Newag Nevelo
 Nevelo w zajezdni Podgórze | |
| Dane ogólne | |
| Kraj produkcji | |
|---|---|
| Producent | |
| Miejsce produkcji | |
| Premiera |
11 kwietnia 2012 |
| Lata produkcji |
2011–2012 |
| Dane techniczne | |
| Liczba członów |
3 |
| Długość |
31 620 mm |
| Szerokość |
2400 mm |
| Wysokość |
3690 mm |
| Masa |
42 500 kg |
| Rozstaw osi w wózkach |
napędowych: 1800 mm |
| Moc silników |
4 × 105 kW |
| Prędkość maksymalna |
75 km/h |
| Wnętrze | |
| Liczba miejsc siedzących |
60 + 4 |
| Liczba miejsc ogółem |
239 (5 os/m²) |
| Niskopodłogowość |
100% |
| Wysokość podłogi |
w strefie wejścia: 350 mm |
Newag Nevelo (typ 126N) – prototyp tramwaju niskopodłogowego wyprodukowany w 2012 w zakładach Newag w Nowym Sączu. Jego premiera miała miejsce 11 kwietnia 2012 w Poznaniu, a od czerwca 2013 pojazd jest testowany w Krakowie.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Geneza[edytuj | edytuj kod]
Na przełomie 2009 i 2010 zarząd spółki Newag postanowił stworzyć nowy produkt[5]. Zdecydowano się na budowę tramwaju, ponieważ w tamtym okresie w Polsce do wymiany było nawet kilka tysięcy pojazdów tego typu, istniejące przedsiębiorstwa rozbudowywały swoje sieci oraz była możliwość pojawienia się nowych systemów tramwajowych w kolejnych miastach[5].
Po ogłoszeniu wyniku konkursu IniTech w czerwcu 2010 Narodowe Centrum Badań i Rozwoju podpisało z producentem umowę[5]. Na jej mocy projekt nowego pojazdu zatytułowany „Opracowanie tramwaju nowej generacji na potrzeby transportu miejskiego” został dofinansowany przez Unię Europejską kwotą 4 924 000 zł w ramach programu Innowacyjna Gospodarka[6][7]. Kwota ta stanowiła 48% kosztów budowy tramwaju[5].
Produkcja[edytuj | edytuj kod]
Projekt mechaniczny konstrukcji prototypu opracował EC Engineering z Krakowa, natomiast projekt podzespołów energoelektronicznych wraz z systemem sterowania oraz współpracy systemowej wszystkich podzespołów i systemów elektrycznych wykonał Medcom z Warszawy[4]. Produkcja pojazdu w zakładach Newag w Nowym Sączu trwała od połowy lipca 2011 do połowy marca 2012[5].
Po zakończeniu produkcji rozpoczęto homologację tramwaju[5]. Jako że producent na terenie zakładu nie dysponował w tamtym okresie siecią trakcyjną o napięciu 600 V DC nie miał możliwości przeprowadzenia pewnych testów i okres homologacji wydłużył się[5].
Testy i wprowadzenie do eksploatacji[edytuj | edytuj kod]
Pod koniec marca 2012 pojazd został przetransportowany do Poznania na testy[8]. Badania składające się z dwóch faz przeprowadził Instytut Gospodarki Przestrzennej i Mieszkalnictwa[8]. Pierwszym etapem były testy statyczno-ruchowe prowadzone w zakładach Modertrans, natomiast drugi etap to nocne testy dynamiczne na torach MPK Poznań[9][8]. Na początku lipca 2012 pojazd miał rozpocząć jazdy testowe z pasażerami[10], ostatecznie jednak do nich nie doszło[11].
11 kwietnia 2012 pojazd został po raz pierwszy zaprezentowany w ramach Komisji Taboru Tramwajowego Izby Gospodarczej Komunikacji Miejskiej w zajezdni tramwajowej przy ulicy Fortecznej w Poznaniu[3]. Tego samego dnia ogłoszono konkurs na jego nazwę[12], w wyniku której 10 maja 2012 tramwaj nazwano Nevelo[6]. Pojazd miał zostać również zaprezentowany we wrześniu 2012 na targach InnoTrans w Berlinie[13], do prezentacji jednak nie doszło[14].
