Osady w Królestwie Polskim

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Osady w Królestwie Polskim – kategoria osiedli o charakterze miejskim, do której najczęściej zaliczano miasta pozbawione praw miejskich (przed 1869 r. – oddolnie, z inicjatywy mieszkańców lub dziedziców, a od 1869 r. – odgórnie, przez zaborcze władze rosyjskie), rzadziej zurbanizowane osiedla wiejskie. Osady, mimo że nie posiadały praw miejskich, podobnie jak miasteczka galicyjskie i kresowe pełniły funkcje lokalnych ośrodków handlowych i drobnego rzemiosła dla otaczających ich wsi. Osady miejskie były od 1864 poddane mocy obowiązującej ukazu z dnia 19 lutego 1864 r. „o urządzeniu gmin wiejskich”. Miano osady, mimo że nie dawało żadnych dodatkowych praw, pozwalało lokalnej społeczności na wyróżnianie się spośród wsi o tradycyjnie wiejskiej przeszłości, o czym nadal świadczą przydawki stanowiące integralne części nazw niektórych dawnych miast/osad (np. Gorzków-Osada, Komarów-Osada czy Kuczbork-Osada)[1]. Maksymalnie było jednocześnie w Królestwie Polskim 359 osad (w latach 1910–1915).

Osady utworzone przed 1869[edytuj | edytuj kod]

W latach 1815–1869 na terenie Kongresówki istniało 16 osad, utworzonych przeważnie ze zdegradowanych miast[1].

Herb Osada Powiat Gubernia Rok utworzenia Status od 1867 Status obecnie
Błędów grójecki warszawska osada w gminie Błędów wieś
Czerwin ostrołęcki łomżyńska osada w gminie Czerwin wieś
Goworowo ostrołęcki łomżyńska osada w gminie Goworowo wieś
Irena nowoaleksandryjski lubelska 1854 osada w gminie Iwanowskie Sioło[2] część miasta Dęblin (od 1944)
Jabłonka mazowiecki łomżyńska 1825[3] osada w gminie Jabłonka[4] wieś
Jedwabne kolneński łomżyńska 1827[3] osada w gminie Jedwabne miasto (od 1927-10-31)
Kibarty wyłkowyski suwalska 1856 osada stanowiąca gminę[5] miasto (od 1919), Litwa
Komarówka radzyński siedlecka 1822[6] osada w gminie Żelizna wieś
Osjaków wieluński kaliska 1793[3] osada w gminie Radoszewice miasto (od 2024-01-01)
Ryki garwoliński siedlecka 1803[3] osada w gminie Ryki miasto (od 1957-01-01)
Siedliszcze chełmski lubelska 1821[7] osada w gminie Siedliszcze miasto (od 2016-01-01)
Sobienie-Jeziory garwoliński siedlecka osada w gminie Sobienie Jeziory wieś
Sosnowica włodawski siedlecka 1822[8] osada w gminie Turno wieś
Świerże chełmski lubelska 1822[9] osada w gminie Świerże wieś
Zaręby Kościelne ostrowski łomżyńska osada w gminie Zaręby Kościelne wieś
Zieluń mławski płocka osada w gminie Zieluń wieś

Osady utworzone w następstwie reformy miejskiej 1869–1870[edytuj | edytuj kod]

Największa liczba osad w Królestwie Polskim została utworzona ukazem najwyższym z dnia 13 lipca 1869 r.[10] Postanowieniami Komitetu Urządzającego w Królestwie Polskim w latach 1869–1870 z ogólnej liczby 452 miast 336 odebrano prawa miejskie i zaliczono do osad, włączając do istniejących gmin wiejskich lub tworząc z nich osobne osady stanowiące gminy.

Osady uporządkowane są według daty degradacji (według daty wydania postanowienia, następnie według kolejności w postanowieniach), zachowując oryginalną pisownię (tak jak w odpowiednich postanowieniach).

