Ogrody Tivoli

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tivoli
Park Tematyczny, Ogród
Ilustracja
Państwo

 Dania

Miejscowość

Kopenhaga

Właściciel

Tivoli A/S

Zarządzający

Lars Liebst

Odwiedzających (2016)

4,6 mln

Data otwarcia

15 sierpnia 1843

Kolejki górskie

4

Położenie na mapie Danii
Mapa konturowa Danii, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Tivoli”
55°40′25″N 12°34′06″E/55,673611 12,568333
Strona internetowa

Ogrody Tivoli – położony w centrum Kopenhagi park rozrywki i ogród otwarty 15 sierpnia 1843 roku[1]. Jest drugim najstarszym parkiem rozrywki świata po Dyrehavsbakken, znajdującym się w pobliskim Klampenborg[potrzebny przypis].

Obecnie Tivoli jest najczęściej odwiedzanym parkiem rozrywki w Skandynawii oraz trzecim najczęściej odwiedzanym w Europie[potrzebny przypis].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwotnie park nosił nazwę „Tivoli & Vauxhall”; „Tivoli” nawiązywać miało do Jardin de Tivoli, nieistniejących dziś ogrodów w Paryżu (które z kolei wzięły swoją nazwę od miejscowości Tivoli we Włoszech, niedaleko Rzymu), natomiast „Vauxhall” do ogrodów o tej samej nazwie, położonych w Londynie.

Założyciel Tivoli, Georg Carstensen (1812–1857), uzyskał pięcioletnie nadanie ziemi od króla Danii, Chrystiana VIII, mówiąc mu, że „gdy ludzie bawią się dobrze, nie myślą o polityce”. Monarcha zagwarantował Carstensenowi niemal 15 akrów ziemi (61 tys. m²) położonej na wzgórzu na zewnątrz Vesterport (Zachodniej Bramy) za roczną opłatą 945 koron. Aż do lat 50. XIX wieku Tivoli znajdowało się za miastem, a dostęp do parku możliwy był przez Vesterport.

Od samego początku park Tivoli oferował szeroką gamę atrakcji: budynki w egzotycznym orientalnym stylu: teatr, altany, restauracje i kawiarnie, ogrody kwiatowe oraz mechaniczne urządzenia, takie jak karuzele i proste kolejki górskie. Po zmroku park rozświetlały różnobarwne latarnie. W niektóre wieczory urządzano pokazy sztucznych ogni.

Kompozytor Hans Christian Lumbye (1810–1874) pełnił w Tivoli funkcję dyrektora muzycznego od 1843 do 1872 roku. Lumbye czerpał inspirację z kompozytorów walców wiedeńskich, jak np. rodzina Straussów (Johann Strauss i jego synowie), dzięki czemu stał się znany jako „Strauss północy”. Wiele jego dzieł zostało zainspirowanych przez ogród, np. „Salut na cześć sprzedawców biletów w Tivoli” lub „Noc festiwalowa w Tivoli”. Orkiestra symfoniczna parku do dzisiaj wykonuje wiele z jego kompozycji.

W 1874 roku do parku wprowadzono teatr–pantomimę w stylu chińskim. Widownia stała na zewnątrz, a scena znajdowała się wewnątrz budynku. Kurtyna teatru była w formie pawiego ogona. Od samego początku w teatrze odgrywano włoską pantomimę, wprowadzoną w Danii przez Włocha Giuseppe Casortiego. Ta tradycja, oparta o włoską Commedia dell’arte, jest krzewiona do dzisiaj, włączając w to tradycyjne postaci, takie jak Kolombina, Arlekin lub szczególnie popularny u młodych widzów niemądry sługa Pierrot.

W 1943 roku osoby sympatyzujące z nazistami próbowały złamać ducha Duńczyków, paląc wiele budynków w Tivoli, w tym aulę koncertową. Duńczycy szybko wybudowali prowizoryczne struktury, a w ciągu kilku tygodni od incydentu park został ponownie otwarty.

