Nadbużański Park Krajobrazowy
Na mapach: 52°37′09″N 21°50′49″E/52,619167 21,846944
| |
| |
| park krajobrazowy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Położenie |
gminy: Nur, Małkinia Górna, Zaręby Kościelne, Ceranów, Sterdyń, Kosów Lacki, Liw, Łochów, Miedzna, Sadowne, Stoczek, Korytnica, Pokrzywnica, Pułtusk, Jadów, Platerów, Przesmyki, Korczew, Paprotnia, Sabnie, Repki |
| Siedziba | |
| Mezoregion |
Wysoczyzna Wysokomazowiecka, |
| Data utworzenia |
30 września 1993 |
| Akt prawny |
Rozporządzenie Nr 36/93 Wojewody Siedleckiego z dnia 30 września 1993 r. |
| Powierzchnia |
741,36 km² |
| Powierzchnia otuliny |
395,35 km² |
| Obszary chronione |
rezerwaty przyrody: 14 w parku oraz 2 w otulinie |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
| 52°37′09″N 21°50′49″E/52,619167 21,846944 | |
| Strona internetowa | |
Nadbużański Park Krajobrazowy – jeden z największych parków krajobrazowych w Polsce. Został utworzony w 1993 roku, a potem kilkukrotnie go powiększano. Składa się z jednego dużego i trzech mniejszych, osobnych płatów, i obejmuje lewobrzeżną część Doliny Dolnego Bugu (między ujściami Tocznej i Liwca), a także fragment doliny dolnej Narwi i Liwca[2]. Do terenu Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego zalicza się obszary leśne Puszczy Białej, Borów Łochowskich i Lasów Ceranowskich.
Historia powstania[edytuj | edytuj kod]
Pomysł utworzenia parku zrodził się w 1976 roku, a jego autorem był Lechosław Herz[3].
Według opracowanych później planów park (wraz z otuliną) miał zajmować powierzchnię 222 152 ha na terenie czterech ówczesnych województw:
- województwo ostrołęckie – 63% obszaru
- województwo siedleckie – 34% obszaru
- województwo ciechanowskie – 3% obszaru
- województwo łomżyńskie – 1% obszaru
W 1993 roku na terenie województwa siedleckiego został powołany pierwszy fragment parku. W 1994 roku powołano fragment położony w województwie ciechanowskim, a w 1998 roku – część leżącą w województwie łomżyńskim. Do utworzenia największej części, która miała się znajdować w województwie ostrołęckim, ostatecznie nie doszło[3].
W wyniku reformy administracyjnej park znalazł się w granicach województwa mazowieckiego i po powiększeniu w 2002 roku zajmuje obecnie powierzchnię 74 136,50 ha[3]. Powierzchnia jego otuliny wynosi 39 535,2 ha[3].
Cele ochrony[edytuj | edytuj kod]
Dla parku określono następujące cele ochrony:
- W zakresie wartości przyrodniczych:
- zachowanie swobodnie meandrującej nizinnej rzeki Bug i jego doliny z dużą liczbą starorzeczy i odnóg,
- zachowanie pozostałości dużych kompleksów leśnych, bogactwa szaty roślinnej obejmującej liczną grupę chronionych i rzadkich gatunków roślin i zbiorowisk roślinnych,
- zachowanie muraw psammofilnych i kserotermicznych oraz łęgów nadrzecznych.
- W zakresie wartości historycznych i kulturowych:
- zachowanie swoistego charakteru zabudowy wiejskiej,
- zachowanie tradycyjnej funkcji wsi oraz rozwój rękodzielnictwa ludowego.
- W zakresie ochrony walorów krajobrazowych:
- zachowanie w niewielkim stopniu przekształconego krajobrazu rolniczego,
- zachowanie wysokich skarp erozyjnych wysoczyzn okalających rzeki Bug i Narew oraz tarasu nadzalewowego z licznymi parabolicznymi wydmami.
