Osho (guru)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Osho
Bhagwan Shree Rajneesh
रजनीश चन्द्र मोहन जैन
ilustracja
Imię i nazwisko

Rajneesh Chandra Mohan Jain

Data i miejsce urodzenia

11 grudnia 1931
Kuchwada, Madhya Pradesh

Data i miejsce śmierci

19 stycznia 1990
Pune

podpis
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Osho, Bhagwan Shree Rajneesh właśc. Rajneesh Chandra Mohan Jain (hindi रजनीश चन्द्र मोहन जैन; ur. 11 grudnia 1931 w Kuchwadzie, stan Madhya Pradesh w Indiach, zm. 19 stycznia 1990 w Punie) – hinduski guru. Założyciel ruchu religijnego Neo-Sannyas (którego uczniowie nazywani są sannjasinami).

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Wczesne lata[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w relatywnie zamożnej rodzinie, jako najstarszy syn z jedenaściorga dzieci handlarza suknem i ubraniami. Rodzice byli wyznawcami odłamu dżinizmu. Został oddany na wychowanie do dziadków ze strony matki.

Studiował na uniwersytecie w Sagar, który ukończył w 1957 r. uzyskując tytuł magistra filozofii[1]. Później wykładał filozofię w Akademii Sanskrytu w Raipur, a następnie, do 1966 r., już jako profesor, na uniwersytecie w Dżabalpur. W tym czasie, podróżując po Indiach, głosił wykłady i mowy krytykujące socjalizm i Gandhiego[2].

W 1962 r. zaczął prowadzić w Mount Abu w Radżastanie obozy medytacyjne oraz zakładać pierwsze centra medytacji Jivan Jagruti Kendras (Centrum Budzenia Życia)[3].

1968-1973[edytuj | edytuj kod]

W roku 1968 wywołał skandal wśród przywódców religijnych, wygłaszając serię wykładów, w których ostro krytykował stosunek hinduskiego społeczeństwa do miłości i seksu, nawołując jednocześnie do zaakceptowania seksualności oraz do pełnej wolności w tej kwestii. Krytykował też instytucję zinstytucjonalizowanej religii, jak i funkcje kapłaństwa[4]. Cykl tych wykładów został później wydany jako książka From Sex to Superconsciousness.

26 września 1970 r. rozpoczął inicjowanie swoich uczniów (neo-sannjasinów), co łączyło się z otrzymaniem przez nich nowego imienia (np. „Swami Satyananda” dla mężczyzn, czy „Ma Dhyan Shama” dla kobiet), noszeniem na szyi mali i medalionu ze zdjęciem Osho, oraz przywdziewaniem tradycyjnej, pomarańczowej lub czerwonej szaty hinduskich mnichów i ascetów (słowo sannjasin oznacza tyle co asceta). Jednakże Osho, świadomie, żadnej ascezy nie zalecał. Noszenie szat i mali obowiązywało do 1985 r.

W 1971 r. zaczął tytułować się Bhagwanem Shree Rajneeshem[5]. W kolejnych latach zdobywał coraz więcej zwolenników, przede wszystkim w USA i Europie Zachodniej.

1974-1981[edytuj | edytuj kod]

W 1974 r. Osho przeniósł się do zakupionej przez Catherine Venizelos rezydencji maharadży w Koregaon Park, w mieście Poona, dzisiaj Puna. Poona stała się miejscem pielgrzymek z Indii oraz całego świata.

W 1980 r. w trakcie porannego wykładu, hinduski fundamentalista próbując dokonać zamachu, niecelnie rzucił w Osho nożem[6].

Ashram w Poonie miał pierwotnie zostać przeniesiony do stanu Gujarat w Indiach, co jednak spowodowało sprzeciw od indyjskich urzędów[7].

Wizytę w ashramie w Punie w tym okresie oraz nauki tego guru, opisuje Lucyna Winnicka w książce Podróż dookoła świętej krowy[8].

