Ojerzyce
52°15′21″N 15°37′42″E/52,255833 15,628333| wieś | |
 Pałac w Ojerzycach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
204[2] |
| Strefa numeracyjna |
68 |
| Kod pocztowy |
66-200[3] |
| Tablice rejestracyjne |
FSW |
| SIMC |
0914473 |
Położenie na mapie gminy Szczaniec  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu świebodzińskiego  | |
| 52°15′21″N 15°37′42″E/52,255833 15,628333[1]
| |
Ojerzyce (niem. Oggerschütz[4]) – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie świebodzińskim, w gminie Szczaniec.
W XV wieku dobra ziemskie leżące w rejonie dzisiejszej wsi Ojerzyce były przedmiotem zainteresowania różnych rodów, m.in. von Walderode, von Schlichting i von Stentzsch. Jednak Evę Marię von Kalckreuth z Wolimirzyc, zamężną od 1668 roku z Casparem Sigismundem von Knobelsdorffem – starostą świebodzińskim i właścicielem Myszęcina uznaje się za pierwszą pewną właścicielkę wsi[4]. W 1675 roku zmarł Caspar i prawdopodobnie rok przed śmiercią przeprowadził się do Ojerzyc. Natomiast w 1677 roku wdowa wyszła za mąż za Ernsta Ferdynanda von Maxen i w Ojerzycach mieszkała do swojej śmierci w 1694 roku[4]. Spadkobiercy Evy Marii sprzedali majątek na początku XVIII wieku, w 1706 roku Samuelowi von Kalckreuthowi. W niedługim czasie właścicielami ojerzyckiego majątku stali się członkowie rodziny von Briesen, którzy władali również dobrami w Jeziorach. Około 1790 roku właścicielem dóbr ojerzyckich był Hanns Heinrich von Briesen[4]. Na terenie wsi znajdowały się w tym czasie m.in. 2 folwarki, kościół katolicki z plebanią, 2 młyny wiatrowe, a w 47 gospodarstwach mieszkało 270 osób.
Inicjatorem unowocześnienia uprawy roli we wsi była Rodzina von Briesen, która wprowadziła hodowlę owiec, ponadto założyła park, w którym zbudowano pałac[5]. Majątki, które znajdowały się w Ojerzycach i Jeziorach były przez pewien okres dzierżawione przez Johanna Gottloba Gardta[4]. Ojerzyce w drugiej połowie XIX wieku znajdowały się przez kilkadziesiąt lat w rękach nietytułowanych właścicieli, jak Alexander Hielscher i rodzina Schneider[4]. Dzięki zamążpójściu właścicielki majątku Marii Schneider za Eugena von Schmelinga, Ojerzyce w 1879 roku stały się ponownie własnością szlachecką. Za czasów rodziny von Schmeling dokonano zmian w założeniu parkowym oraz przebudowano pałac, a majątek ojerzycki do 1907 roku pozostawał w rękach tej rodziny, kiedy to Dorota Maria von Schmeling wyszła za mąż za hrabiego Friedricha Carla von Hahna[6]. Jedenastoletni syn Friedrich Walther von Hahn przejął posiadłość formalnie w 1932 roku. Zabudowania dawnego folwarku można obejrzeć w północno-wschodniej części wsi, a zwłaszcza otoczony parkiem pałac[6].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[7]:
- zespół pałacowy i folwarczny:
- pałac, renesansowy, z 1885 roku[8]. Murowana, podpiwniczona budowla została założona w XVIII stuleciu na planie prostokąta (skrzydło zachodnie) i uzupełniona w XIX wieku wyższym, wschodnim. Wysokimi szczytami charakteryzują się obydwa skrzydła, które nakryto dachami dwuspadowymi z lukarnami[6]. Posiadają użytkowane dwupoziomowo poddasza. W środkowej części starszego, parterowego skrzydła zachodniego mieści się wejście główne, które jest poprzedzone schodami. Bogatym detalem architektonicznym w postaci boniowanych naroży i obramień okiennych ozdobiono elewacje pałacu[6]. Boniowane pilastry podtrzymujące trójkątny tympanon flankują wejście główne. Wydatnymi gzymsami zostały ozdobione trójkątne szczyty, a wieńczą je metalowe sterczyny. Zachowała się część oryginalnego wystroju wewnątrz pałacu, jak posadzka i klatka schodowa zbudowana we wschodnim skrzydle. Przez wiele powojennych lat dawna rezydencja użytkowana przez państwowe gospodarstwo rolne i inne instytucje, została gruntownie wyremontowana po 1993 roku i obecnie, zachowując dobry stan techniczny, pełni funkcję hotelu[6].
- park
- stajnia
- obora
- chlewnia
- oficyna
- oficyna
- magazyn
- magazyn
- gołębnik
inne zabytki:
- kościół filialny pw. św. Jana Chrzciciela. Jest murowaną budowlą protestancką, która powstała w 1910 roku w miejsce rozebranej świątyni szachulcowej, a po raz pierwszy wzmiankowanej w 1670 roku[6]. Dzięki fundacji rodziny von Schmeling, nowy obiekt zbudowano z ciosanego granitu oraz cegły. Świątynia była konsekrowana przez katolików w 1947 roku. Jest jednonawową budowlą o korpusie kształtem zbliżonym do kwadratu, z wysokim dachem dwuspadowym[6]. Półkolista apsyda z dwiema prostokątnymi przybudówkami znajduje się przy prezbiterium. Otwarty do wnętrza półkolisty ryzalit umieszczono we wschodniej części korpusu. Wieża stoi przy północno-zachodnim narożniku korpusu, a przed nią drewniany ganek. Drewnianą galeryjką jest zwieńczona wieża, którą nakrywa wysoki hełm, czterospadowy z okapem w dolnej części, a stromy stożkowy w górnej. Wejścia do świątyni umieszczone w przyziemiu wieży i w fasadzie korpusu zamknięte są półkoliście. Strop belkowy z malowanym pułapem przykrywa wnętrze korpusu[6]. Zachowała się wewnątrz empora organowa wsparta na drewnianych, wielobocznych słupach. Ołtarz główny i prospekt organowy z około 1910 roku, ambona oraz chrzcielnica z 1910 roku reprezentuje zabytkowe wyposażenie świątyni. Warto zwrócić także uwagę na kamienne płyty epitafijne, pochodzące z XVII i XVIII wieku[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 91652
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 855 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d e f Garbacz 2011 ↓, s. 183.
- ↑ Na marginesie można dodać, że do dziś zachowało się zachodnie skrzydło tej rezydencji
- ↑ a b c d e f g h Garbacz 2011 ↓, s. 184.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego - stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 73. [dostęp 2013-02-18].
- ↑ Z kart historii [online], Serwis gminy Szczaniec [zarchiwizowane z adresu 2012-03-01].
- ↑ Garbacz 2011 ↓, s. 185.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Krzysztof Garbacz: Przewodnik po zabytkach województwa lubuskiego tom 1. Zielona Góra: Agencja Wydawnicza „PDN”, 2011, s. 183-185. ISBN 978-83-919914-8-0.
