Oblężenie Baru (1768)
49°04′N 27°40′E/49,066667 27,666667
| konfederacja barska | |||
| Czas | |||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Wynik |
klęska konfederatów, | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie Polski w 1771 r.  | |||
| 49°04′N 27°40′E/49,066667 27,666667
| |||
Oblężenie Baru (inaczej obrona Baru) – obrona Baru w czasie Konfederacji Barskiej.
Po opuszczeniu Baru przez Józefa Pułaskiego powierzył on dowództwo obrony Baru członkowi Rady Generalnej Konfederacji – regimentarzowi wojsk koronnych Adamowi Mrozowickiemu[1]. Kiedy Franciszek Ksawery Branicki 16 czerwca podszedł pod Bar, oddziały Adama Mrozowickiego „były w niegotowości, bowiem większa część koni była na paszy”. Znając od dziecka bardzo dobrze Franciszka Ksawerego, który był synem jego przyjaciela i sąsiada z Pokucia, Piotra Franciszka Branickiego, kasztelana bracławskiego, zażądał on, aby ten w tym dniu wstrzymał się z atakiem[2]. Branicki złożył takie przyrzeczenie i go dotrzymał, za co go później Stanisław August w swoim liście pochwalił „...co w innym razie przeciwko cudzemu byłoby uchybieniem, tu jest zasługą”[3]. Nazajutrz o świcie 17 czerwca1768 r. wojska królewskie i rosyjskie, pod dowództwem Branickiego i generała Kreczetnikowa, zaatakowały Bar. Walki trwały do popołudnia, ale Adam Mrozowicki przy wydatnej pomocy kasztelenica Kajetana Giżyckiego, który nadbiegł w sukurs konfederatom, skutecznie obronił Bar, a Branicki „został spędzony z pozycji i długo goniony”. Według innej relacji wielka radość była w Barze, „że dumny Branicki haniebnie uciekał z rozpierzchniętym pułkiem królewskim, ledwo nie został złapanym, uciekł przecież, tylko się jego czapka w zdobyczy została”. Tadeusz Korzon tak o tym zdarzeniu pisze: „Król Stanisław August, ulegając żądaniu Repnina, wysłał swoją gwardyę konną na konfederatów pod dowództwem przyjaciela swego Ksawerego Branickiego, który wyruszył z Warszawy 29 maja (…) 16 czerwca przyszedł pod Bar w 1300 koni z 2 armatami; został wszakże odparty przez Mrozowickiego starostę stęgwilskiego, musiał zmykać i stracił czapkę.”[4][5][6] Zasługi Mrozowickiego w obronie Baru zostały docenione zarówno przez Józefa Pułaskiego w jego uniwersale z 26 czerwca 1768 r., w którym pisał „…o heroicznej i szczęśliwej bitwie pod komendą regimentarską W. Imć Starosty Stęgwilskiego” oraz przez marszałków Konfederacji: Michała Hieronima Krasińskiego, Józefa Pułaskiego, Joachima i Mariana Potockich, którzy w liście do województw z 4 lipca pisali również o „…zasługach JMPana Mrozowickiego, starosty stęgwilskiego, (…) w szczęśliwych utarczkach [podczas obrony Baru]”[7]. Po odparciu ataku Branickiego Mrozowicki został na polecenie Józefa Pułaskiego odwołany z podległymi wojskami do Raszkowa nad Dniestrem.
Dwa dni później 19 czerwca 1768 roku została stoczona kolejna bitwa przez konfederatów barskich pod wodzą Kajetana Giżyckiego, Wojciecha Barczewskiego i księdza Marka Jandołowicza bitwa obronna w fortecy Bar, zakończona jej szturmem i zdobyciem przez wojska rosyjskie generała–majora Apraksina, wspierane przez wierne Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu wojska koronne pod wodzą regimentarza Franciszka Ksawerego Branickiego.
Jakkolwiek wojska polskie nie wzięły bezpośredniego udziału w szturmie, to Branicki sam poprowadził żołnierzy rosyjskich na Bar, wydając im komendę naprzód (ros. приступай).
Rosjanie wzięli do niewoli 1162 jeńców i zdobyli 45 armat, 440 strzelb i 320 szabel, tracąc 250 ludzi. Straty konfederatów wyniosły 150 ludzi, jednak już po bitwie Rosjanie wymordowali 250 polskich jeńców.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Władysław Konopczyński, Władysław Konopczyński, Konfederacja barska, t. 1-2, Warszawa 1991, s. 65.
- ↑ Kazimierz Pułaski, Kazimierz Pułaski, Pułascy herbu Ślepowron, w: Złota księga szlachty, rocznik 8, Poznań 1886, s. 246.
- ↑ Korespondencya między Stanisławem Augustem a Ksawerym Branickim łowczym koronnym w roku 1768, wyd. L. Gumplowicz, Kraków 1872, s. 25
- ↑ Henryk Schmitt, Dzieje panowania Stanisława Augusta, t. 3, Lwów 1880, s. 87.
- ↑ Józef Wybicki, Pamiętniki Józefa Wybickiego – senatora wojewody Królestwa Polskiego, Lwów 1881, s. 43.
- ↑ Tadeusz Korzon, Dzieje wojen i wojskowości w Polsce, t. 3, Kraków 1912, s. 130-131.
- ↑ Kazimierz Pułaski, Pułascy herbu Ślepowron, w: Złota księga szlachty, rocznik 8, Poznań 1886, s. 247-249.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Władysław Konopczyński: Konfederacja Barska (1936-1938) ISBN 83-85218-07-6 (t. 1) ISBN 83-85218-06-8 (t. 2).