1981–1986[edytuj | edytuj kod]

Komuna sannjasinamów w Oregonie, w czasie Master’s Day Festival. Fotografia z 1983 r.
Rajneesh pozdrawiany przez sannjasinów w czasie codziennego przejazdu rolls-royce’em przez komunę Rajneeshpuram. Fotografia z 1982 r.

Wiosną 1981 r., po około 15 latach wygłaszania wykładów rozpoczął trwający trzy i pół roku, tj. do października 1984, okres milczenia[9]. Odbywał tylko satsangi – wspólne siedzenie w ciszy, czasami z odczytami jego wykładów lub muzyką. W lipcu 1985 powrócił do wygłaszania publicznych wykładów[10].

W połowie 1981 r. wyjechał do USA w celu skorzystania z opieki medycznej. Chorował na astmę, cukrzycę oraz przewlekłe, ostre bóle pleców. Po krótkim okresie spędzonym w Montclair w stanie New Jersey[11], jego uczniowie kupili za sumę prawie 6 mln dolarów, położone Wasco County w stanie Oregon ranczo o powierzchni 25 tys. ha, pierwotnie znane jako „The Big Muddy”. Przez lata spędzone w Rajneeshpuram zyskał sławę posiadacza kolekcji kilkuset drogich Rolexów oraz wielkiej liczby Rolls-Royce’ów[12].

Działalność komuny prowadziła do narastającej ilości konfliktów z okolicznymi mieszkańcami oraz władzami stanu Oregon[13]. Jej członkowie mieli dokonać otrucia przedstawicieli władz lokalnych, zakładać podsłuchy wewnątrz komuny, otruć osobistego lekarza Osho oraz próbować wpłynąć na wynik wyborów lokalnych przez zatrucie salmonellą mieszkańców sąsiedniego miasteczka The Dalles w czasie głosownia[14]. W końcu października 1985 r. Osho został aresztowany w Karolinie Północnej. Postawiono mu 34 zarzuty, dotyczące między innymi gróźb karalnych i naruszenia praw emigracyjnych[15]. Zgodził się na wyrok w zawieszeniu, którego warunkiem było opuszczenie Stanów Zjednoczonych[16].

1986-1990[edytuj | edytuj kod]

W lipcu 1986 powrócił do Indii.

Wiosną 1988 roku przyjął imię Osho, rezygnując z dotychczasowego Bhagawan.

Zmarł 19 stycznia 1990 z powodu niewydolności krążeniowej. Jego ciało poddano kremacji, a prochy złożono w prywatnym mauzoleum w Punie gdzie działał.

Poglądy[edytuj | edytuj kod]

Osho był przeciwnikiem jakiegokolwiek systemu wiary. Cenił natomiast i zalecał osobistą duchowość, a nie bycie wyznawcą religii – wyraźnie te rzeczy rozgraniczał. Podkreślał wartość autentycznego, osobistego doświadczenia religijnego. Ku temu doświadczeniu prowadzą: bycie świadomym, miłość, medytacja, świętowanie, twórcze działanie oraz radość i śmiech. Mówił, że oświecenie jest naturalnym stanem człowieka[17], ale uwaga ludzi jest zbyt rozproszona by to zauważyć – rozproszona zwłaszcza przez nieustanne myślenie i ciągłą aktywność umysłu. Powiedział, że nie ma szczególnej różnicy pomiędzy nim a innymi ludźmi, bo podobnie jak ci, którzy nie są teraz oświeceni i on kiedyś nie był oświecony, i tak samo jak on jest oświecony dzisiaj, tak inni będą oświeceni kiedyś.

Wyrażał się bardzo sprawnie zarówno w hindi, jak i w języku angielskim. Mówił o twórcach najróżniejszych tradycji duchowych: Buddzie, Krysznie, Guru Nanaku, Jezusie, Sokratesie, mistrzach zen, Gurdżijewie, jak i o sufizmie, chasydyzmie, tantrze i wielu innych. Głosił, że żaden system myślenia nie jest w stanie go zdefiniować, gdyż uważał, że żadna filozofia nie jest w stanie w pełni wyrazić prawdy.

