Oboczkowate
 Atherosperma moschatus | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina |
oboczkowate |
| Nazwa systematyczna | |
| Atherospermataceae R. Br. M. Flinders, Voy. Terra Austral. 2: 553. 19 Jul 1814[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Atherosperma Labill. (1806)[3] | |
Oboczkowate[4] (Atherospermataceae) – rodzina drzew i krzewów z rzędu wawrzynowców (Laurales). Należy do niej 7 rodzajów występujących w Ameryce Południowej (dwa gatunki w Chile), na Nowej Kaledonii, we wschodniej Australii, na Nowej Zelandii i Nowej Gwinei[2][5]. Rośliny kopalne z tej rodziny znane są także z Półwyspu Antarktycznego, co wraz z zasięgiem współczesnym wskazuje na genezę gandwańską rodziny[6]. Oboczkowate rosną głównie w lasach wspólnie z bukanami[5].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Drzewa i krzewy. Pędy pokryte włoskami pojedynczymi i nierozgałęzionymi oraz T-kształtnymi[6].
- Liście
- Naprzeciwległe, pojedyncze, zwykle nierówno ząbkowane, bez przylistków[5][6].
- Kwiaty
- Wyrastają pojedynczo w kątach liści lub skupione w wierzchotkowate kwiatostany[6]. Promieniste lub słabo dwubocznie symetryczne, jedno- lub obupłciowe. Listki zewnętrznego okółka okwiatu są 2, podczas gdy płatków korony jest od 7 do 20[5], przy czym różnice między okółkami są mało czytelne[6]. Pręcików jest od 4 do wielu. Słupki u niektórych gatunków są dolne, u innych górne, zbudowane z wolnych owocolistków (od 3 do wielu)[5].
- Owoce
- Niełupki skupione w owoc zbiorowy[6].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Oboczkowate były często włączane do poleńcowatych (Monimiaceae) jako podrodzina Atherospermatoideae, ale na początku XXI wieku odkryto morfologiczne i molekularne dowody wskazujące na powiązanie filogenetyczne z gatunkiem Gomortega keule tworzącym monotypową rodzinę Gomortegaceae i w nowszych ujęciach systematycznych Atherospermataceae są wyodrębniane jako grupa siostrzana właśnie tego taksonu[5].
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)[2]
| wawrzynowce |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Podział na rodzaje[7]
- Atherosperma Labill. – oboczek
- Daphnandra Benth.
- Doryphora Endl.
- Dryadodaphne S. Moore
- Laurelia Juss.
- Laureliopsis Schodde
- Nemuaron Baill.
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
Aromatyczne drewno oboczka Atherosperma moschatus i Laurelia philippiana służy do wyrobu mebli i sprzętów domowych[8]. Z kory oboczka sporządza się także na Tasmanii wonne napary[6]. Drzewa z rodzaju Laurelia uprawiane są jako ozdobne, zwłaszcza L. sempervirens w łagodnym klimacie oceanicznym zachodniej Europy[9]. Owoce L. sempervirens zwane są chilijską lub peruwiańską gałką muszkatołową i są używane jako jej substytut[9]. Aromatyczne drewno Doryphora sassafras służy w Australii do odstraszania owadów[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
- ↑ a b c Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
- ↑ a b James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. University of Maryland, 2010. [dostęp 2010-12-28]. (ang.).
- ↑ Nazwa polska według Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900.
- ↑ a b c d e f Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 52-53. ISBN 1-55407-206-9.
- ↑ a b c d e f g h Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 109. ISBN 978-1-842466346.
- ↑ Atherospermataceae. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2016-08-06]. (ang.).
- ↑ Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza S.A., 1998, s. 43, seria: Wielka Encyklopedia Przyrody. ISBN 83-7079-779-2.
- ↑ a b Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 64. ISBN 0-333-73003-8.