Nowe Budkowice

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Nowe Budkowice
wieś
Ilustracja
Pocztówka z 1936 r.
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

opolski

Gmina

Murów

Wysokość

110 m n.p.m.

Liczba ludności (2012)

363[2]

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

46-030[3]

Tablice rejestracyjne

OPO

SIMC

0499293

Położenie na mapie gminy Murów
Mapa konturowa gminy Murów, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Nowe Budkowice”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Nowe Budkowice”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Nowe Budkowice”
Położenie na mapie powiatu opolskiego
Mapa konturowa powiatu opolskiego, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Nowe Budkowice”
Ziemia50°51′35″N 18°04′26″E/50,859722 18,073889[1]

Nowe Budkowice (dodatkowa nazwa w j. niem. Neu Budkowitz) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie opolskim, w gminie Murów.

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Nazwa miejscowości wywodzi się od polskiego zdrobnienia nazwy "buda" - budka" oznaczającej mały drewniany budynek i związana jest ze staropolskim prawem stróży, które zobowiązywało chłopów do utrzymywania strażnic oraz ich pilnowania[4]. Niemiecki językoznawca Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu jako najstarszą nazwę miejscowości wymienia Budkowice podając jej znaczenie "Baudendorf, Huttendorf" czyli w języku polskim "Wieś strzegących, pilnujących"[4]. Nazwa wsi została później fonetycznie zgermanizowana na Budkowitz[4] i utraciła swoje pierwotne znaczenie.

19 maja 1936 r. w miejsce nazwy Neu Budkowitz wprowadzono nazwę Neu Baudendorf[5][6]. 9 września 1947 r. nadano miejscowości polską nazwę Nowe Budkowice[7].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość powstała w 1764 r. w wyniku podziału folwarku pomiędzy 14 rodzin. W 1840 r. w Nowych Budkowicach znajdowała się m.in. smolarnia, natomiast w 1870 r. – karczma i kuźnia[8].

Do głosowania podczas plebiscytu uprawnionych było w Nowych Budkowicach 387 osób, z czego 303, ok. 78,3%, stanowili mieszkańcy (w tym 300, ok. 77,5% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 382 głosy (ok. 98,7% uprawnionych), w tym 381 (ok. 99,7%) ważnych; za Niemcami głosowało 218 osób (ok. 57,1%), a za Polską 163 osoby (ok. 42,7%)[9].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Na przełomie 1770 i 1771 r. w Nowych Budkowicach było 5 rzemieślników; reszta mieszkańców utrzymywała się z pracy w Kuźnicach Kluczborskich. W 1777 r. w miejscowości mieszkało 14 kolonistów i 7 chałupników leśnych, natomiast w 1870 r. – 14 kolonistów i 19 chałupników (wraz z przysiółkiem Morcinkiem, w którym znajdowało się 7 chałup leśnych)[8].

Rok 1777 1783 1819 1840 1855 1861 1890 1900 1910 1925 1933 1939 1946 1960 1965 2007 2009 2012
Liczba mieszkańców 96 81 184 360[a] 400 397 493[b] 528[c] 544[d] 466 454 438 377 438[e] 502[f] 387 399 363

(Źródła:[8][5][2][11].)

W 1902 r. prenumerowano w Nowych Budkowicach 8 egzemplarzy „Dziennika Śląskiego”, po 2 egzemplarze „Gazety Grudziądzkiej” i „Posłańca Niedzielnego” oraz 1 egzemplarz „Górnoślązaka”[8].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. W tym 8 osób (ok. 2,2%) to ewangelicy.
  2. W tym 456 osób (ok. 92,5%) posługiwało się językiem polskim.
  3. W tym 526 osób (ok. 99,6%) posługiwało się językiem polskim.
  4. W tym 364 osoby (ok. 66,9%) posługiwały się językiem polskim, 51 (ok. 9,4%) – językiem niemieckim, a 51 (ok. 9,4%) – oboma językami. Liczba budynków mieszkalnych: 85.
  5. W tym 269 osób (ok. 61,4%) to kobiety; w wieku produkcyjnym 57,8%; z rolnictwa utrzymywało 28,5% ludności. Liczba zamieszkanych budynków: 90.
  6. W tym 285 osób (ok. 56,8%) to kobiety.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 88682
  2. a b Przemysław Wienke: Biuletyn Informacji Publicznej - Urząd Gminy w Murowie. Sołectwo Nowe Budkowice. Urząd Gminy w Murowie, 2012-03-13. [dostęp 2012-05-28]. (pol.).
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 833 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. a b c Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 78, OCLC 456751858 (niem.).
  5. a b Michael Rademacher: Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Oppeln. 2006. [dostęp 2012-05-24]. (niem.).
  6. M. Choroś, Ł. Jarczak, S. Sochacka: Słownik nazw miejscowych Górnego Śląska. Opole, Kluczbork: 1997, s. 71.
  7. Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 9 września 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 124, poz. 778).
  8. a b c d Poznajemy wsie. Wsie powiatu opolskiego. W: Józef Madeja: Powiat opolski. Szkice monograficzne. Opole: Instytut Śląski w Opolu, 1969, s. 327. (pol.).
  9. Herbert Kunze: Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W. [dostęp 2012-05-24]. (niem.).
  10. Tadeusz Chrzanowski, Marian Kornecki: Katalog zabytków sztuki w Polsce. T. VII: Województwo opolskie. Cz. zeszyt 11: Miasto Opole i powiat opolski. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk – Pracownia Inwentaryzacji Zabytków, 1968, s. 119–120. (pol.).
  11. Bank Danych Lokalnych. Jednostka terytorialna: Nowe Budkowice. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2023-10-17].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Chrzanowski Tadeusz, Kornecki Marian, Katalog zabytków sztuki w Polsce, tom VII: Województwo opolskie, zeszyt 11: Miasto Opole i powiat opolski; Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk – Pracownia Inwentaryzacji Zabytków, Warszawa 1968
  • Madeja Józef, Powiat opolski. Szkice monograficzne; Instytut Śląski w Opolu, Opole 1969