Lp Herb Miasto Powiat Gubernia Ludność 1869[11] Ludność 1897[12] Ludność 1911[13] Status tuż po zmianie Status obecny
1 Wierzbica radomski radomska 1671 1429 2281 osada stanowiąca gminę[14] wieś
2 Wyśmierzyce radomski radomska 1287 1454 1518 osada w gminie Radzanów[14] miasto (od 1922-07-01)
3 Wolanów radomski radomska 375 491 289 osada w gminie Wolanów[14] wieś
4 Jedlińsk radomski radomska 911 1361 2139 osada w gminie Jedlińsk[14] wieś
5 Skaryszew radomski radomska 1312 1756 2884 osada w gminie Skaryszew[14] miasto (od 1922-07-01)
6 Jastrzemb radomski radomska 517 623 1219 osada w gminie Rogów[14] miasto (od 2023-01-01)
7 Przytyk radomski radomska 1441 1802 4288 osada w gminie Przytyk[14] miasto (od 2024-01-01)
8 Białobrzegi radomski radomska 1292 2307 5624 osada w gminie Białobrzegi[14] miasto (od 1958-01-01)
9 Iłża iłżecki radomska 2843 4230 5910 osada stanowiąca gminę[14] miasto (od 1925-04-01)
10 Solec iłżecki radomska 3622 2614 4808 osada stanowiąca gminę[14] miasto (od 2021-01-01)
11 Wąchock iłżecki radomska 1229 2128 3347 osada w gminie Wielka Wieś[14] miasto (od 1994-01-01)
12 Wierzbnik iłżecki radomska 613 1787 2606 osada w gminie Wierzbnik[14] część m. Starachowice (od 1939-04-01; miasto 1919–1939)
13 Grabowiec iłżecki radomska 494 591 637 osada w gminie Rzeczniew[14] wieś
14 Kazanów iłżecki radomska 1036 1335 1241 osada w gminie Miechów[14] wieś
15 Lipsko iłżecki radomska 1862 2443 2947 osada w gminie Lipsko[14] miasto (od 1958-01-01)
16 Tarłów iłżecki radomska 1571 1924 3248 osada w gminie Ciszyca[14] wieś
17 Ciepielów iłżecki radomska 694 961 1815 osada w gminie Ciepielów[14] miasto (od 2024-01-01)
18 Sienno iłżecki radomska 1317 1938 3725 osada w gminie Sienno[14] miasto (od 2024-01-01)
19 Zwoleń kozienicki radomska 3573 6011 6252 osada stanowiąca gminę[15] miasto (od 1925-04-01)
20 Gniewoszew kozienicki radomska 800 1078 2241 osada stanowiąca gminę[15] wieś
21 Granica kozienicki radomska 1400 1553 2904 osada stanowiąca gminę[15] część wsi Gniewoszów (od 1965)
22 Głowaczew kozienicki radomska 1192 1801 2258 osada w gminie Marjampol[15] miasto (od 2024-01-01)
23 Magnuszew kozienicki radomska 1185 1632 1570 osada w gminie Trzebień[15] miasto (od 2024-01-01)
24 Ryczywół kozienicki radomska 1126 1087 1813 osada w gminie Świerże Górne[15] wieś
25 Sieciechów kozienicki radomska 801 983 1091 osada w gminie Sieciechów[15] wieś
26 Janowiec kozienicki radomska 1014 1185 1430 osada w gminie Oblassy[15] wieś
27 Radoszyce konecki radomska 2786 3549 5035 osada stanowiąca gminę[15] miasto (od 2018-01-01)
28 Gowarczew konecki radomska 1436 1528 2701 osada w gminie Gowarczew[15] miasto (od 2024-01-01)
29 Waśniów opatowski radomska 361 570 980 osada w gminie Waśniów[15] wieś
30 Gliniany opatowski radomska 367 600 977 osada w gminie Julianów[15] wieś
31 Kunów opatowski radomska 1186 1481 2073 osada w gminie Kunów[15] miasto (od 1990-01-01)
32 Łagów opatowski radomska 1886 2440 3606 osada w gminie Łagów[15] miasto (od 2018-01-01)
33 Lasocin opatowski radomska 672 797 724 osada w gminie Lasocin[15] wieś
34 Słupia Nowa opatowski radomska 854 1674 2052 osada w gminie Słupia[15] miasto (od 2019-01-01)
35 Ćmielów opatowski radomska 1394 1940 2315 osada w gminie Ćmielów[15] miasto (od 1962-07-18)
36 Raków opatowski radomska 1916 2090 3134 osada w gminie Rembów[15] wieś
37 Ożarów opatowski radomska 2260 3339 5170 osada w gminie Ożarów[15] miasto (od 1988-01-01)
38 Denków opatowski radomska 706 1196 1193 osada w gminie Czenstocice[15] część m. Ostrowiec Św. (od 1954)
39 Iwaniska opatowski radomska 1834 2406 3641 osada w gminie Iwaniska[15] miasto (od 2022-01-01)
40 Przysucha opoczyński radomska 2561 2903 3892 osada w gminie Przysucha[15] miasto (od 1958-01-01)
41 Drzewica opoczyński radomska 863 1361 2393 osada w gminie Drzewica[15] miasto (od 1987-01-01)
42 Klwów opoczyński radomska 1010 1075 2288 osada w gminie Klwów[15] wieś
43 Żarnów opoczyński radomska 1157 2035 3740 osada w gminie Topolice[15] miasto (od 2024-01-01)
44 Odrzywół opoczyński radomska 757 1033 1507 osada w gminie Ossa[15] miasto (od 2024-01-01)
45 Gelniów opoczyński radomska 623 840 1366 osada w gminie Geździków[15] miasto (od 2024-01-01)
46 Skrzynno opoczyński radomska 480 544 703 osada w gminie Skrzynsko[15] wieś
47 Białaczew opoczyński radomska 1020 1239 2102 osada w gminie Białaczew[15] miasto (od 2024-01-01)
48 Koprzywnica sandomierski radomska 1269 2152 3476 osada w gminie Koprzywnica[15] miasto (od 2001-01-01)
49 Bogorja sandomierski radomska 704 1185 1870 osada w gminie Wiśniewa[15] miasto (od 2024-01-01)
50 Połaniec sandomierski radomska 2189 2595 4411 osada w gminie Połaniec[15] miasto (od 1980-01-01)
51 Osiek sandomierski radomska 1267 1431 1645 osada w gminie Osiek[15] miasto (od 1994-07-01)
52 Daleszyce kielecki kielecka 1859 1987 3631 osada w gminie Daleszyce[16] miasto (od 2007-01-01)
53 Bodzentyn kielecki kielecka 1551 3550 3865 osada w gminie Bodzentyn[16] miasto (od 1994-12-30)
54 Słomniki miechowski kielecka 2401 3690 4760 osada stanowiąca gminę[16] miasto (od 1917-02-01)
55 Proszowice miechowski kielecka 1636 2627 3461 osada stanowiąca gminę[16] miasto (od 1923-03-01)
56 Brzesko miechowski kielecka 885 1287 1557 osada w gminie Gruszew[16] miasto (od 2011-01-01)
57 Książ Wielki miechowski kielecka 1160 1412 2839 osada w gminie Książ Wielki[16] miasto (od 2023-01-01)
58 Jędrzejów jędrzejowski kielecka 2639 4717 6793 osada stanowiąca gminę[16] miasto (od 1916-08-18)
59 Małogoszcz jędrzejowski kielecka 1280 1883 2764 osada w gminie Małogoszcz[16] miasto (od 1996-01-01)
60 Wodzisław jędrzejowski kielecka 2977 3622 6620 osada w gminie Wodzisław[16] miasto (od 2021-01-01)
61 Sobków jędrzejowski kielecka 1023 1117 1293 osada w gminie Sobków[16] wieś
62 Szczekociny włoszczowski kielecka 2864 3393 4107 osada stanowiąca gminę[16] miasto (od 1923-01-01)
63 Włoszczowa włoszczowski kielecka 2585 3724 7656 osada w gminie Włoszczowa[16] miasto (od 1919-02-07)
64 Lelów włoszczowski kielecka 847 1236 1866 osada w gminie Lelów[16] wieś
65 Kurzelów włoszczowski kielecka 1177 1194 1419 osada w gminie Kurzelów[16] wieś
66 Secemin włoszczowski kielecka 905 1203 1784 osada w gminie Secemin[16] wieś
