Nadziak
Nadziak (zwany także popularnie "siekierką" lub "obuszkiem") – broń obuchowo-sieczna przypominająca z wyglądu młotek o drewnianym lub stalowym stylisku i stalowej głowicy z jednej strony tępej (prostokątnej, kwadratowej lub w formie głowicy buzdygana) lub siekierki, a z drugiej zaopatrzonej w ostry, często zakrzywiony kolec nazywany dziobem. Broń ta służyła do rozbijania lub przebijania, w zależności, którą stroną głowicy uderzano, zbroi i hełmu przeciwnika. Nadziaki używane były od XV do XVII wieku. Wchodziły m.in. na wyposażenie husarii, choć nie były zbyt popularną bronią tej formacji. Funkcjonował także jako oznaka poruczników jazdy narodowego autoramentu.
Użycie
Nadziaki były popularne wśród polskiej szlachty, która stosowała je jako laski. Jednak częste użycie tej broni do krwawego rozstrzygania sporów, szczególnie podczas sejmików, spowodowało wydanie przez sejm zakazów stosowania nadziaków przez cywilów. Aby ominąć zakaz zaczęto posługiwać się nadziakami z zawiniętym kolcem, a przez to mniej groźnymi, tzw. obuszkami. Oprócz zastosowania bojowego nadziaki miały również funkcje praktyczne i służyły za narzędzie przydatne do rąbania gałęzi na ognisko i do różnych potrzeb w podróży. Zygmunt Gloger w "Encyklopedii staropolskiej" wywodził nadziak od popularnej w średniowieczu siekiery bojowej, a jego relikt upatrywał w góralskiej ciupadze.
-
Polskie nadziaki (XVII w.)
-
Rosyjskie nadziaki (1687)
Bibliografia
- Włodzimierz Kwaśniewicz 1000 słów o broni białej i uzbrojeniu ochronnym, Wyd. MON, Warszawa 1981, s. 123, ISBN 83-11-06559-4
- Michał Gradowski, Zdzisław Żygulski Słownik uzbrojenia historycznego, Wyd. PWN, Warszawa 2010, s. 63, ISBN 978-83-01-16260-3