23 stycznia 2013 tramwaj został przetransportowany z zajezdni na Franowie do zajezdni przy ulicy Fortecznej, skąd 24 stycznia 2013 miał zostać odebrany przez producenta[11].
Na początku maja 2013 Nevelo przetransportowano do zajezdni Podgórze w Krakowie[15]. Pojazd został nieodpłatnie udostępniony MPK Kraków celem wykonania testów z pasażerami[16].
Konstrukcja[edytuj | edytuj kod]
Nevelo to tramwaj jednokierunkowy, trójczłonowy, przegubowy, oparty na czterech wózkach skrętnych i w całości niskopodłogowy[5]. Pojazd nie jest przystosowany do pracy w trakcji ukrotnionej[4].
Nadwozie[edytuj | edytuj kod]
Pudło[edytuj | edytuj kod]
Nadwozie tramwaju należy do konstrukcyjnej kategorii P-V[5] oraz spełnia Polską Normę PN-K-92008, obowiązujące w kraju wymagania prawne i warunki skrajni kinematycznej[4].
Szkielet pudła jest spawaną konstrukcją stalową zbudowaną z profili otwartych[4]. Przed montażem została ona zabezpieczona antykorozyjnie ekologicznymi powłokami lakierniczymi[4]. Poszycia zewnętrzne ścian pojazdu wykonano z blach stalowych spawanych do ścian oraz blach aluminiowych klejonych do ścian[4]. Poszycie dachu stanowi kompozyt aluminiowy, natomiast ściany czołowe oraz osłony dachowe, sprzęgów, wózków zostały wykonane z laminatu[4].
Człony pojazdu są połączone ze sobą przegubami zapewniającymi odpowiednie przemieszczenia pudeł względem siebie oraz przenoszącymi siły trakcyjne i obciążenia[4].
W pojeździe zastosowano uchylne okna klejone z szybami hartowanymi, które tworzą jednolity pas wzdłuż całej długości tramwaju[4]. Szyby ścian czołowych są szybami klejonymi i są one wklejone w kompozytowe kształtki ścian[4].
Ścianę czołową wyposażono w klatkę bezpieczeństwa[4]. W tramwaju zabudowano również zderzaki pochłaniające energię zderzenia oraz eliminujące skutki tzw. „dojeżdżania”, czyli drobne uszkodzenia powierzchni takie jak otarcia, pęknięcia i małe odkształcenia elementów, na których zawieszony jest zderzak, ewentualnie uszkodzenia osprzętu mocowanego na ścianie czołowej powstałe na skutek zderzeń przy minimalnych prędkościach przy parkowaniu pojazdów „zderzak w zderzak” na zajezdni lub torach odstawczych[5].
Pojazd jest wyposażony w dwa składane sprzęgi awaryjne z głowicą Alberta oraz jeden pantograf jednoramienny[4].
Początkowo górna część pudła tramwaju była w kolorze brązowym, pośrodku znajdował się pomalowany na czarno pas okien, a poniżej niego pojazd był biały[17]. Na bokach nadwozia znajdowały się ponadto niebieskie akcenty kwiatowe, a także loga Nevelo oraz loga i motto producenta w kolorze białym[17]. Od listopada 2016 tramwaj prezentuje czerwono-biało-niebieskie barwy firmowe producenta[18].
Drzwi[edytuj | edytuj kod]
Pojazd jest wyposażony w drzwi odskokowo-przesuwne produkcji Ultimate[5]. Mają one dwa niezależne układy chroniące pasażerów przed popchnięciem lub przytrzaśnięciem[5].
Po prawej stronie tramwaju zabudowano siedem kompletów drzwi[4]. Pierwsze i ostatnie z nich to drzwi jednoskrzydłowe o świetle 650 mm, natomiast pozostałych pięć to drzwi podwójne o świetle 1300 mm[19][5]. Są one rozmieszczone równomiernie na całej długości składu, co ułatwia szybką wymianę pasażerów[5].
Pierwsze drzwi dwupłatowe są wyposażone w umieszczoną w podłodze automatycznie wysuwaną rampę ułatwiającą dostęp do tramwaju osobom poruszającym się na wózkach inwalidzkich i osobom z wózkami dziecięcymi[4][19].