67 Nowy Korczyn stopnicki kielecka 3849 3787 5478 osada stanowiąca gminę[16] miasto (od 2019-01-01)
68 Stopnica stopnicki kielecka 2990 4420 5048 osada w gminie Stopnica[16] miasto (od 2015-01-01)
69 Pacanów stopnicki kielecka 1734 2451 3165 osada w gminie Pacanów[16] miasto (od 2019-01-01)
70 Szydłów stopnicki kielecka 1802 2368 2491 osada w gminie Szydłów[16] miasto (od 2019-01-01)
71 Kurozwęki stopnicki kielecka 835 1031 1251 osada w gminie Kurozwęki[16] wieś
72 Oleśnica stopnicki kielecka 1012 1164 1814 osada w gminie Oleśnica[16] miasto (od 2019-01-01)
73 Busk stopnicki kielecka 1213 2169 2465 osada w gminie Busk[16] miasto (od 1916-08-18)
74 Pierzchnica stopnicki kielecka 765 1113 1494 osada w gminie Drugnia[16] miasto (od 2019-01-01)
75 Skalbmierz pińczowski kielecka 695 1258 1605 osada w gminie Topole[16] miasto (od 1927-04-01)
76 Opatowiec pińczowski kielecka 482 650 1183 osada w gminie Rogów[16] miasto (od 2019-01-01)
77 Koszyce pińczowski kielecka 591 1049 1039 osada w gminie Filipowice[16] miasto (od 2019-01-01)
78 Wiślica pińczowski kielecka 2333 2508 3305 osada w gminie Hotel Czerwony[16] miasto (od 2018-01-01)
79 Sławków olkuski kielecka 2682 4243 6410 osada stanowiąca gminę[16] miasto (od 1958-01-01 do 1977-01-31[17] i od 1984-03-15)
80 Żarnowiec olkuski kielecka 1801 2472 3665 osada w gminie Żarnowiec[16] wieś
81 Pilica olkuski kielecka 3883 3975 7515 osada w gminie Pilica[16] miasto (od 1993-12-31)
82 Skała olkuski kielecka 1227 2460 3831 osada w gminie Minoga[16] miasto (od 1987-01-01)
83 Kromołów olkuski kielecka 1672 2155 3464 osada w gminie Kromołów[16] część m. Zawiercie (od 1977-02-01)
84 Ogrodzieniec olkuski kielecka 1122 1618 2709 osada w gminie Ogrodzieniec[16] miasto (od 1973-01-01)
85 Wolbrom olkuski kielecka 3085 4815 6563 osada w gminie Wolbrom[16] miasto (od 1930-05-19)
86 Mordy siedlecki siedlecka 2171 2520 4047 osada w gminie Mordy[18] miasto (od 1919-02-07)
87 Mokobody siedlecki siedlecka 1338 1416 2373 osada w gminie Skupie[18] wieś
88 Miedzna węgrowski siedlecka 1066 1013 1618 osada w gminie Miedzna[18] wieś
89 Liw węgrowski siedlecka 1416 1168 1931 osada w gminie Ruchna[18] wieś
90 Kamieńczyk węgrowski siedlecka 1094 1215 1698 osada w gminie Kamieńczyk[18] wieś
91 Janów konstantynowski siedlecka 2000 3861 6365 osada stanowiąca gminę[18] wieś (miasto 1919–40 i 1944–46)
92 Łosice konstantynowski siedlecka 2282 3338 5451 osada stanowiąca gminę[18] miasto (od 1919-10-22)
93 Sarnaki konstantynowski siedlecka 993 1367 2046 osada w gminie Chlebczyn[18] wieś
94 Konstantynów konstantynowski siedlecka 1059 1147 2392 osada w gminie Zakanale[18] wieś
95 Piszczac bialski siedlecka 1507 1938 2658 osada stanowiąca gminę[18] miasto (od 2024-01-01)
96 Łomazy bialski siedlecka 2853 3183 5202 osada stanowiąca gminę[18] wieś
97 Kodeń bialski siedlecka 2442 2772 3984 osada stanowiąca gminę[18] wieś
98 Rossosz bialski siedlecka 1775 1929 2969 osada stanowiąca gminę[18] wieś
99 Sławatycze bialski siedlecka 2097 2769 4553 osada w gminie Sławatycze[18] wieś
100 Ostrów włodawski siedlecka 3000 6079 7754 osada stanowiąca gminę[18] miasto (od 1919-10-13)
101 Orchówek włodawski siedlecka 493 613 754 osada w gminie Włodawa[18] wieś (część m. Włodawa 1973–1992)
102 Wisznice włodawski siedlecka 1668 2039 3010 osada w gminie Horodyszcze[18] wieś
103 Horodyszcze włodawski siedlecka 786 1022 1095 osada w gminie Horodyszcze[18] wieś
104 Wochyń radzyński siedlecka 2260 2768 3877 osada w gminie Lisia Wólka[18] wieś
105 Kock łukowski siedlecka 3400 4724 6436 osada stanowiąca gminę[18] miasto (od 1919-02-07)
106 Adamów łukowski siedlecka 858 1514 1671 osada w gminie Gułów[18] wieś
107 Stoczek łukowski siedlecka 417 1910 2532 osada w gminie Prawda[18] miasto (od 1919-02-07)
108 Łysobyki łukowski siedlecka 1028 1411 1963 osada w gminie Łysobyki[18] wieś
109 Serokomla łukowski siedlecka 532 1051 1721 osada w gminie Serokomla[18] wieś
110 Łaskarzew garwoliński siedlecka 1491 2821 3626 osada w gminie Łaskarzew[18] miasto (od 1969-01-01)
111 Osieck garwoliński siedlecka 1614 1581 1144 osada w gminie Osieck[18] miasto (od 2024-01-01)
112 Parysów garwoliński siedlecka 1678 3140 3943 osada w gminie Pszonka[18] wieś
113 Maciejowice garwoliński siedlecka 1408 2047 2950 osada w gminie Maciejowice[18] miasto (od 2024-01-01)
114 Stężyca garwoliński siedlecka 1171 1410 2195 osada w gminie Pawłowice[18] wieś
115 Głusk lubelski lubelska 799 800 1136 osada w gminie Zemborzyce[19] część m. Lublin (od 1989-01-01)
116 Wieniawa lubelski lubelska 1642 3123 4239 osada w gminie Konopnice[19] część m. Lublin (od 1916)
117 Bełżyce lubelski lubelska 2188 3182 4700 osada w gminie Bełżyce[19] miasto (od 1958-01-01)
118 Piaski lubelski lubelska 2043 3800 4507 osada w gminie Piaski[19] miasto (od 1993-08-11)
119 Bychawa lubelski lubelska 1377 2034 3551 osada w gminie Bychawa[19] miasto (od 1958-01-01)
120 Biskupice lubelski lubelska 983 1476 2868 osada w gminie Jaszczowi[19] wieś
121 Chodel lubelski lubelska 766 1439 2357 osada w gminie Chodel[19] wieś
122 Kazimierz nowoaleksandryjski lubelska 2709 3402 5415 osada stanowiąca gminę[19] miasto (od 1927-10-31)
123 Kamionka lubartowski lubelska 1759 2485 3266 osada w gminie Kozłowa[19] miasto (od 2021-01-01)
124 Michów lubartowski lubelska 1988 2791 3669 osada w gminie Chudo Wola[19] wieś
125 Czemierniki lubartowski lubelska 1767 2249 2856 osada w gminie Czemierniki[19] miasto (od 2024-01-01)
126 Firlej lubartowski lubelska 976 1183 1996 osada w gminie Firlej[19] wieś
127 Modliborzyce janowski lubelska 1299 1792 2196 osada w gminie Modliborzyce[19] miasto (od 2014-01-01)
128 Zaklików janowski lubelska 2080 2596 4043 osada w gminie Zdziechowice[19] miasto (od 2014-01-01)
129 Annopol janowski lubelska 1040 1692 2451 osada w gminie Rachów[19] miasto (od 1996-01-01)
130 Urzędów janowski lubelska 2263 991 5386 osada w gminie Urzędów[19] miasto (od 2016-01-01)
131 Krzeszów biłgorajski lubelska 1500 1375 2645 osada w gminie Krzeszów[19] wieś
132 Józefów biłgorajski lubelska 1078 1115 1804 osada w gminie Aleksandrów[19] miasto (od 1988-01-01)
133 Frampol zamojski lubelska 1689 2539 3467 osada w gminie Frampol[19] miasto (od 1993-10-01)
134 Goraj zamojski lubelska 1941 1738 3222 osada w gminie Goraj[19] miasto (od 2021-01-01)
