Ryżniak moczarowy

Ryżniak moczarowy
	Oryzomys couesi
	Alston, 1877
	; Ryżniak moczarowy na ilustracji z 1882 roku
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	chomikowate
Podrodzina	bawełniaki
Plemię	Oryzomyini
Rodzaj	ryżniak
Gatunek	ryżniak moczarowy
Synonimy
	Hesperomys couesi Alston, 1877; Oryzomys aquaticus J.A. Allen, 1891; Oryzomys fulgens O. Thomas, 1893; Oryzomys mexicanus J.A. Allen, 1897; Oryzomys bulleri J.A. Allen, 1897; Oryzomys jalapae J.A. Allen & F.M. Chapman, 1897; Oryzomys peninsulae O. Thomas, 1897; Oryzomys antillarum O. Thomas, 1898; Oryzomys cozumelae Merriam, 1901; Oryzomys crinitus Merriam, 1901; Oryzomys crinitus aztecus Merriam, 1901; Oryzomys mexicanus peragrus Merriam, 1901; Oryzomys richmondi Merriam, 1901; Oryzomys jalapae rufinus Merriam, 1901; Oryzomys zygomaticus Merriam, 1901; Oryzomys teapensis Merriam, 1901; Oryzomys rufus Merriam, 1901; Oryzomys goldmani Merriam, 1901; Oryzomys jalapae apatelius Elliot, 1904; Oryzomys richardsoni J.A. Allen, 1910; Oryzomys gatunensis E.A. Goldman, 1912; Oryzomys couesi regillus E.A. Goldman, 1915; Oryzomys couesi pinicola A. Murie, 1932; Oryzomys couesi lambi Burt, 1934; Oryzomys azuerensis Bole, 1937;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ryżniak moczarowy^[27] (Oryzomys couesi) – gatunek ssaka z podrodziny bawełniaków (Sigmodontinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Ryżniak moczarowy występuje w skrajnie południowym Teksasie, w Stanach Zjednoczonych i Meksyku od środkowo-zachodniej Sonory na zachodzie i Tamaulipas na wschodzie, ale z wyłączeniem północno-środkowego płaskowyżowego regionu, na południe przez większość Ameryki Środkowej do środkowo-wschodniej Panamy; odosobniony zapis ze skrajnie północno-środkowej części zachodniej Kolumbii^[28].

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1877 roku szkocki zoolog Edward Richard Alston nadając mu nazwę Hesperomys couesi^[2]. Holotyp pochodził z Cobán, w Alta Verapaz, w Gwatemali^[29].

O. couesi był kiedyś częścią wysoce politypowygo, a teraz wyraźnie parafiletycznego O. palustris^[28]. Molekularne analizy filogeograficzne i ograniczone porównania morfologiczne wykazują, że O. couesi obejmuje co najmniej cztery klady monofiletyczne, z których wszystkie są prawdopodobnie odrębnymi gatunkami: mexicanus, couesi, jeden takson z północnej Kostaryki i jeden ze środkowej Panamy^[28]. O. couesi jest z pewnością politypowy, ale które z dwudziestu dwóch formalnych nazw obecnie z nim związanych należy uznać za ważny podgatunek, wymaga nowoczesnych badań^[28]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy^[28].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Oryzomys: gr. ορυζα oruza „ryż”; μυς mus, μυος muos „mysz”^[30].
couesi: kpt. dr Elliott Ladd Coues (1842-1899), chirurg w United States Army w latach 1863–1881, profesor anatomii na Uniwersytecie Columbia w latach 1882–1887, jeden z założycieli American Ornithologists’ Union, ornitolog, kolekcjoner, spirytualista^[31]^[32].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 91–144 mm, długość ogona 102–160 mm, długość tylnej stopy 26–34 mm (zachodnie wybrzeże); długość ciała (bez ogona) 98–142 mm, długość ogona 107–152 mm, długość ucha 13–18 mm, długość tylnej stopy 27–33 mm; masa ciała 43–82 g (wschodnie wybrzeże)^[33].

Siedlisko[edytuj | edytuj kod]

Żyje do wysokości 2000 m n.p.m. Zamieszkują obszary bagienne i podmokłe. Czasem spotykane na terenach uprawnych^[26].