Wnętrze[edytuj | edytuj kod]
Przestrzeń pasażerska[edytuj | edytuj kod]
Pojazd może pomieścić 60 pasażerów na siedzeniach z tapicerowanymi wandaloodpornymi siedziskami i oparciami[4]. W tramwaju znajdują się również dwa miejsca z pasami bezpieczeństwa dla osób niepełnosprawnych[19], a także miejsca dla osób z wózkami dziecięcymi i większym bagażem[4].
Ściany boczne części pasażerskiej wyłożono panelami poliestrowo-szklanymi, a sufity aluminiowymi[4]. Panel sufitowy zawiera dwie równoległe linie oświetlenia wykonanego w technologii LED[4]. System poręczy wykonanych ze stali nierdzewnej[19] zapewnia pasażerom możliwość ich uchwycenia w dowolnym miejscu[5]. Przy uchylnych oknach bezpieczeństwa zamocowano specjalny młoteczek[4].
Podłogę pojazdu wykonano z płyt sklejki liściastej, a dodatkowo w strefie wózków sklejka ta ma specjalną warstwę tłumiącą[4]. Na płytach naklejono wykładzinę antypoślizgową[4]. Konstrukcja podłogi zapewnia izolację akustyczną i tłumienie drgań przenoszonych z podwozia[4]. Udział niskiej podłogi wynosi 100%[5]. Wysokość podłogi w strefie wejścia wynosi 350 mm, natomiast nad wózkami 480 mm[5]. Przejście międzyczłonowe ma szerokość 1400 mm[5].
W pojeździe zastosowano połączony układ ogrzewania i klimatyzacji[4] wyprodukowany przez Thermoking[5]. Wykorzystuje on dwa agregaty klimatyzacyjne zabudowane na dachach członów skrajnych oraz zainstalowane w dolnej strefie pojazdu grzejniki wyposażone w wentylatory wymuszające obieg powietrza i zapobiegające zaleganiu warstwy powietrza zimnego przy podłodze[4]. Układ uzupełniony jest przez zabudowane wewnątrz i na zewnątrz pojazdu czujniki temperatury[4].
Nevelo jest wyposażony w system wizualnej i akustycznej informacji pasażerskiej[4]. Zastosowany w pojeździe system monitoringu obejmuje swoim zasięgiem całe wnętrze tramwaju[4].
Kabina motorniczego i pomost tylny[edytuj | edytuj kod]
Nevelo jest pierwszym w Polsce tramwajem[20], w którego kabinie motorniczego zastosowano panoramiczną szybę poprawiającą widoczność do przodu i na boki[19]. Konstrukcja i przeszklenie kabiny zapewnia motorniczemu możliwość obserwacji każdej strony pojazdu w zakresie co najmniej 180°[4].
Pulpit motorniczego jest wyposażony w podstawową grupę urządzeń służących do prowadzenia pojazdu[4]. Sterowanie odbywa się za pomocą klasycznej dźwigni nastawnika jazdy, zestawu przycisków i dwóch dotykowych wyświetlaczy ciekłokrystalicznych[19].
Po lewej stronie stanowiska motorniczego zabudowano okno elektrycznie otwierane w dół[4]. Od przedziału pasażerskiego kabinę oddzielają drzwi z pleksiglasu[19].
Kabina jest wyposażona również w fotel, regulowane oświetlenie centralne i indywidualne, indywidualną klimatyzację, lusterka zewnętrzne oraz szafki, schowki i lodówkę[4].
Na pomoście tylnym pojazdu zamontowano pulpit manewrowy[4]. Pozwala on głównie na realizację jazdy do tyłu z ograniczoną prędkością, hamowanie, obsługę czuwaka, dzwonka i kierunkowskazów oraz sterowanie ostatnimi drzwiami[4].
Wózki[edytuj | edytuj kod]
Każdy z członów skrajnych jest oparty na jednym wózku napędnym, natomiast człon środkowy oparty jest na dwóch wózkach tocznych[5]. Rozstaw osi wózków napędnych typu WN126N wynosi 1800 mm, a wózków tocznych typu WT26T 1600 mm[4][2]. Wózki dostosowane są do rozstawu szyn 1435 mm[2].