135 Krasnobród zamojski lubelska 1500 1817 3370 osada w gminie Krasnobród[19] miasto (od 1994-12-30)
136 Tarnogóra krasnostawski lubelska 1200 1308 1900 osada w gminie Tarnogóra[19] wieś
137 Izbica krasnostawski lubelska 2100 3172 4451 osada w gminie Tarnogóra[19] miasto (od 2022-01-01)
138 Gorzków krasnostawski lubelska 567 641 1192 osada w gminie Gorzków[19] wieś
139 Żółkiewka krasnostawski lubelska 1175 2110 2778 osada w gminie Żółkiewka[19] wieś
140 Turobin krasnostawski lubelska 2782 2377 5350 osada w gminie Turobin[19] miasto (od 2024-01-01)
141 Rejowiec chełmski lubelska 1239 2175 3562 osada w gminie Rejowiec[19] miasto (od 2017-01-01)
142 Wojsławice chełmski lubelska 1768 1983 4289 osada w gminie Wojsławice[19] wieś
143 Sawin chełmski lubelska 824 1776 2073 osada w gminie Bukowa[19] wieś
144 Puchaczew chełmski lubelska 927 1368 1755 osada w gminie Berezina[19] wieś
145 Pawłów chełmski lubelska 720 1095 1178 osada w gminie Pawłów[19] wieś
146 Uchanie hrubieszowski lubelska 1953 1980 3345 osada w gminie Jarosławiec[19] wieś
147 Grabowiec hrubieszowski lubelska 2239 3362 4734 osada w gminie Grabowiec[19] wieś
148 Horodło hrubieszowski lubelska 2011 2112 4168 osada w gminie Strzyżów[19] wieś
149 Kryłów hrubieszowski lubelska 1608 2314 3937 osada w gminie Kryłów[19] wieś
150 Tyszowce tomaszowski lubelska 3286 2201 7620 osada w gminie Tyszowce[19] miasto (od 2000-01-01)
151 Komarów tomaszowski lubelska 2034 2618 4456 osada w gminie Komarów[19] wieś
152 Łaszczów tomaszowski lubelska 1086 1806 1810 osada w gminie Łaszczów[19] miasto (od 2010-01-01)
153 Jarczów tomaszowski lubelska 272 487 477 osada w gminie Jarczów[19] wieś
154 Bodzanów płocki płocka 814 1477 1287 osada w gminie Monkolin[20] miasto (od 2023-01-01)
155 Drobin płocki płocka 1442 2699 4200 osada w gminie Drobin[20] miasto (od 1994-07-01)
156 Bielsk płocki płocka 665 1047 1857 osada w gminie Kleniewo[20] wieś
157 Sochocin płoński płocka 971 1334 2077 osada w gminie Sochocin[20] miasto (od 2021-01-01)
158 Czerwińsk płoński płocka 834 1312 1811 osada w gminie Sielce[20] miasto (od 2020-01-01)
159 Nowe Miasto płoński płocka 1879 1870 2335 osada w gminie Modzele[20] miasto (od 2022-01-01)
160 Skempe lipnowski płocka 1114 1374 1616 osada w gminie Skempe[20] miasto (od 1997-01-01)
161 Bobrowniki lipnowski płocka 1207 1124 859 osada w gminie Bobrowniki[20] miasto (od 2024-01-01)
162 Kikół lipnowski płocka 465 879 692 osada w gminie Kikół[20] miasto (od 2024-01-01)
163 Kuczbork mławski płocka 642 530 969 osada w gminie Zielena[20] wieś
164 Szreńsk mławski płocka 2059 2676 3579 osada w gminie Mostowo[20] wieś
165 Radzanów mławski płocka 1043 1485 1050 osada w gminie Ratowo[20] wieś
166 Bieżuń sierpecki płocka 2563 2892 4334 osada w gminie Bieżuń[20] miasto (od 1993-12-31)
167 Żuromin sierpecki płocka 2195 3119 5910 osada w gminie Żuromin[20] miasto (od 1925-04-01)
168 Raciąż sierpecki płocka 1974 4656 4663 osada w gminie Raciąż[20] miasto (od 1922-07-01)
169 Janowo przasnyski płocka 2059 1748 2782 osada stanowiąca gminę[20] wieś
170 Chorzele przasnyski płocka 2409 3165 5071 osada stanowiąca gminę[20] miasto (od 1919-02-07)
171 Dobrzyń nad Drweńcą rypiński płocka 2615 3734 7316 osada stanowiąca gminę[20] część m. Golub-Dobrzyń (od 1951-05-15[21]; miasto 1919–1950)
172 Iwanowice kaliski kaliska 734 665 1182 osada w gminie Iwanowice[22] wieś
173 Koźminek kaliski kaliska 1657 1720 2615 osada w gminie Koźminek[22] miasto (od 2021-01-01)
174 Opatówek kaliski kaliska 1668 1775 1990 osada w gminie Opatówek[22] miasto (od 2017-01-01)
175 Staw kaliski kaliska 636 667 940 osada w gminie Staw[22] wieś
176 Stawiszyn kaliski kaliska 1800 2206 3729 osada stanowiąca gminę[22] miasto (od 1919-02-07)
177 Chocz kaliski kaliska 1271 1587 1981 osada w gminie Chocz[22] miasto (od 2015-01-01)
178 Kazimierz słupecki kaliska 1225 1619 2816 osada w gminie Kazimierz[22] wieś
179 Skulsk słupecki kaliska 598 738 1572 osada w gminie Skulsk[22] wieś
180 Lądek słupecki kaliska 714 864 1208 osada w gminie Ciążeń[22] wieś
181 Wilczyn słupecki kaliska 451 609 956 osada w gminie Wilcza Góra[22] wieś
182 Kleczew słupecki kaliska 1987 2371 3557 osada w gminie Kleczew[22] miasto (od 1919-02-07)
183 Zagórów słupecki kaliska 2532 2980 4543 osada stanowiąca gminę[22] miasto (od 1919-02-07)
184 Pyzdry słupecki kaliska 2942 3564 5703 osada stanowiąca gminę[22] miasto (od 1919-02-07)
185 Władysławów koniński kaliska 891 885 1606 osada w gminie Władysławów[22] wieś (miasto 1919–1934)
186 Golino koniński kaliska 1625 1784 3028 osada w gminie Golino[22] miasto (od 1921-08-01)
187 Tuliszków koniński kaliska 1306 1794 2753 osada w gminie Tuliszków[22] miasto (od 1919-02-07)
188 Rychwał koniński kaliska 897 920 1563 osada w gminie Dombroszyn[22] miasto (od 1921-08-01)
189 Ślesin koniński kaliska 1090 1299 1702 osada w gminie Sławoszewek[22] miasto (od 1921-08-01)
190 Brudzew kolski kaliska 1065 889 1459 osada w gminie Brudzew[22] wieś
191 Kłodawa kolski kaliska 2487 2945 4878 osada w gminie Kłodawa[22] miasto (od 1925-07-09)
192 Grzegorzew kolski kaliska 1144 1485 2351 osada w gminie Krzykosy[22] wieś
193 Iźbica kolski kaliska 2345 2488 3230 osada w gminie Iźbica[22] miasto (od 1973-01-01)
194 Babiak kolski kaliska 498 610 1108 osada w gminie Lubotyń[22] wieś
195 Brdów kolski kaliska 861 838 919 osada w gminie Lubotyń[22] wieś
196 Sompolno kolski kaliska 2050 2848 4179 osada w gminie Lubstów[22] miasto (od 1973-01-01)
197 Grabów łęczycki kaliska 1023 1054 1500 osada w gminie Grabów[22] miasto (od 2024-01-01)
198 Piątek łęczycki kaliska 2097 2325 3379 osada w gminie Piątek[22] miasto (od 2020-01-01)
199 Poddembice łęczycki kaliska 2446 2724 2834 osada w gminie Poddembice[22] miasto (od 1934-04-09)
200 Parzenczew łęczycki kaliska 1208 984 1218 osada w gminie Puskowice[22] miasto (od 2024-01-01)
201 Uniejów turecki kaliska 2202 2681 3378 osada stanowiąca gminę[22] miasto (od 1919-02-07)
202 Dobra turecki kaliska 2720 2719 3893 osada stanowiąca gminę[22] miasto (od 1919-02-07)
203 Szadek sieradzki kaliska 2130 1329 3246 osada w gminie Szadek[22] miasto (od 1919-02-07)
204 Złoczew sieradzki kaliska 1831 2301 3158 osada stanowiąca gminę[22] miasto (od 1919-02-07)