Sam będąc doświadczonym mówcą, twierdził, że słowa nie są w stanie przekazać jego przesłania[18]. Z drugiej strony głównym powodem, dla którego jednak mówi, jest danie możliwości doświadczenia medytacji słuchaczom[19].

Zaprzeczał sam sobie. Ale sprzeczności dla niego nie istnieją – tylko wzajemnie uzupełniające się punkty widzenia[20]. Zasadniczo był też przeciwny pojęciu „filozofia” i wyrażał nadzieję, że owe sprzeczności znajdujące się w jego wypowiedziach, na zawsze uniemożliwią potomnym zmontowanie na bazie jego dzieł, jakiejkolwiek filozofii, jakiegokolwiek „-izmu”.

Po wygłoszeniu w końcu lat 60. paru wykładów na temat seksu i seksualności zyskał przydomek „sex guru”. Później zostały one wydane jako kompilacja From Sex to Superconsciousness. Według niego „Dla tantry wszystko jest święte, nie ma niczego, co byłoby bezbożne”[21], a cała tłumiona moralna seksualność jest daremna i jałowa, jeśli człowiekowi nie dana jest możliwość transcendencji seksu poprzez doświadczenie go całkowicie i świadomie. W 1985 r. powiedział dla bombajskiego tygodnika Illustrated Weekly:

„Nigdy nie żyłem w celibacie. Jeśli ludzie w to wierzą, jest to tylko ich głupota. Zawsze kochałem kobiety – możliwe, że kobiety bardziej niż kogokolwiek innego. Spójrzcie na moją brodę: zrobiła się siwa tak szybko, bo żyłem tak intensywnie, że skompresowałem w pięćdziesięciu, prawie dwieście lat życia[22].

Taka wypowiedź w ustach osoby tytułowanej Bhagawan jest prowokacyjna, a dla tradycjonalistycznych Hindusów, wręcz obrazoburcza. Osho nazywał jednak swoje wykłady pieprznymi, bądź – dla niektórych – obraźliwymi dowcipami lub komentarzami[23].

Osho o medytacji[edytuj | edytuj kod]

Według Osho, medytacja nie jest koncentracją: jest rozluźnieniem, puszczeniem[24]. Jest to stan uważności, w którym nie ma miejsca na realizowanie się ego, coś, co wydarza się, gdy ktoś znajduje się w stanie niedziałania. Nie ma tu „jak”, ponieważ „jak” oznacza działanie – brak działania jest tu najbardziej pomocny. Już samo zrozumienie tego, pozwala, by niedziałanie się wydarzyło[25].

Osho twierdził, że współczesnemu człowiekowi bardzo trudno jest po prostu siedzieć i trwać w medytacji, więc wymyślił tak zwane aktywne techniki medytacji, by przygotować grunt. Najważniejsza z jego technik znana jest dzisiaj jako medytacja dynamiczna i Osho szczególnie ją współczesnemu człowiekowi zalecał jako rodzaj katharsis[26]. Inne techniki medytacji to: Kundalini, Nadabrahma oraz Nataraj.

W późnych latach osiemdziesiątych rozwinął nową grupę terapii medytacyjnych, znanych jako: Mystic Rose (mistyczna róża), Born Again (narodzony na nowo) oraz No-Mind (można to przetłumaczyć na anty-umysł, bez głowy). Poza własnymi metodami wprowadzał na nowo elementy tradycyjnych technik medytacji (nie należy mylić technik medytacji ze stanem medytacji, czyli samą medytacją). Twierdził, że przy wystarczającej praktyce możliwe jest utrzymanie stanu medytacji w trakcie wykonywania swych codziennych zajęć, a oświecenie nie jest niczym innym jak trwałe pozostawanie w stanie medytacji.

