Nowogród Wielki
|
Ten artykuł wymaga uzupełnienia informacji. |
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Obwód | |||||
Burmistrz |
Jury Bobryszew | ||||
Powierzchnia |
77 km² | ||||
Populacja (2004) • liczba ludności |
| ||||
Nr kierunkowy |
+7 (81 62) | ||||
Kod pocztowy |
173000–173999 | ||||
Tablice rejestracyjne |
53 | ||||
Położenie na mapie obwodu nowogrodzkiego | |||||
Położenie na mapie Rosji | |||||
58°31′N 31°17′E/58,516667 31,283333 | |||||
Strona internetowa |
Nowogród Wielki (ros. Вели́кий Но́вгород, Wielikij Nowgorod, w źródłach skandynawskich Holmgård) – miasto w północno-zachodniej Rosji nad rzeką Wołchow; stolica obwodu nowogrodzkiego (przydomek „Wielki” przywrócono oficjalnie w 1998 roku). Miasto zamieszkuje 206 tys. mieszkańców (2004).
Historia
- Osobny artykuł:
Według kroniki Nestora Nowogród został zbudowany przez słowiańskie plemię Słowienów[1]. Według kronikarza zagrożenie ze strony Waregów skłoniło mieszkańców do oddania się pod opiekę kniazia Ruryka, który uczynił miasto stolicą w 862 r. Moment ten jest uważany za początek historii Rusi. W XI w. stłumiono bunt pogański inspirowany przez wołchwów.
Republika Nowogrodzka
- Osobny artykuł:
Od XII wieku stolica Republiki Nowogrodzkiej istniejącej na terenach dzisiejszej północno-zachodniej Rosji w latach 1136–1478. Do 1169 roku Nowogród Wielki był zależny od Wielkiego Księstwa Kijowskiego, od 1169 od Wielkiego Księstwa Włodzimierskiego. Po klęsce sił rusko-połowieckich w bitwie nad Kałką (1223) Batu-chan podbił wszystkie ziemie ruskie z wyjątkiem Nowogrodu Wielkiego, który jednak zmuszony był uznać zwierzchność Mongołów i płacić trybut. W XII – XV wieku Nowogród zajął znaczne tereny położone między Bałtykiem a Uralem a także zachodnią Syberię, tzw. Jugrę.
- Rządy Aleksandra Newskiego
W okresie panowania mongolskiego wodzem dużej rangi i zręcznym politykiem okazał się książę nowogrodzki Aleksander Newski z rodu Rurykowiczów. W 1236 został wybrany księciem Nowogrodu. W tym czasie na zachodzie coraz większe zagrożenie stwarzał Zakon Kawalerów Mieczowych, a z północy zaczęli zagrażać Szwedzi. Aleksander Newski pokonał Szwedów w 1240 roku w bitwie nad Newą, stąd wziął się jego przydomek. W 1242 na zamarzniętym jeziorze Pejpus zwyciężył wojska Zakonu Kawalerów Mieczowych i zdobył Psków, co zapobiegło niemieckiej ekspansji na ziemie ruskie. Następnie pokonał najeżdżające Nowogród wojska litewskie.
Będąc doskonałym dyplomatą, jednocześnie zawierał z Tatarami okresowe porozumienia. W 1249 przyjął tytuł księcia kijowskiego, a w 1252 wielkiego księcia włodzimierskiego. W 1257 odbył wraz z Tatarami ekspedycję karną do Nowgorodu powstrzymującego się z wypłatą danin. Aleksander Newski był przodkiem carów rosyjskich. Jego syn Daniel był założycielem moskiewskiej linii Rurykowiczów.
- XIV – XV wiek
W latach 1389–1392 oraz 1407–1412 Republika Nowogrodzka pozostawała w stosunku lennym wobec Korony Królestwa Polskiego, związana osobą brata Jagiełły – Lingwenem. Wojska nowogrodzkie brały udział w bitwie pod Grunwaldem. Od 1470 była w unii personalnej z Wielkim Księstwem Litewskim.
W 1478 roku Nowogród Wielki został podbity przez Iwana III Srogiego i wcielony do Wielkiego Księstwa Moskiewskiego. Miasto za panowania Iwana III cieszyło się specjalnymi przywilejami (podobnie jak Gdańsk w Polsce).
XVI wiek
Za panowania Iwana IV Groźnego wstrzymano przywileje, co doprowadziło do potajemnych pertraktacji rady miejskiej z Litwą. Wywiad Iwana IV się o tym dowiedział, co doprowadziło do ekspedycji karnej przeciw miastu i tzw. „masakry nowogrodzkiej”[2][3][4][5].
W 1904 w Nowogrodzie Wielkim urodził się Bohdan Guerquin – polski architekt, historyk architektury.
Zabytki
- kreml (lub dietiniec) obwarowany palisadą i fosą;
- Sobór św. Sofii pierwotnie zbudowany z drewna, wzniesiony według tradycji przez pierwszego biskupa Nowogrodu Akima, w czasie panowania Włodzimierza Wielkiego. Kolejna, już murowana, świątynia została wzniesiona w połowie XI wieku. Wewnątrz z tego okresu zachował się obraz przedstawiający cesarza Konstantyna I Wielkiego i jego matkę św. Helenę[6]. Cennym zabytkiem są również XII-wieczne drzwi płockie zwane w Rosji drzwiami korsuńskimi lub magdeburskimi, wykonane w stylu romańskim przez artystów niemieckich. Drzwi płockie ozdobione są płaskorzeźbami przedstawiającymi sceny Ewangelii i podobiznami twórców. Wykonane były w Magdeburgu w latach 1152–1154 na zamówienie ówczesnego biskupa płockiego Aleksandra z Malonne. Nie wiadomo, w jaki sposób znalazły się w Nowogrodzie Wielkim. W katedrze w Płocku od roku 1982 znajduje się ich wierny odlew.
-
Sobór św. Sofii
(1045–1050) -
Kreml w Nowogrodzie Wielkim.
Miasta partnerskie
- Uusikaupunki (Finlandia)
- Bielefeld (Niemcy)
- Rochester (USA)
- Strasburg (Francja)
- Watford (Wielka Brytania)
- Zibo (Chiny)
- Cleveland Heights, (USA)
- Iwano-Frankowsk, (Ukraina)
- Nanterre, (Francja)
- Moss, (Norwegia)
- Valga, (Estonia)
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Zdeněk Váňa: Świat dawnych Słowian. Antoni Kroh (tłum.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1985, s. 142. ISBN 83-06-01126-0.
- ↑ Рогинский М. Г., Иоганн Таубе И Элерт Крузе. Послание Иоганна Таубе и Элерта Крузе, как исторический источник
- ↑ Коваленко Г.М., Великий Новгород в иностранных сочинениях XV – нач. ХХ века
- ↑ Генрих Штаден. О походе Ивана IV на Новгород (1570 г.)
- ↑ Павел Высокий-Пчела, Повесть о разгроме Новгорода Иваном Грозным
- ↑ Zdeněk Váňa: Świat dawnych Słowian. Antoni Kroh (tłum.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1985, s. 144. ISBN 83-06-01126-0.