205 Burzenin sieradzki kaliska 833 929 1444 osada w gminie Majaczewice[22] wieś
206 Wieruszew wieluński kaliska 2758 4374 8086 osada stanowiąca gminę[22] miasto (od 1919-02-07)
207 Bolesławiec wieluński kaliska 1301 1348 1951 osada w gminie Bolesławiec[22] miasto (od 2024-01-01)
208 Praszka wieluński kaliska 2295 3131 5262 osada w gminie Praszka[22] miasto (od 1919-02-07)
209 Lututów wieluński kaliska 536 1445 2168 osada w gminie Lututów[22] miasto (od 2020-01-01)
210 Działoszyn wieluński kaliska 3796 4082 7431 osada w gminie Działoszyn[22] miasto (od 1993-12-31)
211 Sulejów piotrkowski piotrkowska 1641 4636 5284 osada w gminie Łęczno[23] miasto (od 1927-02-14)
212 Grocholice piotrkowski piotrkowska 1481 993 1023 osada w gminie Łękawa[23] część m. Bełchatów (od 1977-02-01)
213 Kamieńsk piotrkowski piotrkowska 1387 1851 3027 osada w gminie Kamieńsk[23] miasto (od 1993-12-31)
214 Będków brzeziński piotrkowska 687 626 898 osada w gminie Będków[23] wieś
215 Ujazd brzeziński piotrkowska 1220 1595 2291 osada w gminie Łaziska[23] miasto (od 2023-01-01)
216 Jeżów brzeziński piotrkowska 1340 1935 2673 osada w gminie Popień[23] miasto (od 2023-01-01)
217 Biała rawski piotrkowska 1547 1064 2398 osada w gminie Marjanów[23] miasto (od 1925-10-01)
218 Inowłódz rawski piotrkowska 1037 1170 2192 osada w gminie Lubochnia[23] miasto (od 2024-01-01)
219 Kazimierz łódzki piotrkowska 380 499 784 osada w gminie Babice[23] wieś
220 Rzgów łódzki piotrkowska 1300 1631 2091 osada w gminie Gospodarz[23] miasto (od 2006-01-01)
221 Szczerców łaski piotrkowska 1451 1409 4514 osada w gminie Dzbanki[23] wieś
222 Pajenczno radomszczański piotrkowska 2171 2087 2712 osada w gminie Pajenczno[23] miasto (od 1958-01-01)
223 Brzeźnice radomszczański piotrkowska 1276 1563 1866 osada w gminie Dworszowice[23] wieś
224 Pławno radomszczański piotrkowska 1444 1436 3591 osada w gminie Gidle[23] wieś
225 Koniecpol radomszczański piotrkowska 2134 1968 2880 osada w gminie Koniecpol[23] miasto (od 1927-04-01)
226 Kłobuck częstochowski piotrkowska 2029 3576 3778 osada w gminie Kamyk[23] miasto (od 1919-02-07)
227 Mstów częstochowski piotrkowska 1361 1714 2743 osada w gminie Wancerzew[23] wieś
228 Olsztyn częstochowski piotrkowska 697 747 1028 osada w gminie Olsztyn[23] miasto (od 2022-01-01)
229 Janów częstochowski piotrkowska 1013 1083 1649 osada w gminie Potok Złoty[23] wieś
230 Siewierz będziński piotrkowska 1707 2087 2985 osada w gminie Sulików[23] miasto (od 1962-07-18)
231 Mrzygłód będziński piotrkowska 1156 1173 1970 osada w gminie Poremba Mrzygłodzka[23] część m. Myszków (od 1983-12-01)
232 Włodowice będziński piotrkowska 1006 1214 2095 osada w gminie Włodowice[23] miasto (od 2023-01-01)
233 Czeladź będziński piotrkowska 1859 5978 8188 osada w gminie Gzichów[23] miasto (od 1919-02-07)
234 Wizna łomżyński łomżyńska 2428 2877 3095 osada w gminie Borzejewo[24] wieś
235 Zambrów łomżyński łomżyńska 2275 5200 4465 osada w gminie Zambrów[24] miasto (od 1919-02-07)
236 Nowogród łomżyński łomżyńska 2730 3029 3433 osada stanowiąca gminę[24] miasto (od 1927-02-11)
237 Mazowieck wysokomazowiecki łomżyńska 2403 3246 2894 osada w gminie Mazowieck[24] miasto (od 1919-02-07)
238 Sokoły wysokomazowiecki łomżyńska 1889 2056 4219 osada w gminie Sokoły[24] wieś (miasto 1919–1950)
239 Ciechanowiec wysokomazowiecki łomżyńska 1799 3230 5094 osada w gminie Klukowo[24] część m. Ciechanowiec (od 1938-01-01)
240 Brok ostrowski łomżyńska 2119 2657 2564 osada w gminie Orło[24] miasto (od 1922-03-01)
241 Andrzejów ostrowski łomżyńska 1057 1448 2405 osada w gminie Warchoły[24] wieś
242 Nur ostrowski łomżyńska 1145 2133 1563 osada w gminie Nur[24] wieś
243 Serock pułtuski łomżyńska 2059 3916 5166 osada w gminie Zegrze[24] miasto (od 1923-01-01)
244 Wyszków pułtuski łomżyńska 2431 5038 6298 osada w gminie Wyszków nad Bugiem[24] miasto (od 1919-02-07)
245 Różan makowski łomżyńska 1896 3721 4435 osada w gminie Sieluń[24] miasto (od 1919-02-07)
246 Krasnosielc makowski łomżyńska 1270 2110 2782 osada w gminie Krasnosielc[24] wieś
247 Myszyniec ostrołęcki łomżyńska 2216 2992 3689 osada w gminie Myszyniec[24] miasto (od 1993-08-11)
248 Grajewo szczuczyński łomżyńska 2791 7651 8558 osada w gminie Bogusze[24] miasto (od 1919-02-07)
249 Wąsosz szczuczyński łomżyńska 1592 1941 1628 osada w gminie Wąsosz[24] wieś
250 Radziłów szczuczyński łomżyńska 1920 2019 2796 osada w gminie Radziłów[24] wieś
251 Wisztyniec wyłkowyski suwalska 4015 2468 4100 osada w gminie Wisztyniec[25] miasteczko, Litwa
252 Sereje sejneński suwalska 2940 2664 3250 osada w gminie Sereje[25] miasteczko, Litwa
253 Łoździeje sejneński suwalska 3116 2538 3940 osada stanowiąca gminę[25] miasto (od 1946-08-03), Litwa
254 Balwierzyszki mariampolski suwalska 2112 2043 1496 osada w gminie Balwierzyszki[25] miasteczko, Litwa
255 Pilwiszki mariampolski suwalska 2081 2335 2300 osada w gminie Pilwiszki[25] miasteczko, Litwa
256 Ludwinów kalwaryjski suwalska 1779 1098 3100 osada w gminie Ludwinów[25] miasteczko, Litwa
257 Simno kalwaryjski suwalska 1524 1443 1960 osada w gminie Simno[25] miasto (od 1956-12-28), Litwa
258 Olita kalwaryjski suwalska 850 1435 960 osada w gminie Olita[25] miasto (od 1977-03-30), Litwa
259 Raczki augustowski suwalska 2198 1926 2751 osada w gminie Dowspuda[25] wieś
260 Sopoćkinie augustowski suwalska 2202 2500 4563 osada w gminie Wołowiczowce[25] osiedle typu miejskiego, Białoruś
261 Lipsk augustowski suwalska 1813 1518 1806 osada w gminie Petropawłowsk[25] miasto (od 1983-10-01)
262 Bakałarzew suwalski suwalska 1473 974 1155 osada w gminie Wólka[25] wieś
263 Filipów suwalski suwalska 2988 2024 2266 osada w gminie Filipów[25] wieś
264 Przerośl suwalski suwalska 1740 1690 2427 osada w gminie Przerośl[25] wieś
265 Wiżajny suwalski suwalska 2274 1550 1867 osada w gminie Wiżajny[25] wieś
266 Końskowola puławski lubelska 2721 2773 4865 osada stanowiąca gminę[26] wieś
267 Baranów puławski lubelska 1817 2381 3089 osada w gminie Baranów[26] wieś
268 Józefów puławski lubelska 1946 2674 5662 osada w gminie Józefów[26] miasto (od 2018-01-01)
269 Opole puławski lubelska 3128 5000 7835 osada w gminie Opole[26] miasto (od 1957-01-01)
270 Wąwolnica puławski lubelska 1595 2353 3370 osada w gminie Drzewce[26] wieś
