Narodowe Święto Odrodzenia Polski
Dzień | |
---|---|
Państwa |
Rzeczpospolita Polska (1944–1952), Polska Rzeczpospolita Ludowa (1952–1989) |
Typ święta | |
Upamiętnia |
ogłoszenie Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego |
Podobne święta |
Narodowe Święto Odrodzenia Polski – najważniejsze polskie święto państwowe w okresie Polski Ludowej, obchodzone co roku 22 lipca (do 1989), na pamiątkę rocznicy ogłoszenia Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego w 1944 roku.
Znaczenie daty
22 lipca 1944 roku, po prawie 5 latach II wojny światowej ogłoszony został Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. W rzeczywistości został podpisany i zatwierdzony przez Stalina w Moskwie 20 lipca 1944, a następnie również tam ogłoszony. PKWN był organem marionetkowym, został powołany w Moskwie, zdominowany był przez komunistów polskich i funkcjonował pod polityczną kontrolą Józefa Stalina[1] . Na powstanie PKWN miało wpływ Centralne Biuro Komunistów Polskich oraz delegacja Krajowej Rady Narodowej, jednak ostateczną decyzję o jego powstaniu, nazwie, statusie i kształcie personalnym podjął Stalin[1].
Ustanowienie i zniesienie święta
Dzień 22 lipca ustanowiono świętem narodowym (i dniem wolnym od pracy) ustawą Krajowej Rady Narodowej w dniu 22 lipca 1945[2], czyli rok po podpisaniu Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. Święto zastąpiło zniesione ustawą KRN Święto Niepodległości obchodzone 11 listopada[3]. Zniesione zostało ustawą Sejmu RP z dnia 6 kwietnia 1990[4]. Przeciwko likwidacji święta protestował Wojciech Jaruzelski. W liście do marszałka Sejmu napisał: Uważam za niesłuszny projekt skreślenia dnia 22 lipca z wykazu świąt państwowych. Za zniesieniem święta głosowało 182 posłów, przeciwko było 56, a 39 wstrzymało się od głosu[5].
Dzieje obchodów
Święto obchodzono w całym okresie Polski Ludowej. Główne uroczystości odbywały się na placu Zwycięstwa (obecnie placu marszałka Józefa Piłsudskiego) w Warszawie, bądź na Stadionie Dziesięciolecia. Święto to było dniem wolnym od pracy. Zostało zniesione ustawą Sejmu Kontraktowego z 6 kwietnia 1990 r. (weszła w życie 28 kwietnia); równocześnie przywrócono Święto Narodowe Trzeciego Maja.
Na dzień 22 lipca starano się wyznaczać ważne rocznice i wydarzenia[6]. W Warszawie w ten dzień oddano do użytku m.in. odbudowany most Poniatowskiego (1946), Trasę W-Z (1949), Marszałkowską Dzielnicę Mieszkaniową (1950), Pałac Kultury i Nauki i Stadion Dziesięciolecia (1955) oraz most Łazienkowski (1974).
W wielu przypadkach rocznice były w rzeczywistości „fałszywe”. Przykładowo Jastarnia oficjalnie otrzymała prawa miejskie w dniu Święta Odrodzenia Polski, realnie – 1 stycznia[7].
Przypisy
- ↑ a b "Mówiło się w tym okresie, że tymczasowy komitet [PKWN] utworzono z inicjatywy ludności polskiej. W rzeczywistości jednak skład komitetu zatwierdziło nasze kierownictwo – to znaczy Stalin. Komitet utworzono bowiem na naszym terytorium, myśmy go finansowali i bez naszej pomocy byłby bezradny. Leżało w naszym interesie stworzenie polskiego kierownictwa, które składałoby się z ludzi wartościowych – sojuszników, którzy mieli te same cele co my i byliby potem nam wierni." Khrushchev Remembers: The Last Testament za: Marek Łatyński, Nie paść na kolana.Szkice o opozycji w latach czterdziestych, London 1985, Wyd. Polonia Book Fund, ISBN 0-902352-36-9 ;, wyd. II rozszerzone, Wrocław 2002, Wyd. Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum, ISBN 83-7095-056-6 s.63. Por. Khrushchev Remembers t.2. The Last Testament, Translated and edited by Strobe Talbott with a Foreword by Edward Crankshaw, Penguin Books 1977, ISBN 0-14-004195-8 s. 193-194.
- ↑ Dz.U. z 1945 r. nr 32, poz. 194
- ↑ Święto Niepodległości (1918) na wojskopolskie.pl
- ↑ Dz.U. z 1990 r. nr 28, poz. 159
- ↑ W kraju i świecie, w: Przegląd Katolicki, nr 15-16/1990, s.16
- ↑ Karol Nawrocki, „Imieniny” i „urodziny” systemu komunistycznego w Polsce, "Histmag.org", 12.02.2008.
- ↑ Ryszard Struck, Jastarnia. 35 lat minęło!, "Histmag.org", 15.07.2008.
Linki zewnętrzne
- 22 lipca w Warszawie. W święto Odrodzenia w Warszawie. Zabawy uliczne, bieg uliczny. – Polska Kronika Filmowa 31/47, Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej
- 22 lipca w stolicy – Polska Kronika Filmowa 31/48, Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej
- Zabawy na ulicach w dniu święta Odrodzenia – Polska Kronika Filmowa 31/48, Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej
- Święto Odrodzenia w Belwederze. – Polska Kronika Filmowa 31/50, Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej