Okręg nowogródzki

nowogródzki
	Okręg
Państwo	Polska
Siedziba	Nowogródek
	Szczegółowy podział administracyjny
Liczba powiatów	13
Liczba powiatów miejskich	0
	Położenie na mapie Polski;

Okręg nowogródzki – tymczasowa jednostka administracyjna drugiej instancji funkcjonująca na przełomie lat 1920–1921 na obszarze ziem objętych umową o preliminaryjnym pokoju i rozejmie (tzw. Kresy Wschodnie), podpisaną w Rydze 12 października 1920. Siedzibą władz okręgu był Nowogródek.

Okręg nowogródzki został utworzony 20 grudnia 1920 przez Rząd RP z części dotychczasowych okręgów administrowanych przez ZCZW (1919-20) i TZTPiE (1920): wileńskiego (oprócz powiatów należących do Litwy Środkowej), brzeskiego (północno-zachodnia część) i zachodnich skrawków^[1]^[2]^[3] mińskiego. Na czele okręgu stanął naczelnik okręgu, będący przedstawicielem Rządu, odpowiedzialnym wykonawcą zleceń ministrów i zwierzchnikiem władz i urzędów^[4].

W skład okręgu nowogródzkiego weszły powiaty:

z okręgu wileńskiego:
- brasławski (utworzony 31 października 1919; bez 6 gmin włączonych w lipcu 1920 do Łotwy)
- duniłowicki (utworzony 7 listopada 1920, także z części okręgu mińskiego)
- dziśnieński
- grodzieński
- lidzki
- nowogródzki
- wilejski (oprócz pd.-wsch. skrawków)
- wołożyński (utworzony 12 grudnia 1920)

z okręgu brzeskiego:
- baranowicki (utworzony 1 sierpnia 1919)
- nieświeski (utworzony 7 listopada 1920, także z części okręgu mińskiego)
- słonimski
- wołkowyski

z okręgu mińskiego:
- stołpecki (utworzony 12 grudnia 1920)

19 lutego 1921 okręg nowogródzki przekształcono w województwo nowogródzkie, z wyjątkiem powiatów grodzieńskiego i wołkowyskiego, które przyłączono do utworzonego wcześniej (14 sierpnia 1919^[5]) województwa białostockiego. Równocześnie zastrzeżono, że rozgraniczenie województwa nowogródzkiego od przyszłego województwo wileńskiego^[6] nastąpi w osobnej ustawie^[7].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Wschodnia część powiatu mińskiego, z której utworzono (12 grudnia 1920) powiat stołpecki.
↑ Miasto Dokszyce oraz gminy Dokszyce i Tumiłowicze z powiatu borysowskiego, które włączono do nowo utworzonego (7 listopada 1920) powiatu duniłowickiego w okręgu wileńskim.
↑ Gminy Hrycewicze i Teladowicze z powiatu słuckiego, które weszły w skład (utworzononego 7 listopada 1920) powiatu nieświeskiego w okręgu brzeskim.
↑ Dz.U. z 1920 r. nr 115, poz. 760
↑ Dz.U. z 1919 r. nr 65, poz. 395
↑ Rozgraniczenie to nastąpiło dopiero 13 kwietnia 1922, po przejęciu władzy nad Ziemia Wileńską, należącą dotąd do Litwy Środkowej (Dz.U. z 1922 r. nr 26, poz. 213); nowa jednostka zachowała jednak charakter okręgu administracyjnego o nazwie Ziemia Wileńska i została przekształcona w woj. wileńskie dopiero 20 stycznia 1926 (Dz.U. z 1926 r. nr 6, poz. 29).
↑ Dz.U. z 1921 r. nr 16, poz. 93

[1] Wschodnia część powiatu mińskiego, z której utworzono (12 grudnia 1920) powiat stołpecki.

[2] Miasto Dokszyce oraz gminy Dokszyce i Tumiłowicze z powiatu borysowskiego, które włączono do nowo utworzonego (7 listopada 1920) powiatu duniłowickiego w okręgu wileńskim.

[3] Gminy Hrycewicze i Teladowicze z powiatu słuckiego, które weszły w skład (utworzononego 7 listopada 1920) powiatu nieświeskiego w okręgu brzeskim.

[4] Dz.U. z 1920 r. nr 115, poz. 760

[5] Dz.U. z 1919 r. nr 65, poz. 395

[6] Rozgraniczenie to nastąpiło dopiero 13 kwietnia 1922, po przejęciu władzy nad Ziemia Wileńską, należącą dotąd do Litwy Środkowej (Dz.U. z 1922 r. nr 26, poz. 213); nowa jednostka zachowała jednak charakter okręgu administracyjnego o nazwie Ziemia Wileńska i została przekształcona w woj. wileńskie dopiero 20 stycznia 1926 (Dz.U. z 1926 r. nr 6, poz. 29).

[7] Dz.U. z 1921 r. nr 16, poz. 93

[8] województwo autonomiczne

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[A]

Województwa	białostockie (od 1919) kieleckie (od 1919) krakowskie (od 1920) lubelskie (od 1919) lwowskie (od 1920) łódzkie (od 1919) nowogródzkie (od 1921) poleskie (od 1921) pomorskie (od 1919) poznańskie (od 1919) stanisławowskie (od 1920) śląskie^[A] (od 1920) tarnopolskie (od 1920) Warszawa (od 1919) warszawskie (od 1919) wileńskie (od 1926) wołyńskie (od 1921)
Okręgi adm.	okręg nowogródzki (1920–21) okręg poleski (1920–21) okręg wołyński (1920–21) Śląsk Cieszyński (1920–22) Ziemia Wileńska (1922–26)
Województwa proponowane	województwo sandomierskie