Tryb życia[edytuj | edytuj kod]

Zwierzęta nocne. Dobrze się wspinają. Gdy są zaniepokojone, pływają lub nurkują w wodzie. Zjada zielone części roślin, owady (mrówki, chrząszcze, gąsienice i nasiona. Tkają gniazda około jednego metra nad wodą lub ziemią w trzcinach. Mogą mieć potomstwo cały rok. Ciąża trwa 25 dni, a młodych może być od 2 do 7^[26].

Populacja[edytuj | edytuj kod]

Są powszechnymi gryzoniami (rzadkimi w USA). Gęstość występowania szacuje się na 5-30 osobników/ha^[26].

Zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

Nie ma większych zagrożeń dla O. couesi, jedynie odwadnianie terenów, na których żyją, może grozić niektórym populacjom^[26].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Oryzomys couesi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b E.R. Alston. On two new species of Hesperomys. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1876 (1), s. 756, 1876. (ang.).
↑ J.A. Allen. Notes on new or little-known North American mammals, based on recent additions to the collection of mammals in the American Museum of Natural History. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 3 (20), s. 289, 1891. (ang.).
↑ O. Thomas. Notes on some Mexican Oryzomys. „The Annals and Magazine of Natural History”. Sixth series. 11, s. 403, 1893. (ang.).
↑ Allen 1897 ↓, s. 52.
↑ Allen 1897 ↓, s. 53.
↑ J.A. Allen & F.M. Chapman. On a collection of mammals from Jalapa and Las Vigas, State of Vera Cruz, Mexico. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 9 (13), s. 206, 1897. (ang.).
↑ O. Thomas. Descriptions of new bats and rodents from America. „The Annals and Magazine of Natural History”. Sixth series. 20, s. 548, 1897. (ang.).
↑ O. Thomas. On indigenous Muridae in the West Indies; with the description of a new Mexican Oryzomys. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 1, s. 177, 1898. (ang.).
↑ C.H. Merriam. Six new mammals from Cozumel Island, Yucatan. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 14, s. 103, 1901. (ang.).
↑ Merriam 1901 ↓, s. 281.
↑ Merriam 1901 ↓, s. 282.
↑ Merriam 1901 ↓, s. 283.
↑ Merriam 1901 ↓, s. 284.
↑ ^a ^b Merriam 1901 ↓, s. 285.
↑ Merriam 1901 ↓, s. 286.
↑ Merriam 1901 ↓, s. 287.
↑ Merriam 1901 ↓, s. 288.
↑ D.G. Elliot. Descriptions of apparently new species and subspecies of mammals and a new generic name proposed. „Publication. Field Columbian Museum”. Zoological series. 3 (15), s. 266, 1904. (ang.).
↑ J.A. Allen. Additional mammals from Nicaragua. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 28 (9), s. 99, 1910. (ang.).
↑ E.A. Goldman. Descriptions of twelve new species and subspecies of mammals from Panama. „Smithsonian miscellaneous collections”. 56 (36), s. 7, 1912. (ang.).
↑ E.A. Goldman. Five new rice rats of the genus Oryzomys from Middle America. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 28, s. 129, 1915. (ang.).
↑ A. Murie. A new Oryzomys from a pine ridge in British Honduras. „Occasional Papers of the Museum of Zoology, University of Michigan”. 245, s. 1, 1932. (ang.).
↑ W.H. Burt. A new rice rat (Oryzomys) from Sonora, Mexico. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 47, s. 107, 1934. (ang.).
↑ B.P.B.P. Bole B.P.B.P., Annotated List of Mammals, [w:] J.W. Aldrich & B.P.J.W.A.& B.P. Bole, The birds and mammals of the western slope of the Azuero Peninsula (Republic of Panama), „Scientific Publications of the Cleveland Museum of Natural History”, 7, 1937, s. 165 (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e A.V.A.V. Linzey A.V.A.V. i inni, Oryzomys couesi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2021-12-18] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 252. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 406. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Oryzomys couesi. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-12-18].
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 485, 1904. (ang.).
↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 88. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
↑ couesi, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-18] (ang.).
↑ U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 452. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

J.A. Allen. Further notes on mammals collected in Mexico by Dr. Audley C. Buller, with descriptions of new species. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 9 (5), s. 47–58, 1897. (ang.).
C.H. Merriam. Synopsis of the rice rats (genus Oryzomys) of the United States and Mexico. „Proceedings of the Washington Academy of Sciences”. 3, s. 273–295, 1901. (ang.).

[itis-1] Oryzomys couesi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Alston-2] E.R. Alston. On two new species of Hesperomys. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1876 (1), s. 756, 1876. (ang.).