Tivoli wciąż się rozwija, nie zatracając jednak swojego oryginalnego uroku i tradycji. Zgodnie ze słowami Georga Carstensena, wypowiedzianymi 1844 roku, „Tivoli nigdy nie zostanie ukończone”. Niemal wiek później Walt Disney powiedział o swoim (inspirowanym ogrodami Tivoli) Disneylandzie: „Disneyland nie będzie ukończony tak długo, jak długo na świecie będzie wyobraźnia”. Disney w czasie podróży za ocean odwiedził Tivoli wraz ze swoją żoną Lily. Obejrzawszy park, podjął natychmiastową decyzję, by Disneyland spróbował naśladować jego „radosną i luźną atmosferę”[2].

Kolejki i atrakcje[edytuj | edytuj kod]

Drewniana kolejka górska Rutschebanen jest jedną z najstarszych wciąż działających drewnianych kolejek na świecie. Została wybudowana w 1914 roku w szwedzkim Malmö. Pociąg kolejki kontrolowany jest przez operatora wyhamowującego skład na zjazdach tak, by nie nabrał zbyt dużej prędkości[3].

Najwyższa karuzela świata, Himmelskibet, została otwarta w 2006 roku. Wysoka na 80 metrów i wybudowana przez austriacką firmę Funtime, oferuje panoramiczny widok na miasto[potrzebny przypis].

1 maja 2009 otwarto atrakcję Vertigo[potrzebny przypis].

Kolejki górskie[edytuj | edytuj kod]

Czynne[edytuj | edytuj kod]

W Ogrodach Tivoli znajdowały się na 2021 rok 4 czynne kolejki górskie[4]:

# Nazwa Producent Data otwarcia Typ Wysokość

[m]

Prędkość

[km/h]

Źródło
1 Rutschebanen L.A. Thompson 1914 drewniana 12 60 [5]
2 Dæmonen B&M 16 kwietnia 2004 stalowa 28 77,2 [6]
3 Kamelen Zierer 4 kwietnia 2019 stalowa dziecięca ? ? [7]
4 Mælkevejen Mack Rides 28 listopada 2019 stalowa rodzinna 15,3 36 [8]

Usunięte[edytuj | edytuj kod]

Z 14 otwartych w historii parku kolejek górskich 10 zostało usuniętych[9]:

# Nazwa Producent Data otwarcia Data zamknięcia Typ Wysokość

[m]

Prędkość

[km/h]

Źródło
1 Rutschebanen ? 1843 1887 drewniana ? ? [10]
2 1887 1902 [11]
3 1902 1914 [12]
4 Bob-Banen 1937 1937 [13]
5 Skovtrolden Schwarzkopf 1969 1986 stalowa [14]
6 Mariehønen Zierer 1974 1998 stalowa dziecięca [15]
7 Slangen 1989 21 września 2003 stalowa rodzinna 11 40 [16]
8 Jule Expressen Technical Park 2008 2013 ? ? [17]
9 Odinexpressen Mack Rides 1985 2018 ? 60 [18]
10 Karavanen Zierer 1999 2018 stalowa dziecięca 3,3 26 [19]

Koncerty i występy[edytuj | edytuj kod]

Oprócz kolejek Tivoli oferuje jeszcze szereg przedstawień i koncertów, będąc istotnym elementem kopenhaskiej kultury.

Aula koncertowa[edytuj | edytuj kod]

W ogrodach występują światowej sławy artyści muzyki poważnej. Aula koncertowa wybudowana w 1956 roku przez Hansa Hansena mieści na widowni 1660 osób. W 2005 roku została odnowiona i rozbudowana o foyer i dwupiętrowy bar z lożą oraz najdłuższe w Europie akwarium ze słoną wodą, mieszczące się w piwnicach.

Pantomima[edytuj | edytuj kod]

Oprócz tego odbywają się przedstawienia pantomimy. Mechaniczna kurtyna teatru jest obsługiwana przez pięć osób, a codziennym spektaklom akompaniuje orkiestra. W teatrze odbywają się również pokazy baletu oraz tańca nowoczesnego.