271 Bobrowniki puławski lubelska 1369 1273 2087 osada w gminie Irena[26] wieś
272 Kurów puławski lubelska 3004 3980 5818 osada w gminie Kurów[26] osada
273 Markuszów puławski lubelska 1268 1732 1566 osada w gminie Markuszów[26] osada
274 Wolbórz piotrkowski piotrkowska 2036 1705 2534 osada w gminie Bogusławice[27] miasto (od 2011-01-01)
275 Rozprza piotrkowski piotrkowska 537 901 1430 osada w gminie Rozprza[27] miasto (od 2023-01-01)
276 Bełchatów piotrkowski piotrkowska 1659 3859 5685 osada w gminie Bełchatówek[27] miasto (od 1925-01-01)
277 Stryków brzeziński piotrkowska 2725 3053 4174 osada w gminie Dobra[27] miasto (od 1923-03-01)
278 Główno brzeziński piotrkowska 1755 2165 3893 osada w gminie Bratoszewice[27] miasto (od 1925-01-14)
279 Nowe Miasto rawski piotrkowska 2361 3276 4979 osada w gminie Góra[27] miasto (od 1916-08-18)
280 Aleksandrów łódzki piotrkowska 3633 5992 11464 osada w gminie Brużnica[27] miasto (od 1924-03-05)
281 Konstantynów łódzki piotrkowska 3791 5582 8649 osada w gminie Rżew[27] miasto (od 1924-01-01)
282 Tuszyn łódzki piotrkowska 2366 2583 3813 osada w gminie Górki[27] miasto (od 1924-01-01)
283 Widawa łaski piotrkowska 2442 1632 4480 osada w gminie Dombrowa Widawska[27] wieś
284 Lutomiersk łaski piotrkowska 2133 2358 3007 osada w gminie Lutomiersk[27] miasto (od 2022-01-01)
285 Przyrów częstochowski piotrkowska 2206 2329 4330 osada stanowiąca gminę[27] miasto (od 2024-01-01)
286 Krzepice częstochowski piotrkowska 2303 3220 4589 osada stanowiąca gminę[27] miasto (od 1919-02-07)
287 Modrzejewo będziński piotrkowska 527 1358 3300 osada w gminie Zagórze Olkuskie[27] część m. Sosnowiec (od 1915)
288 Koziegłowy będziński piotrkowska 1958 2101 3157 osada w gminie Rudnik Wielki[27] miasto (od 1950-01-01)
289 Żarki będziński piotrkowska 3759 4073 5427 osada w gminie Żarki[27] miasto (od 1949-07-01)
290 Okuniew warszawski warszawska 736 1119 1415 osada w gminie Okuniew[28] wieś
291 Piaseczno warszawski warszawska 1586 2760 3758 osada stanowiąca gminę[28] miasto (od 1916-12-10)
292 Latowicz miński warszawska 1322 1884 2461 osada stanowiąca gminę[28] miasto (od 2023-01-01)
293 Stanisławów miński warszawska 1317 2083 2391 osada stanowiąca gminę[28] wieś
294 Karczew miński warszawska 1751 2861 2512 osada w gminie Otwock[28] miasto (od 1959-12-31)
295 Kołbiel miński warszawska 1081 2164 3013 osada w gminie Rudno[28] wieś
296 Cegłów miński warszawska 377 546 1034 osada w gminie Mienia[28] miasto (od 2022-01-01)
297 Czersk górnokalwaryjski warszawska 439 851 866 osada w gminie Machcin[28] wieś
298 Mogielnica grójecki warszawska 2420 4100 6191 osada stanowiąca gminę[28] miasto (od 1919-02-07)
299 Goszczyn grójecki warszawska 820 982 1476 osada w gminie Rykały[28] wieś
300 Przybyszew grójecki warszawska 1029 1152 1711 osada w gminie Borowe[28] wieś
301 Tarczyn grójecki warszawska 1461 2117 3078 osada w gminie Komorniki[28] miasto (od 2003-01-01)
302 Wiskitki błoński warszawska 2128 3060 4372 osada stanowiąca gminę[28] miasto (od 2021-01-01)
303 Nadarzyn błoński warszawska 1099 1422 2532 osada w gminie Młochów[28] wieś
304 Bielawa łowicki warszawska 761 626 1220 osada w gminie Walewice[28] wieś
305 Bolimów łowicki warszawska 1097 1430 2342 osada w gminie Bolimów[28] miasto (od 2022-01-01)
306 Iłów sochaczewski warszawska 493 588 708 osada w gminie Iłów[28] wieś
307 Osmolin gostyniński warszawska 465 718 618 osada w gminie Sanniki[28] wieś
308 Dombrowice kutnowski warszawska 1800 1865 3213 osada w gminie Wiejsko-Dombrowickiej[28] miasto (od 2023-01-01)
309 Żychlin kutnowski warszawska 2000 4840 5901 osada w gminie Żychlin[28] miasto (od 1924-01-01)
310 Kowal włocławski warszawska 3385 3993 6335 osada stanowiąca gminę[28] miasto (od 1919-02-07)
311 Lubraniec włocławski warszawska 2159 2126 2242 osada w gminie Piaski[28] miasto (od 1919-02-07)
312 Przedecz włocławski warszawska 2174 2728 2776 osada w gminie Przedecz[28] miasto (od 1919-02-07)
313 Lubień włocławski warszawska 1041 1230 1617 osada w gminie Lubień[28] miasto (od 1919-02-07)
314 Radziejew radziejowski warszawska 1509 2293 2782 osada w gminie Piotrkowo[28] miasto (od 1919-02-07)
315 Służewo radziejowski warszawska 1400 1509 1846 osada w gminie Służewo[28] wieś
316 Raciąż radziejowski warszawska 877 825 1562 osada w gminie Ciechocinek[28] wieś
317 Tarnogród biłgorajski lubelska 4652 5139 6574 osada stanowiąca gminę[29] miasto (od 1987-01-01)
318 Klimontów sandomierski radomska 2673 3407 4830 osada w gminie Penchów[30] miasto (od 2020-01-01)
319 Sapierzyszki mariampolski suwalska 386 547 602 osada w gminie Aleksota[31] miasteczko, Litwa
320 Poniemoń mariampolski suwalska 898 1575 2080 osada w gminie Poniemoń-Pożajście[31] część m. Kowno (od 1931), Litwa
321 Sudargi władysławowski suwalska 905 901 1040 osada w gminie Kidule[31] wieś, Litwa
322 Sterdyń sokołowski siedlecka 369 744 1192 osada w gminie Sterdyń[32] wieś
323 Kossów sokołowski siedlecka 1065 1295 1757 osada w gminie Kossów[32] miasto (od 2000-01-01)
324 Rajgród szczuczyński łomżyńska 3153 3005 4260 osada stanowiąca gminę[33] miasto (od 1924-01-01)
325 Śniadowo łomżyński łomżyńska 1358 1421 2016 osada w gminie Śniadowo[33] wieś
326 Czyżew ostrowski łomżyńska 1592 1785 2043 osada w gminie Dmochy-Glinki[33] miasto (od 2011-01-01)
327 Jadów radzymiński warszawska 1051 1797 1960 osada w gminie Jadów[34] miasto (od 2023-01-01)
328 Siennica miński warszawska 348 938 1256 osada w gminie Siennica[34] miasto (od 2024-01-01)
329 Kiernozia gostyniński warszawska 468 536 387 osada w gminie Kiernozia[34] miasto (od 2024-01-01)
330 Osienciny radziejowski warszawska 737 840 1081 osada w gminie Osienciny[34] wieś
331 Sobota łowicki warszawska 670 669 1356 osada w gminie Bielawy[34] wieś
332 Grodisk błoński warszawska 1663 2814 3542 osada w gminie Grodisk[34] miasto (od 1919-02-07)
333 Chodecz włocławski warszawska 1020 1358 1420 osada w gminie Chodecz[34] miasto (od 1921-08-01)
334 Piotrkowo radziejowski warszawska 827 861 1299 osada w gminie Grodowo[34] miasto (od 1998-01-01)
335 Krośniewice kutnowski warszawska 1490 2162 2761 osada w gminie Krośniewice[34] miasto (od 1926-09-01)
336 Stawiski kolneński łomżyńska 3524 3339 4639 osada w gminie Stawiski[35] miasto (od 1919-02-07)

