisz
    • prace zdobnicze w E-meteursag – celli Zababy w E-duba w Kisz
    • odbudowa ÈŠ.URUGAL („dom wielkiego miasta”) – świątyni Ereszkigal w mieście Kuta
    • prace fortyfikacyjne i zdobnicze przy E-meslam – świątyni Nergala i Las w mieście Kuta
    • odbudowa É.GAL.MAH („wywyższony pałac”) – świątynia Guli w Isin
    • odbudowa É.I.BÍ.AN.NA („dom, w którym Anu wzywa początek”) – świątyni Urasza w Dilbat
    • odbudowa E-igikalama – świątyni boga Lugal-Marada w Marad
Nabuchodonozor (1795 r.), obraz Williama Blake'a będący ilustracją do Dn 4,30: Wypędzono go spośród ludzi, żywił się trawą jak woły, a rosa z nieba go obmywała. Włosy jego urosły niby pióra orła, paznokcie zaś jego jak pazury ptaka. Ze zbiorów Tate Gallery w Londynie.

Wśród innych prac budowlanych Nabuchodonozora, które nie są wymienione wśród inskrypcji królewskich, ale które są poświadczone m.in. archeologicznie, znajdują się:

  • Unirkidurmah – zigurat w Kisz, gdzie odnaleziono kilka cegieł Nabuchodonozora
  • świątynia Guli w Isin[15]
  • świątynia Ningiszzidy w Uruk
  • prace w Tall al-Lahm[16]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b A.K. Grayson, Königslisten..., s. 131.
  2. hasło kudurru (III), "Akkadisches Handwörterbuch" (AHw), tom I/2, Wiesbaden 1962, s. 500; hasło kudurru (C), "Chicago Assyrian Dictionary" (CAD), tom K, The Oriental Institute, Chicago 1971, s. 497.
  3. a b hasło נְבוּכַדְנֶאצַּר (Nebuchadnezzar) na stronie www.blueletterbible.org
  4. przykładowy zapis tego imienia w Kodeksie Leningradzkim w 25 rozdziale 2 Księgi Królów (2 Krl 25:1; 25:8; 25:22) – tekst źródłowy i jego transliteracja
  5. przykładowy zapis tego imienia w Kodeksie Leningradzkim w 52 rozdziale Księgi Jeremiasza (Jer 52:4; 52:12; 52:28-30) – tekst źródłowy i jego transliteracja
  6. przykładowy zapis tego imienia w Septuagincie: 2 Księga Królów (2 Krl 25:1; 25:8; 25:22) – tekst źródłowy i jego transliteracja; Księga Jeremiasza (Jer 52:4) – tekst źródłowy i jego transliteracja
  7. przykładowy zapis tego imienia w Wulgacie: 2 Księga Królów (2 Krl 25:1; 25:8; 25:22) – tekst źródłowy; Księga Jeremiasza (Jer 52:4; 52:12; 52:28-30) – tekst źródłowy
  8. Biblia Internetowa – porównanie 2 Krl 25:1 w polskich przekładach Biblii. biblia.apologetyka.com. [dostęp 2012-07-07].
  9. Biblia Internetowa – porównanie Jer 52:4 w polskich przekładach Biblii. biblia.apologetyka.com. [dostęp 2012-07-07].
  10. Biblia Tysiąclecia - Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu - 2 Krl 25, www.biblia.deon.pl [dostęp 2019-03-13] (pol.).
  11. Biblia Tysiąclecia - Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu - Jr 52, www.biblia.deon.pl [dostęp 2019-03-13] (pol.).
  12. Ptolemy's Canon (Kanon Ptolemeusza). livius.org. [dostęp 2013-10-03]. (ang.).
  13. Praca zbiorowa, 2005, Wielka Historia Świata, t.1, Polskie Media Amer.Com, ss. 217, ISBN 83-7425-026-7.
  14. na podstawie T. Karpiński, Inskrypcje królewskie Nabuchodonozora II, praca magisterska napisana w Zakładzie Historii Starożytnego Bliskiego Wschodu Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, pod kierunkiem prof. dr hab. Stefana Zawadzkiego, Poznań 2009.
  15. M. Birot, "Decouvertes Ephigraphiques a Larsa (Campagne 1967)", Syria 40 (1968), s. 242.
  16. R. M. Czichon, "Nebukadnezar II. B. Archäologisch.", [w:] Reallexikon der Assyriologie, t. 9, s. 205.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • A.K. Grayson, Königslisten und Chroniken. B. Akkadisch, w: Reallexikon der Assyriologie, tom VI (Klagesang-Libanon), Walter de Gruyter, Berlin – New York 1980-83, s.86-135.