Operacja Pika
 Rafineria w Baku | |||
| Konflikt | |||
|---|---|---|---|
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Przyczyny operacji | |||
| sojusz wojskowy i współpraca gospodarcza pomiędzy ZSRR i III Rzeszą | |||
| Cele operacji | |||
| potrzeba uderzenia w zaplecze surowcowe ZSRR | |||
| Dowództwo operacji | |||
| Czas operacji |
planowana na koniec 1939 lub początek 1940 | ||
| Miejsce operacji | |||
| Rezultaty operacji | |||
| nie odbyła się | |||
Operacja Pika (ang. Operation Pike) – niezrealizowany plan zbombardowania przez siły brytyjsko-francuskie radzieckich instalacji naftowych na Kaukazie podczas II wojny światowej.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Po wybuchu II wojny światowej i wkroczeniu 17 września 1939 roku Sowietów do Polski (→agresja ZSRR na Polskę) Winston Churchill – ówcześnie Pierwszy Lord Admiralicji, znany antybolszewik – uznał ZSRR za wspólnika III Rzeszy w podbojach wojennych. Twarde stanowisko Wielkiej Brytanii umocniło wkrótce uderzenie 30 listopada 1939 ZSRR na Finlandię i wywołanie wojny zimowej. ZSRR i Niemcy potrzebowali ogromnych ilości paliw mineralnych, a Sowieci eksportowali ropę naftową do Niemiec. Większość radzieckich złóż znajdowała się na Kaukazie. Zachodni stratedzy chcieli zniszczyć przemysł naftowy w tym rejonie i tym jednym posunięciem sparaliżować oba kraje[1]. Francuzi również dążyli do zbrojnej konfrontacji z ZSRR[2]. Na zachodzie Europy trwała dziwna wojna, dlatego sojusznicy Wielka Brytania i Francja planowały przejęcie inicjatywy, by uderzeniami odciążającymi zdestabilizować działania wojenne Niemiec[3]. Celem bombardowania miały być miasta Baku, Batumi i Grozny. Plan został ukończony w kwietniu 1940. Samoloty bombowe miały startować z pobliskich krajów: Iraku, Iranu[1] oraz w miarę możliwości z Turcji[4], która zdecydowanie chciała utrzymać dobre stosunki z ZSRR[5].
Według szacunków z 1938 roku w Baku zostało wyprodukowanych 75% całej rosyjskiej ropy, a kolejnych 20% z pozostałych pól naftowych na Kaukazie[6] Zniszczenie celów znacznie ułatwiłoby duże zagęszczenie rafinerii w całym tym rejonie[7]. W 1939 została zawarta radziecko-niemiecka umowa handlowa, a w 1940 kolejna radziecko-niemiecka umowa handlowa. Głównym krajem, z którego Niemcy sprowadzali znaczne ilości ropy naftowej była Rumunia[8]. Wcześniej Niemcy sprowadzały większość swej ropy spoza Europy. Po zajęciu przez Niemców w marcu 1939 Czechosłowacji, a później i innych terytoriów europejskich, III Rzesza była w stanie wywierać silną presję na Rumunię, co owocowało zawarciem kolejnych umów handlowych i znacznym zwiększeniem niemieckiego importu ropy z Rumunii[9].
Sowieci mieli świadomość istniejącego zagrożenia[10] i podjęli pewne środki obrony przeciwlotniczej. Operacja miała zostać przeprowadzona w okresie od 1941 do 1942[11], jednak jej wykonanie zostało wstrzymane po ataku Niemiec na ZSRR 22 czerwca 1941 roku i w efekcie przystąpieniu ZSRR do wojny po stronie aliantów[12]. Niedługo później Churchill oświadczył: „Gdyby Hitler najechał piekło, udzieliłbym rekomendacji Lucyferowi”[13]. 12 lipca 1941 ZSRR i Wielka Brytania podpisały pakt o wzajemnej współpracy[14]. Strony zobowiązały się do udzielenia wszelkiego poparcia i pomocy w wojnie z Niemcami. Bez obopólnej zgody miały nie prowadzić pertraktacji ani podpisywać zawieszenia broni lub układu pokojowego z Niemcami[15]. 31 sierpnia 1941 dotarł do ZSRR pierwszy brytyjski konwój[16] z zaopatrzeniem. Wobec szybkich postępów armii niemieckiej na terytorium sowieckim Brytyjczycy chcieli zniszczyć instalacje naftowe w sytuacji, gdyby nieuchronna stała się utrata Kaukazu przez Sowietów[12] (→operacja Fall Blau). Ostatecznie operacja nie została nigdy wykonana, ponieważ ZSRR przetrwał najtrudniejszą fazę działań wojennych i odparł Niemców[17].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Patrick R. Osborn: Brytyjskie Plany Ataku na ZSRR 1939-1941. Warszawa: Wydawnictwo Amber, 2007. ISBN 978-83-241-2982-9.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Osborn 2007 ↓, s. 10
- ↑ Osborn 2007 ↓, s. 169.
- ↑ Rolf-Dieter Müller: Wspólny wróg, wyd. 2013, s. 265.
- ↑ Osborn 2007 ↓, s. 184.
- ↑ Osborn 2007 ↓, s. 170.
- ↑ Osborn 2007 ↓, s. 171.
- ↑ Osborn 2007 ↓, s. 179.
- ↑ Osborn 2007 ↓, s. 271.
- ↑ P. M. H. Bell: Przyczyny wybuchu II wojny światowej w Europie, wydanie polskie 2010, s. 198-201.
- ↑ Osborn 2007 ↓, s. 164.
- ↑ Osborn 2007 ↓, s. 264.
- ↑ a b Osborn 2007 ↓, s. 266
- ↑ TVP, Bogusław Wołoszański: Sensacje XX wieku, odcinek Tajna wojna Adolfa Hitlera, część 3.
- ↑ A.A. Evans, David Gibbons: Ilustrowana historia II wojny światowej, wydanie polskie 2009, s. 69.
- ↑ Biblioteka II wojny światowej, t. 10 II wojna światowa cz. 2 Bitwa o Anglię i wybuch wojny na Wschodzie, Bellona, wyd. 2013, s. 215.
- ↑ Olaf Bergmann: Tablice historyczne, wydanie 2008, s. 134.
- ↑ Osborn 2007 ↓, s. 269.