Osady utworzone po 1870[edytuj | edytuj kod]

W ramach korekty reformy miejskiej z 1869–1870 utworzono jeszcze dwie osady ze zdegradowanych miast: Górę Kalwarię w 1883 r. i Zawichost w 1888 r. Ponadto, utworzono dodatkowo 6 osad miejskich z miejscowości formalnie wiejskich: Targówek (ok. 1889), Łapy (1903), Kamienną (1905), Sztabin (1907, jako Krasnybór), Ciechocinek (1908) i Ochotę (1910)[1].

Lp Herb Osada Powiat Gubernia Data utworzenia Status tuż po zmianie Status obecnie
1 Góra Kalwaria grójecki warszawska 1883-12-13[36] osada stanowiąca gminę miasto (od 1919-02-07)
2 Zawichost sandomierski radomska 1888-07-26[36] osada stanowiąca gminę miasto (od 1926-01-01)
3 Targówek warszawski warszawska 1889[37] osada w gminie Bródno część m. Warszawa (od 6 lutego 1890[38])
4 Łapy mazowiecki łomżyńska 1903-09-18[36] osada w gminie Poświętne miasto (od 1925-01-01)
5 Kamienna konecki radomska 1905-10-14[36] osada stanowiąca gminę część m. Kamienna (od 1923[39])
6 Sztabin augustowski suwalska 1907[36] osada w gminie Sztabin wieś
7 Ciechocinek nieszawski warszawska 1908-11-04[36] osada w gminie Raciążek miasto (od 1919-02-07)
8 Ochota warszawski warszawska 1910-07-29[40][36] osada w gminie Czyste część m. Warszawa (od 1916-04-08)

