Nurzec czarnoskrzydły
| Pelecanoides urinatrix[1] | |||
| (J.F. Gmelin, 1789) | |||
 Rysunek wykonany przez Johna Goulda | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
nurzec czarnoskrzydły | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Nurzec czarnoskrzydły[5] (Pelecanoides urinatrix) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny burzykowatych (Procellariidae). Zasiedla wody oceanów półkuli południowej, głównie pomiędzy równoleżnikami 35 a 55°S.
Nazwa gatunkowa pochodzi od łacińskiego słowa urinator oznaczającego nurka[6].
Podgatunki[edytuj | edytuj kod]
Wyróżnia się 6 podgatunków, zasiedlają one następujące terytoria[6][7]:
- P. u. dacunhae Nicoll, 1906 – Tristan da Cunha oraz Gough
- P. u. berard (Gaimard, 1823) – nurzec falklandzki[5] – Falklandy
- P. u. urinatrix (J.F. Gmelin, 1789) – nurzec czarnoskrzydły[5] – wyspy niedaleko południowych wybrzeży Australii, Tasmanii i Nowej Zelandii
- P. u. chathamensis Murphy & Harper, 1916 – wyspy Solander, Stewart, Snares i Chatham
- P. u. exsul Salvin, 1896 – nurzec antarktyczny[5] – południowy Ocean Indyjski, niedaleko Georgii Południowej
- P. u. coppingeri Mathews, 1912 – przybrzeżne wyspy południowego Chile
Podgatunki exsul i berard niekiedy podnoszone są do rangi odrębnych gatunków[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Nie występuje dymorfizm płciowy. Nurca czarnoskrzydłego cechuje mocny dziób, czarny grzbiet i skrzydła oraz białe spód głowy, pierś i brzuch. Głowa i okolice szyi wydają się być bardziej brązowe niż czarne. Dziób czarny, nogi niebieskie[6].
Pożywienie[edytuj | edytuj kod]
Nurce czarnoskrzydłe gonią zdobycz pod wodą, pomagając sobie skrzydłami. Mogą zanurkować na głębokość 60 m. Większość ich pożywienia to morskie skorupiaki, głównie widłonogi (Copepoda), Euphausiidae, równonogi (Isopoda), a także obunogi (Amphipoda) (w szczególności Hyperiella antarctica oraz Hyperoche medusarum). Polują zazwyczaj przy wybrzeżach niedaleko swoich kolonii lęgowych[6].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Okres lęgowy trwa od kwietnia do grudnia, na południu zaczyna się później niż na północy. Para odwiedza kolonię lęgową na 5 miesięcy przed złożeniem jaj. Gniazdo mieści się w norze wykopanej w górę na głębokość 25–150 cm w miękkiej ziemi, piasku lub osypisku. Podobnie jak wszystkie nurce, składa tylko 1 jajo. Inkubacja trwa 53–55 dni. Pisklęciem zajmują się oboje rodzice, jest ono w pełni opierzone po 45–59 dniach. Mogą się rozmnażać, gdy skończą 3 lata. Maksymalna długość życia to 6,5 roku[6].
Status[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje nurca czarnoskrzydłego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern)[4]. Liczebność światowej populacji w 2004 roku szacowano na ponad 16 milionów osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy ze względu na drapieżnictwo gatunków inwazyjnych[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Pelecanoides urinatrix, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Common Diving-petrel (Pelecanoides urinatrix). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-06)]. (ang.).
- ↑ a b c d e D. Lepage: Common Diving-Petrel Pelecanoides urinatrix. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-03-09]. (ang.).
- ↑ a b c Pelecanoides urinatrix, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c d Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Procellariidae Leach, 1820 - burzykowate - Petrels & Shearwaters (wersja: 2021-10-10). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-11-02].
- ↑ a b c d e f g Dewey, T.: Pelecanoides urinatrix. [w:] Animal Diversity Web [on-line]. 2009. [dostęp 2020-07-10]. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-11-02]. (ang.).
- ↑ Common Diving Petrel – Polar Conservation Organization. [dostęp 2021-11-02]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).