Kontrowersje[edytuj | edytuj kod]

Oskarżany był o założenie destrukcyjnej psycho-sekty, w której członkowie poddawani są manipulacji, praniu mózgów. W Niemczech wprowadzono rządowy program ostrzegający przed niebezpieczną sektą. Jednak w swoim wyroku z 2002 roku niemiecki Trybunał Konstytucyjny na podstawie zaleceń Komisji Specjalnej Bundestagu orzekł, że oficjalnie dopuszczalne jest stosowanie określenia „sekta” w kontekście ówczesnych wydarzeń, lecz jednocześnie nieuprawnionymi są zniesławiające określenia typu „destrukcyjna”, „pseudoreligijna” itp., jak też zarzuty manipulacji członkami grupy[27].

Określił siebie mianem „guru ludzi bogatych”[28], twierdząc, że materialne ubóstwo nie posiada wartości duchowych[29].

W 1985 roku jego była sekretarka Sheela w amerykańskim show 60 Minutes na kanale CBS twierdziła, że Osho zażywał codziennie 60 mg Valium. Osho zapytany o tę kwestię przez dziennikarzy, kategorycznie zaprzeczył[30].

Jego były uczeń Juliana Lee[31] stwierdził, że „Rajneesh/Osho to najgorsza rzecz, jaka kiedykolwiek przydarzyła się duchowości na zachodzie”[32].

Według angielskiego psychiatry Anthony’ego Storra Rajneesh w początkowym okresie działalności przekazywał wiele wartościowych treści, jednak jego przypadek jest dowodem prawdziwości maksymy Lorda Actona „władza deprawuje, a władza absolutna deprawuje absolutnie”. Uległ degradacji i „stał się potworem chciwości”. Zawsze był przywódcą, cechowały go arogancja i niechęć do autorytetów. Był wyizolowany, narcystyczny i niezdolny do zbudowania partnerskich relacji[33].

Publikacje[edytuj | edytuj kod]

Bhagwan Shree Rajneesh jest autorem kilkuset książek – według różnych danych ich liczba waha się pomiędzy 400 oryginalnymi tytułami a 750, włączając w to różne kompilacje. Zostały one przetłumaczone na ponad 50 języków[34]. Najpopularniejsze tytuły to: „From Sex to Superconsciousness” (pol. Seks się liczy. Od seksu do nadświadomości); „My Way, the Way of the White Clouds”; „The Book of Secrets”. Książki powstały na podstawie wykładów (w języku hindi), które zostały spisywane oraz nagrywane w formie audio i wideo, przez jego uczniów[35]

Literatura po polsku[edytuj | edytuj kod]