Gwardia Tivoli[edytuj | edytuj kod]

Gwardia Tivoli (Tivoli Guard) jest zespołem muzycznym, złożonym z chłopców w wieku od 8 do 16 lat. Ubrani są w mundury, będące nawiązaniem do tych noszonych przez Den Kongelige Livgarde (Royal Life Guards) – oddziały piechoty duńskiej armii, których zadaniem jest z jednej strony walka na linii frontu, z drugiej – pełnienie funkcji reprezentacyjnej gwardii królewskiej. Noszą oni także charakterystyczne, futrzane, wysokie czapki. Zespół założony został w 1844 roku. Zajmuje się dawaniem koncertów, uczestnictwem w paradach, trzymaniem straży przy budynkach i pomnikach na specjalne okazje, oraz reprezentowaniem ogrodów w czasie trwania rozmaitych wydarzeń.

Koncerty[edytuj | edytuj kod]

W ciepłe miesiące w ogrodach Tivoli odbywają się koncerty z serii Fredagsrock (Friday Rock), na których występowali tacy wykonawcy jak Smashing Pumpkins, Sting, The Beach Boys, Pet Shop Boys oraz duńscy wykonawcy: TV-2, Nephew, Hanne Boel, Raveonettes i Thomas Helmig.

W czasie festiwalu jazzowego Copenhagen Jazz Festival ogrody Tivoli są jednym z wielu miejsc w Kopenhadze, gdzie odbywają się koncerty.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Tivoli Gardens (Copenhagen, Sjælland, Denmark) [online], rcdb.com [dostęp 2021-04-12].
  2. About Tivoli [online], Tivoli Gardens, 4 czerwca 2017 [dostęp 2017-06-04] [zarchiwizowane z adresu 2017-06-11].
  3. Ł. Ropczyński, Najważniejsze atrakcje i zabytki w Danii [online], 4 czerwca 2017.
  4. Roller Coaster Search Results - Tivoli Gardens - Operating [online], rcdb.com [dostęp 2021-04-12].
  5. Rutschebanen - Tivoli Gardens (Copenhagen, Sjælland, Denmark) [online], rcdb.com [dostęp 2021-04-12].
  6. Dæmonen - Tivoli Gardens (Copenhagen, Sjælland, Denmark) [online], rcdb.com [dostęp 2021-04-12].
  7. Kamelen - Tivoli Gardens (Copenhagen, Sjælland, Denmark) [online], rcdb.com [dostęp 2021-04-12].
  8. Mælkevejen - Tivoli Gardens (Copenhagen, Sjælland, Denmark) [online], rcdb.com [dostęp 2021-04-12].
  9. Roller Coaster Search Results - Tivoli Gardens - Defunct [online], rcdb.com [dostęp 2021-04-12].
  10. Rutschebanen - Tivoli Gardens (Copenhagen, Sjælland, Denmark) [online], rcdb.com [dostęp 2021-04-12].
  11. Rutschebanen - Tivoli Gardens (Copenhagen, Sjælland, Denmark) [online], rcdb.com [dostęp 2021-04-12].
  12. Rutschebanen - Tivoli Gardens (Copenhagen, Sjælland, Denmark) [online], rcdb.com [dostęp 2021-04-12].
  13. Bob-Banen - Tivoli Gardens (Copenhagen, Sjælland, Denmark) [online], rcdb.com [dostęp 2021-04-12].
  14. Skovtrolden - Tivoli Gardens (Copenhagen, Sjælland, Denmark) [online], rcdb.com [dostęp 2021-04-12].
  15. Mariehønen - Tivoli Gardens (Copenhagen, Sjælland, Denmark) [online], rcdb.com [dostęp 2021-04-12].
  16. Slangen - Tivoli Gardens (Copenhagen, Sjælland, Denmark) [online], rcdb.com [dostęp 2021-04-12].
  17. Jule Expressen - Tivoli Gardens (Copenhagen, Sjælland, Denmark) [online], rcdb.com [dostęp 2021-04-12].
  18. Odinexpressen - Tivoli Gardens (Copenhagen, Sjælland, Denmark) [online], rcdb.com [dostęp 2021-04-12].
  19. Karavanen - Tivoli Gardens (Copenhagen, Sjælland, Denmark) [online], rcdb.com [dostęp 2021-04-12].