Wózki mają ramy wewnętrzne, belkę bujakową opartą na ramie za pomocą zespołów sprężyn metalowo-gumowych, zespół napędowy umieszczony na zewnątrz kół i zawieszony elastycznie na ramie oraz elementy systemu hamulcowego[4]. Na wózkach zamontowano również piasecznice i system smarowania obrzeży kół[4].
Zastosowano koła z gumowymi elastycznymi przekładkami i obręczami, co ogranicza poziom hałasu[5]. Średnica koła nowego wynosi 600 mm, natomiast koła zużytego 520 mm[4].
Nacisk każdej z osi w pierwszym wózku napędnym wynosi 77,4 kN, w pierwszym wózku tocznym 68,5 kN, w drugim wózku tocznym 65,9 kN, a w drugim wózku napędnym 70,9 kN[5].
Konstrukcja wózków umożliwia ich pełną zamienność oraz obrót pod pudłem w celu zapewnienia równomiernego zużycia kół[4].
Układy i systemy[edytuj | edytuj kod]
Napęd[edytuj | edytuj kod]
Nevelo jest napędzany czterema elektronicznie sterowanymi silnikami prądu przemiennego VEM o mocy 105 kW każdy[5]. Zasilane są one za pomocą energoelektronicznego zespołu falowników[4].
Pojazd ma możliwość zwrotu energii do sieci trakcyjnej i jest przystosowany do wdrożenia układu gromadzenia energii opartego na superkondensatorach[5].
Zasilanie[edytuj | edytuj kod]
Zasilanie wszystkich systemów i urządzeń zapewnia system energoelektronicznych przetwornic statycznych[4]. Podczas zasilania obwodów sterowania i pomocniczych pojazdu urządzenia te ładują także bezobsługowe akumulatory według zaprogramowanej charakterystyki[4]. W przypadku awarii jednej z przetwornic druga zapewnia zasilanie wystarczające do dokonania awaryjnego zjazdu tramwaju[4]. Przy braku zasilania baterie są w stanie przez godzinę zasilać obwody niezbędne w trakcie holowania pojazdu do zajezdni[4].
Baterie umożliwiają również przejechanie co najmniej 200 m przy rozruchu pojazdu od 0 do 20 km/h bez zasilania zewnętrznego[4].
Hamulce[edytuj | edytuj kod]
Zasadniczym hamulcem tramwaju jest hamulec elektrodynamiczny polegający na pracy silników trakcyjnych jako prądnice[4]. Energia elektryczna odzyskana w ten sposób może być przekazana do sieci trakcyjnej lub zmagazynowana w superkondensatorach zabudowanych na dachu pojazdu[4].
Wspomaganiem hamulca elektrodynamicznego jest hamulec tarczowy zabudowany na wózkach tocznych[4].
Funkcję hamulca postojowego pełnią hamulce tarczowe zamontowane na wózkach napędowych[4].
W trybie hamowania nagłego, awaryjnego i bezpieczeństwa pracują wszystkie hamulce tarczowe oraz elektromagnetyczne hamulce szynowe zainstalowane na wszystkich wózkach[4].
Inne[edytuj | edytuj kod]
Elektroniczny rejestrator zdarzeń współpracuje z prędkościomierzem i jest wyposażony w elektroniczny licznik przebiegu z wyświetlaczem LCD[4].
System diagnostyczny umożliwia sprawne wykrywanie i sygnalizację usterek[4]. W trybie diagnostycznym na monitorze układu napędowego lub monitorze komputera przenośnego wyświetlane są informacje potrzebne personelowi technicznemu do lokalizacji usterki w pojeździe[4]. Dane z systemów pojazdu zapisane w pamięci rejestratora umożliwiają określenie momentu powstania usterki[4].
System dostępu do pojazdu jest zbudowany w oparciu o kartę bezstykową i zapewnia dostęp do poszczególnych podzespołów pojazdu tylko osobom upoważnionym[4].
Eksploatacja[edytuj | edytuj kod]
| Państwo | Miasto | Oznaczenie | Okres eksploatacji | Rodzaj eksploatacji | Źródła |
|---|---|---|---|---|---|
 Polska |
Kraków | RY899 | od 25 czerwca 2013 | testowa z pasażerami | [5][21][22][18] |
Kraków[edytuj | edytuj kod]
Przed rozpoczęciem testów w Krakowie wyposażenie wnętrza pojazdu dostosowano do standardów MPK[19]. Zainstalowano kasowniki zgodne z systemem Krakowskiej Karty Miejskiej oraz automat biletowy[19]. Ponadto tramwaj otrzymał numer boczny 2205[17].
