Nachum Sokołow

Nachum Sokołow

נחום סוקולוב

Data i miejsce urodzenia	10 stycznia 1859 Wyszogród
Data i miejsce śmierci	17 maja 1936 Londyn
Miejsce spoczynku	Jerozolima

Nachum Sokołow, właśc. Nachum ben Josef Samuel Sokołow (ur. 10 stycznia 1859 w Wyszogrodzie, zm. 17 maja 1936 w Londynie) – polski pisarz i tłumacz, pochodzenia żydowskiego, pionier hebrajskojęzycznego dziennikarstwa, lider ruchu syjonistycznego. W latach 1931–1935 był piątym prezydentem Światowej Organizacji Syjonistycznej.

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Urodził się w 1859 roku w miejscowości Wyszogród w Imperium Rosyjskim (obecnie terytorium Polski). Urodził się w żydowskiej rodzinie z rabinackimi tradycjami. Jego ojciec był potomkiem rabina Natana Spira. Nachum otrzymał tradycyjne żydowskie religijne wykształcenie. W 1865 roku rodzina przeprowadziła się do Płocka, gdzie Nachum kontynuował ogólną naukę i poznawał obce języki.

Działalność publiczna

Od 1884 roku pisał felietony do hebrajskiej gazety „Ha-Cefira” w Warszawie. Jej czytelnikami byli głównie religijni żydowscy intelektualiści. Szybko zyskał popularność i redagował całą kolumnę w owej gazecie. Z biegiem lat został głównym redaktorem gazety i jej współwłaścicielem. W 1884 roku założył literacki almanach Żniwo, który ukazywał się corocznie do 1889 roku, a jego szósty numer ukazał się w 1892 roku. W latach 1899–1902 publikował w Warszawie Rok szkolny, uważany za następcę almanachu Żniwo. Ponadto wydał „Książkę pamięci izraelskich pisarzy mieszkających dzisiaj z nami”, która była zbiorem biografii ówczesnych żydowskich pisarzy. W 1897 roku w charakterze dziennikarza pojechał do Bazylei na Pierwszy Kongres Syjonistyczny. W 1902 roku przetłumaczył książkę Theodora Herzla pt. Altneuland na język hebrajski, nadając jej tytuł Tel Awiw. Osiem lat później nazwę tę przyjęło pierwsze hebrajskie miasto w Palestynie (Tel Awiw). Sokołow zaczerpnął tytuł z Księgi Ezechiela 3,15:

Przybyłem do zesłańców, do Tell-Abib, osiedlonych nad rzeką Kebar, i w osłupieniu pozostawałem tam przez siedem dni wśród nich.

Był płodnym pisarzem i tłumaczem. Jego dorobek to m.in. trzytomowa biografia Barucha Spinozy, zawierająca także szerszy opis czasów tego żydowskiego filozofa.

Działalność syjonistyczna

Po śmierci Theodora Herzla został w 1904 roku zaproszony do Kolonii w Cesarstwie Niemieckim. W mieście tym znajdowała się wówczas centrala Światowej Organizacji Syjonistycznej. Został poproszony, aby objął stanowisko sekretarza generalnego. Sokołow zgodził się, i pełnił te obowiązki w latach 1905–1909. Od 1906 roku był redaktorem gazety syjonistycznej „Die Welt”, wydawanej w języku niemieckim. Pełniąc swe obowiązki podróżował po całej Europie i Ameryce Północnej promując sprawę syjonistyczną. W 1908 roku założył czasopismo „Żydowski Świat”. W 1910 roku, w następstwie konfliktu między frakcjami politycznych i praktycznych Syjonistów, zrezygnował ze wszystkich swoich obowiązków. Pomimo to w 1911 roku na Dziesiątym Kongresie Syjonistycznym został wybrany na członka Komitetu Wykonawczego i tym samym wszedł do grona ścisłego kierownictwa politycznego ruchu syjonistycznego. Podczas I wojny światowej mieszkał w Londynie, gdzie współpracował z Chaimem Weizmanem. Był jednym z głównych inspiratorów wydania w 1917 roku przez brytyjski rząd deklaracji Balfoura, w której zadeklarowano brytyjskie poparcie dla utworzenia żydowskiej siedziby narodowej na terenie Palestyny.

Na Dwunastym Kongresie Syjonistycznym w 1921 roku został wybrany przewodniczącym Komitetu Wykonawczego. Następnie w latach 1931–1935 pełnił obowiązki piątego prezydenta Światowej Organizacji Syjonistycznej. W 1932 roku otrzymał tytuł doctora honoris causa od Żydowskiego Seminarium Teologicznego Ameryki. Po 1935 roku był honorowym prezydentem Światowej Organizacji Syjonistycznej i Agencji Żydowskiej.

Zmarł nagle 17 maja 1936 roku w Londynie. W 1956 roku jego prochy sprowadzono do Izraela i pochowano na Wzgórzu Herzla w Jerozolimie.

Życie prywatne

Miał syna Floriana. Jego córka Maria była drugą żoną działacza socjalistycznego Stanisława Mendelsona.

Upamiętnienie

Wywarł silny wpływ na rozwój nowoczesnego ruchu syjonistycznego. Izraelski kibuc Sede Nachum został nazwany na jego cześć.

W 2006 roku nakładem Księgarni Akademickiej ukazała się obszerna biografia Sokołowa – Nahum Sokołów. Życie i legenda autorstwa jego syna Floriana, w opracowaniu Andrzeja A. Zięby.

Bibliografia

• Andrzej A. Zięba: W drodze z Warszawy do Syjonu: przypadek rodziny Sokołowów, w: Florian Sokołów, Nahum Sokołów, życie i legenda. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2006, s. V-CXXXIII.
• Ela Bauer: Between Poles and Jews: The Development of Nahum Sokolow’s Political Thought. Jerusalem: Hebrew University Magnes Press, 2005. ISBN 965-493-211-3.brak strony w książce
• Michael Berkowitz: Western Jewry and the Zionist Project, 1914-1933. Cambridge University Press, 2003. ISBN 0-521-89420-4. [dostęp 2012-09-08]. (ang.).brak strony w książce
• Walter Laqueur: A history of Zionism. Tauris Parke Paperbacks, 2003. ISBN 1-86064-932-7.brak strony w książce
• Max Raisin: Great Jews I have known: a gallery of portraits. 1970: Ayer Publishing, s. 49–59. ISBN 0-8369-8023-9.
• Sulamith Volkov: Germans, Jews, and antisemites: trials in emancipation. Cambridge University Press, 2006.brak strony w książce

Linki zewnętrzne

• „Najważniejszy Żyd świata z Wyszogrodu”, podcast w serwisie Nowa Europa Wschodnia, 2021-11-09