Norba
_06.jpg)
Norba – starożytne miasto rzymskie w Lacjum, położone ok. 1,5 km na północny zachód od dzisiejszego miasteczka Norma.
Usytuowane na urwistej ścianie skalnej na zachodnim skraju pasma Monti Lepini[1], od 499 p.n.e. należało do Związku Latyńskiego[2]. Według przekazu Liwiusza (Ab Urbe condita II 34, 6) od 492 p.n.e. stało się latyńską kolonią Rzymu na terytorium Wolsków, jako istotna warownia strzegąca rejonu Błot Pontyjskich[3][2]. W 329 p.n.e. miasto zostało splądrowane przez zbuntowanych przeciw Rzymianom Wolsków z Privernum[1]. Po drugiej wojnie punickiej służyło w 199 p.n.e. jako miejsce przetrzymywania kartagińskich zakładników[2][1]. Podczas pierwszej wojny domowej, w relacji Appiana (Bella civilia I, 94) mieszkańcy zgubnie opowiedzieli się po stronie Mariusza, wskutek czego pod koniec 82 p.n.e. Norba została oblężona[2], zdobyta wskutek zdrady, a następnie doszczętnie zniszczona przez wojska Sulli pod wodzą Lepidusa[3][1]. Miasto nigdy nie zostało odbudowane; na początku naszej ery Pliniusz wymienia je wśród wymarłych miast Lacjum (Naturalis historia III 69,1)[3].
Wykopaliska zapoczątkowane w 1901 przez L. Savignoniego odsłoniły pozostałości miasta całkowicie rzymskiego, otoczonego murem poligonalnym (opus poligonale)[2], dobrze zachowanym w obwodzie ponad 2,6 km, z 3 bramami i wysuniętą wieżą obronną ("La Loggia") oraz z dwoma akropolami. Spośród ważniejszych budowli odnaleziono fundamenty czterech świątyń (m.in. Diany i Juno Luciny), ustalono też położenie miejskiego forum. Materiał wykopaliskowy zdeponowano w stołecznym Museo delle Terme[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Norba (1) w Der Kleine Pauly. Lexikon der Antike. T. 4. München: Deutscher Taschenbuchverlag, 1979, kol. 156.
- ↑ a b c d e Norba w Encyclopædia Britannica (red. H. Chisholm) . T. 19. Cambridge: Cambridge University Press, 1911 (XI edycja), s. 738.
- ↑ a b c d Norba (Norma) w The Princeton Encyclopedia of Classical Sites (red. Richard Stillwell). Princeton (NJ): Princeton University Press, 1976.