24 czerwca 2013 o godz. 11:00 na terenie zajezdni Podgórze odbyła się prezentacja tramwaju Nevelo[23] połączona z inauguracyjnym przejazdem do Borku Fałęckiego[4]. 25 czerwca 2013 pojazd rozpoczął jazdy testowe z pasażerami na linii numer 8 kursującej z Cichego Kącika do Borku Fałęckiego[24].
Początkowo testy planowano zakończyć 22 września 2013[20], ale ostatecznie zapadła decyzja o ich przedłużeniu do końca 2013[25].
W nocy z 20 na 21 września 2013 miał miejsce specjalny przejazd tramwaju z pętli w Łagiewnikach do zajezdni Podgórze[26]. Podczas imprezy Nevelo został uszkodzony, w związku z czym musiał zostać wycofany z ruchu na czas naprawy[27].
19 marca 2014 pojazd powrócił na krakowskie tory do obsługi linii nr 13[28]. 15 października po kolejnej przerwie tramwaj został skierowany na linię nr 8. Zdecydowano wówczas, że testy tramwaju w Krakowie zostaną wydłużone do końca 2014[29].
2 stycznia 2015 MPK zawarło z Newagiem roczną umowę dzierżawy[30]. W związku z przeprowadzaną od czerwca zmianą numerów inwentarzowych krakowskich tramwajów[31] Nevelo otrzymał nowe oznaczenie RY899[21].
W styczniu 2016 skończyła się umowa dzierżawy tramwaju[22] i 25 stycznia pojazd został zwrócony Newagowi[32]. W trakcie eksploatacji w Krakowie producent zebrał informacje niezbędne do ulepszenia konstrukcji oraz zwiększenia niezawodności pojazdu[33]. 27 listopada, po wprowadzeniu modyfikacji w układach napędu i hamowania[32] na podstawie zebranych informacji i sugestii MPK, tramwaj w zmienionym malowaniu zewnętrznym i z nową kolorystyką wnętrza powrócił do Krakowa na roczne testy[18]. Ze względu na wprowadzone zmiany, niezbędne stało się przeprowadzenie badań technicznych wagonu i uzyskanie nowego dopuszczenia do ruchu[32]. Kilka dni później Instytut Pojazdów Szynowych Politechniki Krakowskiej przeprowadził testy, które zakończyły się pozytywnie[34], a w międzyczasie przeszkoleni zostali motorniczowie[32].
7 marca 2017 Nevelo, obsługujący linię nr 8, zderzył się z autobusem. W wyniku kolizji uszkodzony został przód i lewy bok tramwaju oraz zostały w nim zbite dwie szyby[35]. Ze względu na te uszkodzenia wóz musiał zostać wycofany z ruchu[36]. Pod koniec marca podano, że uszkodzenia początkowo wyglądały groźnie, ale ostatecznie okazały się mniej poważne. Nie została naruszona konstrukcja tramwaju, dlatego podjęto decyzję o jego naprawie w Krakowie. Określono wówczas, że pojazd powróci na tory pod koniec kwietnia[37]. Ostatecznie Nevelo został przywrócony do ruchu 11 maja i wówczas skierowano go ponownie do obsługi linii nr 8[38]. Tramwaj do tamtego momentu pokonał łącznie przeszło 70 000 km[39].
Kilka miesięcy później Nevelo miało kolejną kolizję po której przeszło kolejną naprawę w Nowym Sączu. 31 lipca 2018 tramwaj wrócił do Krakowa, a 7 sierpnia rozpoczął kursowanie na linii nr 18[40][41].
W nocy z 27 na 28 stycznia 2020 odbył się inauguracyjny przejazd tramwaju w trybie jazdy autonomicznej bez kierującego motorniczego[42]. Przejazd ten odbył się w ramach wspólnych prac z Politechniką Krakowską oraz firmami Medcom i Cybid w ramach prac nad autonomicznym tramwajem[43].