Formy ochrony[edytuj | edytuj kod]
Rezerwaty przyrody istniejące[edytuj | edytuj kod]
W parku:
- Biele
- Bojarski Grąd
- Czaplowizna
- Dębniak
- Jegiel
- Kaliniak
- Moczydło
- Mokry Jegiel
- Podjabłońskie
- Przekop
- Sterdyń
- Toczna
- Turzyniec
- Wilcze Błota
W otulinie:
Rezerwaty przyrody projektowane[edytuj | edytuj kod]
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Szlaki piesze[edytuj | edytuj kod]
Szlak Doliną Bugu (MZ-5042n): Knychówek – Korczew – Ruska Strona – Skrzeszew – Gródek – Krzemień-Wieś – Kiełpiniec – Rytele-Olechny – Wólka Okrąglik – Treblinka – Orzełek – Sadoleś – Brzuza – Gwizdały – Łochów[4]
Łochów PKP – Gwizdały – Łochów Wieś – Wólka Paplińska – Paplin – Turna – Liw
Kamieńczyk – rezerwat Jegiel – rezerwat Czaplowizna – Krupińskie – Sadowne Węgrowskie PKP – Stare Lipki – rezerwat Moczydło – Starawieś – Węgrów
Kamieńczyk – Jerzyska – Łochów PKP
Topór PKP – rezerwat Czaplowizna[5]
Ścieżki dydaktyczne[edytuj | edytuj kod]
Ścieżka przyrodnicza Huta Gruszczyno – Treblinka. Ścieżka o długości 31 km rozpoczyna się przy remizie OSP w miejscowości Huta Gruszczyno i do miejscowości Miednik biegnie wzdłuż ścieżki Jeziorka Kałęczyńskie. Wzdłuż ścieżki wyznaczono 8 przystanków z tablicami tematycznymi – tablica dot. przebiegu ścieżki nieopodal pomnika pamięci zwycięskiej bitwy partyzantów AK z 31 lipca 1944, wędrówki drzew, gniazda ptaków, ptaki drapieżne, wypalanie traw, sukcesja roślin, dokarmianie ptaków, tablica kierująca do mauzoleum w Treblince.- Ścieżka przyrodnicza Jerzyska o długości 3 km, biegnie od leśniczówki w miejscowości Jerzyska drogą przy osiedlu letniskowym, następnie wzdłuż Kanału Łojewskiego do drogi Brzuza – Nadkole. Wzdłuż ścieżki rozmieszczono 6 tablic tematycznych, w tym: ważniejsze gatunki lasotwórcze, fazy rozwoju drzewostanów, o życiu bobrów, ochrona przeciwpożarowa i zasady zachowania się w lesie.
- Ścieżka przyrodnicza Jeziorka Kałęczyńskie o długości 9 km prowadząca przez kompleks leśny Miednik, przy trasie której znajdują się jeziora dystroficzne będące pozostałością jezior polodowcowych. Na trasie ścieżki znajduje się 11 tablic tematycznych w tym – mapa ścieżki, pomniki przyrody, formy ochrony przyrody na terenie gminy Stoczek, poradnik leśnego wędrowca, grzyby jadalne i trujące, gatunki drzew budujących drzewostan, rośliny wodne i szuwarowe, kręgowce i bezkręgowce wodne.
- Ścieżka przyrodnicza Korczew – Mogielnica. Ścieżka stanowi 14-kilometrową pętlę mającą początek przy remizie OSP w Korczewie. Na trasie ścieżki wytyczono 10 przystanków z tablicami tematycznymi – zespół parkowo-pałacowy w Korczewie, ptaki wodne, sukcesja ekologiczna, rezerwat przyrody Przekop, ptaki leśne, rośliny runa, płazy i gady Polski, ptaki drapieżne, rezerwat przyrody Kaliniak, życie stawu.
- Ścieżka przyrodnicza Torfowisko Kules. Ścieżka stanowi pętlę o długości 1,6 km, która rozpoczyna się na północno-wschodnim obrzeżu miejscowości Zieleniec. Trasa prowadzi wokół torfowiska o statusie użytku ekologicznego, wzdłuż trasy rozmieszczono 8 ilustrowanych tablic tematycznych – schemat przebiegu ścieżki, informacje na temat Nadleśnictwa Łochów, informacje na temat Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego, życie na wydmie, torfowisko, bory sosnowe, świat zwierząt, ptaki torfowiska i jego sąsiedztwa.
- Ścieżka przyrodnicza Uroczysko Sterdyń o długości 10 km prowadząca przez kompleks leśny na terenie gminy Ceranów od leśniczówki Holendernia do gajówki Majdan. Na trasie ścieżki rozmieszczono 9 tablic tematycznych – przebieg, biologia bobra, zabiegi gospodarcze w lesie, gatunki zwierząt żyjące w lesie, rozwój drzewostanu, rezerwat Sterdyń, środowisko wodne, Nadleśnictwo Sokołów, poradnik leśnego wędrowca.
- Ścieżka przyrodnicza Uroczysko Ceranów. Ścieżka stanowi pętlę o długości 12,6 km, której początek znajduje się na granicy parku krajobrazowego, około 900 m na północny zachód od kościoła parafialnego w Ceranowie. Wzdłuż trasy rozmieszczono 13 tablic tematycznych w tym – ptasi budzik, pomniki przyrody, uprawa lasu, rezerwat przyrody Podjabłońskie, wzgórze ostańcowe „Żeglarek”, walory Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego, mrówki, rezerwat przyrody Biele, użytek ekologiczny bagno śródleśne.
- Ścieżka przyrodnicza w rezerwacie Dębniak. Na trasie ścieżku umieszczono 15 tablic tematycznych – parki krajobrazowe Mazowsza, zespół parkowo-pałacowy w Korczewie, Nadbużański Obszar Chronionego Krajobrazu, ekosystem lasu, leśny jar, życie w stawie, przyrodnicze obiekty chronione Korczewa, Nadbużańskia Strefa Ekologiczna, flora i fauna rezerwatu Dębniak, ichtiofauna Bugu.
