Nikornik obrożny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Nikornik obrożny
Apalis thoracica[1]
(Shaw, 1811)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

chwastówkowate

Podrodzina

popielatki

Rodzaj

Apalis

Gatunek

nikornik obrożny

Synonimy
  • Motacilla thoracica Shaw, 1811[2]
Podgatunki

zobacz opis w tekście

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Nikornik obrożny[4] (Apalis thoracica) – gatunek małego ptaka z rodziny chwastówkowatych (Cisticolidae). Występuje w lasach i ogrodach we wschodniej i południowej Afryce.

Podgatunki i zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

A. t. flavigularis (nikornik żółtogardły), często uznawany za osobny gatunek

Wyróżnia się ponad dwadzieścia podgatunków A. thoracica[5][4]:

  • A. t. griseiceps Reichenow & Neumann, 1895nikornik szarogłowy – południowo-wschodnia Kenia do centralnej Tanzanii
  • A. t. pareensis Ripley & Heinrich, 1966 – góry South Pare (północno-wschodnia Tanzania)
  • A. t. murina Reichenow, 1904nikornik myszaty – północno-wschodnia Tanzania do północnego Malawi i północno-wschodniej Zambii
  • A. t. uluguru Neumann, 1914 – góry Uluguru (wschodnia Tanzania)
  • A. t. youngi Kinnear, 1936 – południowo-zachodnia Tanzania, północne Malawi i północno-wschodnia Zambia
  • A. t. whitei Grant & Mackworth-Praed, 1937 – wschodnia Zambia i południowe Malawi
  • A. t. rhodesiae Gunning & Roberts, 1911 – północno-wschodnia Botswana do centralnego Zimbabwe
  • A. t. quarta Irwin, 1966 – góry Nyanga (północno-wschodnie Zimbabwe) i Gorongosa (zachodnio-centralny Mozambik)
  • A. t. arnoldi Roberts, 1936 – wschodnie Zimbabwe i południowo-zachodni Mozambik
  • A. t. flaviventris Gunning & Roberts, 1911 – południowo-wschodnia Botswana i północna RPA
  • A. t. spelonkensis Gunning & Roberts, 1911 – północno-wschodnia RPA
  • A. t. drakensbergensis Roberts, 1937 – wschodnio-centralna RPA i zachodnie Eswatini
  • A. t. lebomboensis Roberts, 1931 – wschodnie Eswatini, wschodnia RPA i południowy Mozambik
  • A. t. venusta Gunning & Roberts, 1911 – wschodnia do południowo-wschodniej RPA
  • A. t. thoracica (Shaw, 1811)nikornik obrożny – południowo-wschodnia RPA
  • A. t. claudei Sclater, WL, 1910 – południowa RPA
  • A. t. capensis Roberts, 1936 – południowo-zachodnia RPA
  • A. t. griseopyga Lawson, 1965 – zachodnia RPA
  • A. t. flavigularis Shelley, 1893nikornik żółtogardły – Malawi – takson o niepewnej pozycji systematycznej traktowany przez niektóre ujęcia jako odrębny gatunek[5][6]
  • A. t. fuscigularis Moreau, 1938nikornik ciemnogardły – Kenia – takson o niepewnej pozycji systematycznej traktowany przez niektóre ujęcia jako odrębny gatunek[5][7]
  • A. t. lynesi Vincent, 1933nikornik śliniaczkowy – Mozambik – takson o niepewnej pozycji systematycznej traktowany przez niektóre ujęcia jako odrębny gatunek[5][8]

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała wynosi 13 cm, masa ciała 12 g. U podgatunku youngi skrzydło ma długość 52 mm, dziób 15 mm, ogon 45 mm, a skok 21 mm[9]. Upierzenie głównie ciemnoszare; tęczówki żółte. Posiada biały śliniak i czarną półobrożę na piersi. Samica mniej kontrastowa, często z węższą półobrożą.

Pożywienie[edytuj | edytuj kod]

Żywi się owadami łowionymi na ziemi, liściach lub w locie, a także owocami i nasionami.

Lęgi[edytuj | edytuj kod]

Owalne gniazdo mieści się na gałęzi krzewu 1-3 metrów nad ziemią. Budulec stanowią mech, trawy, korzonki i porosty, połączone pajęczynami. Składa 2–4 jaja. Obaj rodzice wysiadują przez 14–18 dni. Pisklęta pozostają w gnieździe 13–18 dni, potem nadal są karmione przez rodziców[10].

Status[edytuj | edytuj kod]

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje nikornika obrożnego za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern) nieprzerwanie od 1994 roku. Całkowita liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako pospolity na większości zasięgu występowania. Trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny[3].

IUCN traktuje nikornika żółtogardłego, ciemnogardłego i śliniaczkowego jako osobne gatunki i klasyfikuje je następująco:

  • nikornik żółtogardły (A. (t.) flavigularis) – zagrożony wyginięciem (EN – endangered), liczebność szacowana na 1500–7000 dorosłych osobników, trend liczebności spadkowy[6]
  • nikornik ciemnogardły (A. (t.) fuscigularis) – krytycznie zagrożony wyginięciem (CR – critically endangered), liczebność szacowana na 210–430 dorosłych osobników, trend liczebności spadkowy[7]
  • nikornik śliniaczkowy (A. (t.) lynesi) – zagrożony wyginięciem (EN – endangered), liczebność szacowana na 400–1300 dorosłych osobników, trend liczebności spadkowy[8]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Apalis thoracica, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. Bar-throated Apalis (Apalis thoracica). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2020-12-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-09)]. (ang.).
  3. a b BirdLife International, Apalis thoracica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017 [online], wersja 2020-3 [dostęp 2020-12-14] (ang.).
  4. a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Eremomelinae Sharpe, 1883 – popielatki (wersja: 2020-09-20). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-14].
  5. a b c d F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Grassbirds, Donacobius, Malagasy warblers, cisticolas, allies. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-14]. (ang.).
  6. a b BirdLife International, Apalis flavigularis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017 [online], wersja 2020-3 [dostęp 2020-12-14] (ang.).
  7. a b BirdLife International, Apalis fuscigularis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018 [online], wersja 2020-3 [dostęp 2020-12-14] (ang.).
  8. a b BirdLife International, Apalis lynesi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020 [online], wersja 2020-3 [dostęp 2020-12-14] (ang.).
  9. N.B. Kinnear. Description of a new race of Apalis, Aparis thoracica youngi, from Nyasaland. „Bulletin of the British Ornithologists' Club”. 57, 1937. 
  10. Apalis thoracica (Bar-throated Apalis). Biodiversity Explorer. [dostęp 2020-12-14].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • David Burni, Ben Hoare, Joseph DiCostanzo, BirdLife International (mapy wyst.), Phil Benstead i inni: Ptaki. Encyklopedia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 410. ISBN 978-83-01-15733-3.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]