22 października 2020 tramwaj został skierowany do obsługi linii nr 3 Nowy Bieżanów P+R – Krowodrza Górka[44].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Newag: Tramwaj Nevelo. [dostęp 2018-12-12]. (pol.).
- ↑ a b c Tramwaj niskopodłogowy. „EC News”. 36 (kwiecień 2012), s. 5. ec-grupa.pl. [dostęp 2013-09-18]. [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27]. (pol.).
- ↑ a b KaT: MPK: zaprezentowano nowoczesne tramwaje. epoznan.pl, 2012-04-11. [dostęp 2013-09-15]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd Roman Chochorowski. Nevelo 126N z Nowego Sącza. „Technika Transportu Szynowego”. 7-8/2013, s. 46-49. Łódź: Emi-Press. ISSN 1232-3829. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y Jakub Madrjas. Tramwaj na innowacjach. „Rynek Kolejowy”. 8-9/2013, s. 60-61. Warszawa: Zespół Doradców Gospodarczych „Tor”. ISSN 1644-1958. (pol.).
- ↑ a b Konkurs na nazwę tramwaju Newagu rozstrzygnięty. rynek-kolejowy.pl, 2012-05-10. [dostęp 2012-06-21]. (pol.).
- ↑ Newag: „Nevelo” – pierwszy tramwaj z Newagu. News 2013-06-25. [dostęp 2014-02-24]. (pol.).
- ↑ a b c Pierwszy tramwaj Newagu na testach w Poznaniu. „Rynek Kolejowy”. 5/2012, s. 7. Warszawa: Zespół Doradców Gospodarczych „Tor”. ISSN 1644-1958. (pol.).
- ↑ Tramwaj Newagu na testach w Poznaniu. rynek-kolejowy.pl, 2012-03-27. [dostęp 2013-04-10]. (pol.).
- ↑ Nevelo będzie wozić mieszkańców Poznania. rynek-kolejowy.pl, 2012-06-21. [dostęp 2012-06-21]. (pol.).
- ↑ a b epoznan.pl: Poznań: Tramwaj Newagu wraca do Nowego Sącza. infotram.pl, 2013-01-24. [dostęp 2013-09-15]. (pol.).
- ↑ Konkurs! Nazwij tramwaj Newagu i wygraj netbooka. rynek-kolejowy.pl, 2012-04-11. [dostęp 2012-06-21]. (pol.).
- ↑ Locomotives and rolling stock at InnoTrans 2012. railwaygazette.com. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
- ↑ Dariusz Kalinowski, Ryszard Rusak. Targi InnoTrans 2012. „Świat Kolei”. 10/2012, s. 12-15. Łódź: Emi-Press. ISSN 1234-5962. (pol.).
- ↑ InfoTram: Tramwaj Newagu jest już w Krakowie. infotram.pl, 2013-05-07. [dostęp 2013-09-15]. (pol.).
- ↑ Sławomir Wrona/jp: Sądecki tramwaj będzie woził pasażerów w Krakowie. radiokrakow.pl, 2013-04-24. [dostęp 2013-09-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-05)]. (pol.).
- ↑ a b c Rynek Kolejowy: Testy Nevelo w Krakowie – zdjęcia. rynek-kolejowy.pl, 2013-07-15. [dostęp 2013-09-15]. (pol.).
- ↑ a b c Witold Urbanowicz: Nevelo Newagu wrócił do Krakowa. transport-publiczny.pl, 2016-11-28. [dostęp 2016-11-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-29)]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i Piotr Kołaczek: Wszystko o Nevelo. infotram.pl, 2013-06-26. [dostęp 2013-09-15]. (pol.).
- ↑ a b Urszula Makosz. „Nevelo” – pierwszy tramwaj z Newagu. „Przewoźnik Krakowski”. 2 (48)/2013, s. 33-34. mpk.krakow.pl. [dostęp 2013-09-18]. (pol.).
- ↑ a b thomas_: Newag Nevelo 126N #RY899. fotozajezdnia.pl, 2015-09-11. [dostęp 2015-09-12]. (pol.).
- ↑ a b Witold Urbanowicz, Michał Szymajda: Tramwaj Nevelo wróci na tory. Tylko gdzie?. transport-publiczny.pl, 2016-03-09. [dostęp 2016-03-09]. (pol.).