[Allen1891-3] J.A. Allen. Notes on new or little-known North American mammals, based on recent additions to the collection of mammals in the American Museum of Natural History. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 3 (20), s. 289, 1891. (ang.).

[Thomas1893-4] O. Thomas. Notes on some Mexican Oryzomys. „The Annals and Magazine of Natural History”. Sixth series. 11, s. 403, 1893. (ang.).

[CITEREFAllen189752-5] Allen 1897 ↓, s. 52.

[CITEREFAllen189753-6] Allen 1897 ↓, s. 53.

[Allen&Chapman-7] J.A. Allen & F.M. Chapman. On a collection of mammals from Jalapa and Las Vigas, State of Vera Cruz, Mexico. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 9 (13), s. 206, 1897. (ang.).

[Thomas1897-8] O. Thomas. Descriptions of new bats and rodents from America. „The Annals and Magazine of Natural History”. Sixth series. 20, s. 548, 1897. (ang.).

[Thomas1898-9] O. Thomas. On indigenous Muridae in the West Indies; with the description of a new Mexican Oryzomys. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 1, s. 177, 1898. (ang.).

[Merriam1901-10] C.H. Merriam. Six new mammals from Cozumel Island, Yucatan. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 14, s. 103, 1901. (ang.).

[CITEREFMerriam1901[https://www.biodiversitylibrary.org/page/8873147_281]-11] Merriam 1901 ↓, s. 281.

[CITEREFMerriam1901[https://www.biodiversitylibrary.org/page/8873148_282]-12] Merriam 1901 ↓, s. 282.

[CITEREFMerriam1901[https://www.biodiversitylibrary.org/page/8873149_283]-13] Merriam 1901 ↓, s. 283.

[CITEREFMerriam1901[https://www.biodiversitylibrary.org/page/8873150_284]-14] Merriam 1901 ↓, s. 284.

[CITEREFMerriam1901[https://www.biodiversitylibrary.org/page/8873151_285]-15] Merriam 1901 ↓, s. 285.

[CITEREFMerriam1901[https://www.biodiversitylibrary.org/page/8873152_286]-16] Merriam 1901 ↓, s. 286.

[CITEREFMerriam1901[https://www.biodiversitylibrary.org/page/8873153_287]-17] Merriam 1901 ↓, s. 287.

[CITEREFMerriam1901[https://www.biodiversitylibrary.org/page/8873154_288]-18] Merriam 1901 ↓, s. 288.

[Elliot-19] D.G. Elliot. Descriptions of apparently new species and subspecies of mammals and a new generic name proposed. „Publication. Field Columbian Museum”. Zoological series. 3 (15), s. 266, 1904. (ang.).

[Allen1910-20] J.A. Allen. Additional mammals from Nicaragua. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 28 (9), s. 99, 1910. (ang.).

[Goldman1912-21] E.A. Goldman. Descriptions of twelve new species and subspecies of mammals from Panama. „Smithsonian miscellaneous collections”. 56 (36), s. 7, 1912. (ang.).

[Goldman1915-22] E.A. Goldman. Five new rice rats of the genus Oryzomys from Middle America. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 28, s. 129, 1915. (ang.).

[Murie-23] A. Murie. A new Oryzomys from a pine ridge in British Honduras. „Occasional Papers of the Museum of Zoology, University of Michigan”. 245, s. 1, 1932. (ang.).

[Burt-24] W.H. Burt. A new rice rat (Oryzomys) from Sonora, Mexico. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 47, s. 107, 1934. (ang.).

[Bole-25] B.P.B.P. Bole B.P.B.P., Annotated List of Mammals, [w:] J.W. Aldrich & B.P.J.W.A.& B.P. Bole, The birds and mammals of the western slope of the Azuero Peninsula (Republic of Panama), „Scientific Publications of the Cleveland Museum of Natural History”, 7, 1937, s. 165 (ang.).

[iucn-26] A.V.A.V. Linzey A.V.A.V. i inni, Oryzomys couesi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2021-12-18] (ang.).

[Cichocki&inni-27] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 252. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-28] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 406. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-29] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Oryzomys couesi. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-12-18].

[Palmer-30] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 485, 1904. (ang.).

[Beolens&inni-31] B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 88. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).

[32] couesi, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-18] (ang.).

[Pardiñas&inni-33] U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 452. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]