Maksymalną liczbę osad (nazywanych już pod koniec mianem miasteczek) uzyskano w 1914 roku: było ich aż 359[41][42]. Następnie ich liczba zaczęła stopniowo maleć, a od 1910 roku nie utworzono już ani jednej osady.

Podczas I wojny światowej zbiór osad uległ szeregowi zmian[1].

Rozwój osad po odzyskaniu przez Polskę niepodległości[edytuj | edytuj kod]

Koncepcja osady utrzymała się po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 r. aż do reformy 1933–1934, kiedy to została formalnie zlikwidowana. W 1918 roku na terenie Polski było 337 osad miejskich, zamieszkanych przez około 575 tys. osób. Do 1933 r. władze polskie przywróciły bądź nadały po raz pierwszy prawa miejskie 76 osadom miejskim. W 1933 r. na terenie b. Kongresówki znajdowało się 261 osad miejskich. Ostatnią zlikwidowaną osadą były Poddębice, którym nadano status gminy miejskiej 9 kwietnia 1934.[1]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e Dymitrow, M. (2015). The concept of urbanity in light of the municipal reform in interwar Poland / Pojęcie miejskości w świetle reformy gminnej w Polsce międzywojennej, [w:] Krzysztofik, R., & Dymitrow, M. (Eds.), Degraded and restituted towns in Poland: Origins, development, problems / Miasta zdegradowane i restytuowane w Polsce. Geneza, rozwój, problemy. Gothenburg: University of Gothenburg, pp. 61–63 / 65–115.
  2. ↑ Od 1870 w gminie Irena.
  3. ↑ a b c d Miasta Polski do początku XXI wieku : podstawowe informacje o datach założenia i likwidacji
  4. ↑ Od 1868 w gminie Chojany.
  5. ↑ Od 1869 w gminie Kibarty.
  6. ↑ Postanowienie Xsięcia Namiestnika Królewskiego Nr 1,070 z dn. 26 lutego 1822; wg Wykazu Miast w Królstwie Polskiem na wieyskie osady zamienionych od dn. 1 lutego 1820 r., to iest od daty ustanowienia Kommissyi dla Miast; w Aktach Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych (KRSW) nr 201, k. 44 w Archiwum Głónych Akt Dawnych w Warszawie (AGAD).
  7. ↑ Postanowienie Xsięcia Namiestnika Królewskiego Nr 15,043 z dn. 10 kwietnia 1821; wg Wykazu Miast w Królstwie Polskiem na wieyskie osady zamienionych od dn. 1 lutego 1820 r., to iest od daty ustanowienia Kommissyi dla Miast; w Aktach Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych (KRSW) nr 201, k. 44 w Archiwum Głónych Akt Dawnych w Warszawie (AGAD).
  8. ↑ Postanowienie Xsięcia Namiestnika Królewskiego Nr 3,937 z dn. 16 lipca 1822; wg Wykazu Miast w Królstwie Polskiem na wieyskie osady zamienionych od dn. 1 lutego 1820 r., to iest od daty ustanowienia Kommissyi dla Miast; w Aktach Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych (KRSW) nr 201, k. 44 w Archiwum Głónych Akt Dawnych w Warszawie (AGAD).
  9. ↑ Postanowienie Xsięcia Namiestnika Królewskiego Nr 6,590 z dn. 19 listopada 1822; wg Wykazu Miast w Królstwie Polskiem na wieyskie osady zamienionych od dn. 1 lutego 1820 r., to iest od daty ustanowienia Kommissyi dla Miast; w Aktach Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych (KRSW) nr 201, k. 44 w Archiwum Głónych Akt Dawnych w Warszawie (AGAD).
  10. ↑ Ukaz o przemianowaniu na osady niektórych miast w guberniach Królestwa Polskiego z dnia 1 (13) lipca 1869 r. (Dz. pr. t. 69, s. 245).
  11. ↑ Krótka statystyka Gubernji Królestwa Polskiego obejmująca rozległość i ludność tychże Gubernji oraz wykaz osad i gmin. Przedruk uzupełniony ze Skorowidza do Dziennika Praw, wydanego w połowie 1870 r./ Warszawa 1870.
  12. ↑ Населенные места Российской империи в 500 и более жителей с указанием всего наличного в них населения и числа жителей преобладающих вероисповеданий, по данным первой всеобщей переписи населения 1897 г.
  13. ↑ GUS, 1921, Rocznik statystyki Rzeczypospolitej Polskiej, Rok wydania I 1920/21. Część I. GUS, Warszawa.
  14. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Postanowienie Komitetu Urządzającego w Królestwie Polskim z dnia 17 (29) października 1869 r. o przemianowaniu na osady niektórych miast w gubernji radomskiej (Dz. pr. t. 69, s. 415).
  15. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag Postanowienie Komitetu Urządzającego w Królestwie Polskim z dnia 24 października (5 listopada) 1869 r. o przemianowaniu na osady niektórych miast w gubernji radomskiej (Dz. pr. t. 69, s. 419).
  16. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah Postanowienie Komitetu Urządzającego w Królestwie Polskim z dnia 7 (19) listopada 1869 r. o przemianowaniu na osady niektórych miast w gubernji kieleckiej (Dz. pr. t. 69, s. 425).
  17. ↑ 1 lutego 1977 włączone do Dąbrowy Górniczej.
  18. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac Postanowienie Komitetu Urządzającego w Królestwie Polskim z dnia 12 (24) grudnia 1869 r. o przemianowaniu na osady niektórych miast w gubernji siedleckiej (Dz. pr. t. 69, s. 461).
  19. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am Postanowienie Komitetu Urządzającego w Królestwie Polskim z dnia 19 (31) grudnia 1869 r. o przemianowaniu na osady niektórych miast w gubernji lubelskiej (Dz. pr. t. 69, s. 465).
  20. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Postanowienie Komitetu Urządzającego w Królestwie Polskim z dnia 19 (31) grudnia 1869 r. o przemianowaniu na osady niektórych miast w gubernji płockiej (Dz. pr. t. 69, s. 471).
  21. ↑ De facto od 1941.
  22. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am Postanowienie Komitetu Urządzającego w Królestwie Polskim z dnia 30 grudnia 1869 r. (11 stycznia 1870 r.) o przemianowaniu na osady niektórych miast w gubernji kaliskiej (Dz. pr. t. 70, s. 67).
  23. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Postanowienie Komitetu Urządzającego w Królestwie Polskim z dnia 23 stycznia (4 lutego) 1870 r. o przemianowaniu na osady niektórych miast w gubernji petrokowskiej (Dz. pr. t. 70, s. 77).
  24. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Postanowienie Komitetu Urządzającego w Królestwie Polskim z dnia 30 stycznia (11 lutego) 1870 r. o przemianowaniu na osady niektórych miast w gubernji łomżyńskiej (Dz. pr. t. 70, s. 81).
  25. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Postanowienie Komitetu Urządzającego w Królestwie Polskim z dnia 27 lutego (11 marca) 1870 r. o przemianowaniu na osady niektórych miast w gubernji suwałkskiej (Dz. pr. t. 70, s. 93).
  26. ↑ a b c d e f g h Postanowienie Komitetu Urządzającego w Królestwie Polskim z dnia 6 (18) marca 1870 r. o przemianowaniu na osady niektórych miast w gubernji lubelskiej (Dz. pr. t. 70, s. 97).
  27. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Postanowienie Komitetu Urządzającego w Królestwie Polskim z dnia 20 marca (1 kwietnia) 1870 r. o przemianowaniu na osady niektórych miast w gubernji petrokowskiej (Dz. pr. t. 70, s. 123).
  28. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa Postanowienie Komitetu Urządzającego w Królestwie Polskim z dnia 20 marca (1 kwietnia) 1870 r. o przemianowaniu na osady niektórych miast w gubernji warszawskiej (Dz. pr. t. 70, s. 127).
  29. ↑ Postanowienie Komitetu Urządzającego w Królestwie Polskim z dnia 15 (27) maja 1870 r. o przemianowaniu miasta Tarnogrodu na osadę (Dz. pr. t. 70, s. 159).
  30. ↑ Postanowienie Komitetu Urządzającego w Królestwie Polskim z dnia 21 kwietnia (3 maja) 1870 r. o przemianowaniu miasta Klimontowa na osadę (Dz. pr. t. 70, s. 167).
  31. ↑ a b c Postanowienie Komitetu Urządzającego w Królestwie Polskim z dnia 3 (15) lipca 1870 r. o przemianowaniu na osady niektórych miast w gubernji suwałkskiej (Dz. pr. t. 70, s. 189).
  32. ↑ a b Postanowienie Komitetu Urządzającego w Królestwie Polskim z dnia 17 (29) lipca 1870 r. o przemianowaniu 2-ch miast w gubernji siedleckiej na osady (Dz. pr. t. 70, s. 193).
  33. ↑ a b c Postanowienie Komitetu Urządzającego w Królestwie Polskim z dnia 28 sierpnia (9 września) 1870 r. o przemianowaniu na osady niektórych miast w gubernji łomżyńskiej (Dz. pr. t. 70, s. 367).
  34. ↑ a b c d e f g h i Postanowienie Komitetu Urządzającego w Królestwie Polskim z dnia 28 sierpnia (9 września) 1870 r. o przemianowaniu na osady niektórych miast w gubernji warszawskiej (Dz. pr. t. 70, s. 369).
  35. ↑ Postanowienie Komitetu Urządzającego w Królestwie Polskim z dnia 30 października (12 listopada) 1870 r. o przemianowaniu na osadę m. Stawiski (Dz. pr. t. 70, s. 461).
  36. ↑ a b c d e f g Gajewski M 1964. Zmiany administracyjne miast i osiedli 1918–1963. GUS, Warsaw.
  37. ↑ Jelonek – Dokumentacja Geograficzna.
  38. ↑ Gawryszewski LUDNOŚĆ WARSZAWY W XX WIEKU.
  39. ↑ W 1928 przemianowane na Skarżysko-Kamienna.
  40. ↑ SUiRP Oddz. 1 Nr 150 paragraf 1541.
  41. ↑ Rocznik Statystyczny Królestwa Polskiego z uwzględnieniem innych ziem polskich.
  42. ↑ Publikacja, aczkolwiek z 1914 roku, wymienia liczbę 358, ponieważ podaje dane według stanu z początku 1910 roku, nie uwzględniając przez to Ochoty.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Miasta zdegradowane reformą carską z 1869–1870

Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.

Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Osady_w_Królestwie_Polskim&oldid=73125623”