- ↑ Filip Szatanik: Prezentacja tramwaju firmy Newag SA. krakow.pl, 2013-06-24. [dostęp 2013-09-19]. (pol.).
- ↑ ggł: Oszczędny tramwaj Nevelo na testach w Krakowie [ZDJĘCIA]. krakow.gazeta.pl, 2013-08-24. [dostęp 2013-09-15]. (pol.).
- ↑ Nowy tramwaj Newagu NEVELO. „LindePartner”. 3/2013, s. 17. linde-mh.pl. [dostęp 2013-10-19]. (pol.).
- ↑ Komunikacja Miejska w Krakowie: Prototypem od zmierzchu do świtu (20/21.09.2013). kmk.krakow.pl, 2013-10-05. [dostęp 2014-05-03]. (pol.).
- ↑ Julian Pilszczek, Pismo dot. zlecenia nr PR-4302-01-627-(1.3220)/13, tkk.pl, Kraków, 27 września 2013 [dostęp 2016-01-28] [zarchiwizowane z adresu 2014-05-03] (pol.).
- ↑ InfoTram: Kraków: Nevelo znowu kursuje. infotram.pl, 2014-03-19. [dostęp 2014-05-03]. (pol.).
- ↑ MPK Kraków: Tramwaj z Nowego Sącza znów wozi pasażerów w Krakowie. mpk.krakow.pl, 2014-10-17. [dostęp 2015-02-27]. (pol.).
- ↑ InfoTram: Nevelo jest dzierżawiony przez MPK Kraków. infotram.pl, 2015-03-31. [dostęp 2015-03-31]. (pol.).
- ↑ Marek Gancarczyk. Zmiana numerów inwentarzowych krakowskich tramwajów. „Przewoźnik Krakowski”. 2 (56)/2015, s. 42. mpk.krakow.pl. [dostęp 2015-09-12]. (pol.).
- ↑ a b c d J. Kołodziej. Powrót 126N. „Świat Kolei”. 1/2017, s. 9. Łódź: Emi-Press. ISSN 1234-5962. (pol.).
- ↑ Michał Szymajda. Konieczek: Impuls to niezawodność. „Rynek Kolejowy”. 5/2016, s. 16. Warszawa: Zespół Doradców Gospodarczych „Tor”. ISSN 1644-1958. (pol.).
- ↑ InfoTram: Nevelo pozytywnie przeszedł badania techniczne. infotram.pl, 2016-11-30. [dostęp 2016-11-30]. (pol.).
- ↑ InfoTram.pl: Nevelo rozbity. infotram.pl, 2017-03-07. [dostęp 2017-03-07]. (pol.).
- ↑ Witold Urbanowicz: Kraków: Nevelo po wypadku z autobusem. transport-publiczny.pl, 2017-03-07. [dostęp 2017-03-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-07)]. (pol.).
- ↑ InfoTram.pl: Nevelo naprawiany w Krakowie. infotram.pl, 2017-03-28. [dostęp 2017-03-28]. (pol.).
- ↑ InfoTram.pl: Nevelo powrócił na linię. infotram.pl, 2017-05-11. [dostęp 2017-05-11]. (pol.).
- ↑ Jakub Dybalski, Łukasz Malinowski: Newag w stołecznym przetargu na metro. Chce też robić tramwaje. transport-publiczny.pl, 2017-05-12. [dostęp 2017-05-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-12)]. (pol.).
- ↑ InfoTram.pl: Nevelo wrócił do Krakowa. infotram.pl, 2018-07-31. [dostęp 2018-12-12]. (pol.).
- ↑ InfoTram.pl: Nevelo znowu jeździ. infotram.pl, 2018-08-07. [dostęp 2018-12-12]. (pol.).
- ↑ Kraków: Newag z autonomicznym tramwajem Nevelo [online], www.transport-publiczny.pl [dostęp 2020-04-27] (pol.).
- ↑ Jeździliśmy tramwajem Newagu bez motorniczego [online], infotram.pl [dostęp 2020-04-27] (pol.).
- ↑ Infotram, Nevelo zmienia linię. Teraz trójka [online], TransInfo [dostęp 2021-02-02] (pol.).
| Produkcja |
| ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Modernizacje |
|