Akty prawne[edytuj | edytuj kod]
Lista aktów prawnych regulujących zakres ochrony dla parku:
- Rozporządzenie Nr 36/93 Wojewody Siedleckiego z dnia 30.09.1993 w sprawie utworzenia Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego[6]
- Rozporządzenie Nr 15/94 Wojewody Ciechanowskiego z dnia 18.04.1994 w sprawie utworzenia Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego[7]
- Rozporządzenie Nr 38/1997 Wojewody Ciechanowskiego z dnia 3.12.1997 w sprawie zmiany rozporządzenia w sprawie utworzenia NPK[8]
- Rozporządzenie Nr 13/98 Wojewody Łomżyńskiego z dnia 19.05.1998 w sprawie utworzenia Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego na terenie województwa łomżyńskiego[9]
- Rozporządzenie Nr 98 Wojewody Mazowieckiego z dnia 2.12.1999 w sprawie utworzenia Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego na terenie gmin Nur i Zaręby Kościelne powiat Ostrów Mazowiecka[10]
- Rozporządzenie Nr 30 Wojewody Mazowieckiego z dnia 26.03.2002 w sprawie Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego oraz jego powiększenia[11]
- Rozporządzenie Nr 99 Wojewody Mazowieckiego z dnia 3.12.2002 zmieniające rozporządzenie w sprawie Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego oraz jego powiększenia[12]
- Rozporządzenie Nr 23 Wojewody Mazowieckiego z dnia 18.04.2003 zmieniające rozporządzenie w sprawie Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego oraz jego powiększenia[13]
- Rozporządzenie Nr 25 Wojewody Mazowieckiego z dnia 9.09.2004 zmieniające rozporządzenie w sprawie Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego[14]
- Rozporządzenie Nr 2 z dnia 15.03.2005 Wojewody Mazowieckiego uchylające rozporządzenie w sprawie Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego[15]
- Rozporządzenie Nr 3 Wojewody Mazowieckiego z dnia 15.03.2005 w sprawie Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego. ekoportal.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-01)].[16]
- Rozporządzenie Nr 58 Wojewody Mazowieckiego z dnia 25.05.2005 zmieniające rozporządzenie w sprawie Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego[17]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Nowa siedziba Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego. Mazowiecki Zespół Parków Krajobrazowych, 2017-01-11. [dostęp 2019-08-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-07)].
- ↑ Na podstawie interaktywnej mapy na stronie Geoserwisu GDOŚ
- ↑ a b c d O parku. [w:] Nadbużański Park Krajobrazowy [on-line]. Mazowiecki Zespół Parków Krajobrazowych. [dostęp 2018-10-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-02)].
- ↑ Łochów, PKP – Knychówek [online], mazowsze.szlaki.pttk.pl [dostęp 2017-05-22] (pol.).
- ↑ Topór, PKP – Czaplowizna [online], mazowsze.szlaki.pttk.pl [dostęp 2017-05-22] (pol.).
- ↑ Dz.Urz.Woj.Siedl. Nr 8, poz. 166.
- ↑ Dz.Urz.Woj.Ciech. Nr 9, poz. 52.
- ↑ Dz.Urz.Woj.Ciech. Nr 28, poz. 154.
- ↑ Dz.Urz.Woj.Łom. Nr 6, poz. 55.
- ↑ Dz.Urz.Woj.Maz. Nr 110, poz. 2665.
- ↑ Dz.Urz.Woj.Maz. Nr 98, poz.2067.
- ↑ Dz.Urz.Woj.Maz. Nr 311, poz. 8205.
- ↑ Dz.Urz.Woj.Maz. Nr 115, poz. 2799.
- ↑ Dz.Urz.Woj.Maz. Nr 237, poz. 6360.
- ↑ Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 66, poz. 1700.
- ↑ Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 66, poz. 1701.
- ↑ Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 136, poz. 4208.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Nadbużański Park Krajobrazowy, mapa turystyczna, skala 1:60 000, wyd. Zarząd Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego, Mirosław Haba, Komorowo 2004, ISBN 83-906272-6-4.
- Justyna Niewiarowicz, Andrzej Hulboj, Monika Połujan, Monika Glejch-Bulaszewska, Romuald Bieleń: Program ochrony środowiska dla powiatu węgrowskiego na lata 2004-2011. Węgrów: Zarząd Powiatu Węgrowskiego, 2004.
- Program ochrony przyrody na okres 01.01.2005r. – 31.12.2014. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Warszawie Nadleśnictwo Łochów.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Nadbużański Park Krajobrazowy. [w:] Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2019-06-07].
- Zbigniew Strzelecki, Bartłomiej Kolipiński, Tomasz Sławiński, Stefan Białczak: Studium uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego obszarów chronionych w województwie mazowieckim: Nadbużański Park Krajobrazowy. Andrzej Dombrowski, Zbigniew Cieszkowski, Barbara Dymna, Urszula Gadomska, Anna Olszewska, Danuta Aleksandrowicz, Dariusz Dyl, Dariusz Oleszczuk. Warszawa: Mazowieckie Biuro Planowania Przestrzennego i Rozwoju Regionalnego, 2005.
- Program rozwoju produktu turystycznego i kreacji marki obszaru gmin dorzecza nadbużańskiego, Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A., Warszawa 2007