  • Osho, a trawa sama rośnie
  • Osho, Apteka dla duszy
  • Osho, Autobiografia
  • Osho, Bliskość. Zaufaj sobie i innym (Agencja Wydawnicza Nowy Horyzont 2006; nowe wydanie Garmond, 2009)
  • Osho, Budda drzemie w Zorbie
  • Osho, Buntowniczość: najważniejsza cecha (Wydawnictwo Nowy Horyzont, 2011)
  • Osho, Dojrzałość. Odpowiedzialność bycia sobą (Agencja Wydawnicza Nowy Horyzont, 2006; nowe wydanie Garmond, 2009)
  • Osho, Doświadczenie tantry (Wydawnictwo Nowy Horyzont) – książka z płytą DVD
  • Osho, Empatia. Najpiękniejszy rozkwit miłości (nowe wydanie Wydawnictwo Nowy Horyzont)
  • Osho, Hsin Hsin Ming (Wydawnictwo KOS 2010)
  • Osho, Inteligencja. Twórcza odpowiedź na nasze czasy (nowe wydanie Wydawnictwo Nowy Horyzont)
  • Osho, Intuicja. Wiedza wykraczająca ponad logikę (Agencja Wydawnicza Nowy Horyzont 2007; nowe wydanie Garmond, 2009)
  • Osho, Karty przemiany według OSHO
  • Osho, Kreatywność. Uwolnij swą wewnętrzną moc
  • Osho, Księga ego. Wolność od iluzji
  • Osho, Księga dzieci. Nie bój się być sobą
  • Osho, Księga kobiet: Duchowa księga kobiecości (Agencja Wydawnicza Jacek Santorski & Co, 2008)
  • Osho, Księga mądrości. Siedem punktów treningu umysłu (Wydawnictwo KOS, 2010)
  • Osho, Księga mężczyzn (Wydawnictwo Jacek Santorski, 2009)
  • Osho, Mapy Świadomości
  • Osho, Mądrość Piasków
  • Osho, Medytacja sztuka ekstazy
  • Osho, Medytacja. Podstawy praktyki
  • Osho, Miłość, wolność, samotność
  • Osho, Naucz się być sobą (Wydawnictwo Nowy Horyzont, 2012)
  • Osho, Nirwana
  • Osho, Odwaga. Radość niebezpiecznego życia
  • Osho, Osho Zen Tarot
  • Osho, Podróż w nieznane. O życiu i umieraniu (Garmond, 2009)
  • Osho, Ponad Marsem i Wenus. O różnicach między kobietą i mężczyzną (Wydawnictwo Nowy Horyzont, 2011)
  • Osho, Psychologia Ezoteryki
  • Osho, Radość. Poczucie szczęścia, które masz w sobie (nowe wydanie Wydawnictwo Nowy Horyzont)
  • Osho, Seks się liczy
  • Osho, Siedem ciał człowieka – czyli rzecz o naturze snów
  • Osho, Spotkania z wyjątkowymi ludźmi (Wydawnictwo Nowy Horyzont, 2009) – książka z płytą DVD
  • Osho, Świadomość
  • Osho, Świadomość. Klucz do życia w równowadze
  • Osho, Tantra, najwyższe zrozumienie
  • Osho, Techniki medytacji praktyczny poradnik
  • Osho, Transformacja przez tantrę (Wydawnictwo Nowy Horyzont) – książka z płytą DVD
  • Osho, Trzecie oko – brama postrzegania pozazmysłowego
  • Osho, Ukryte Tajemnice
  • Osho, Wejdź głębiej, bądź naturalny, sięgnij wyżej. Seks, wina i transcendencja (Wydawnictwo Nowy Horyzont, 2011)
  • Osho, Wielka Księga Sekretów – 112 medytacji pozwalających odkryć Twoją tajemnicę (Wydawnictwo Czarna Owca, 2011)
  • Osho, Wielkie wyzwanie
  • Osho, Wolność. Odwaga bycia sobą (nowe wydanie Wydawnictwo Nowy Horyzont)
  • Osho, Wychować nowe dziecko. Wolność, szacunek i rozwijanie inteligencji (Wydawnictwo Nowy Horyzont, 2011)
  • Osho, Zaratustra. Bóg który tańczyć potrafi
  • Osho, Zdrowie emocjonalne

innych autorów w j. polskim[edytuj | edytuj kod]

  • Artur Hrehorowicz: Wizja człowieka u Osho. Olsztyn: Eryk Kowalczyk, 2016. ISBN 978-83-935003-3-8.
  • Artur Hrehorowicz, Aksjologiczne źródła etyki u Osho = Axiological sources of ethics by Osho, „Humanistyka i Przyrodoznawstwo”, 2017, nr 23, s. 253–271.
  • Artur Hrehorowicz, Filozoficzne podstawy koncepcji samorealizacji człowieka w myśli Osho, „Edukacja Filozoficzna”, 2021, nr 71, s. 139–165.
  • Artur Hrehorowicz, Pojęcie dobra i wartości według Osho = The concept of goodness and values according to Osho, „Humanistyka i Przyrodoznawstwo”, 2021, nr 27, s. 33-49.
  • Jacek Sieradzan: Ośo Radżniś[36], czyli szaleństwo jako metoda. W: Jacek Sieradzan: Od kultu do zbrodni. Ekscentryzm i szaleństwo w religiach XX wieku. Wydawnictwo KOS, 2006, s. 115–189. ISBN 83-60528-05-5.

Literatura po angielsku[edytuj | edytuj kod]

autobiograficzne[edytuj | edytuj kod]

innych autorów[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ University of Sagar website. sagaruniversity.nic.in. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-12)]..
  2. ↑ Artykuł w magazynie The New Yorker z 22.10.1986: Frances FitzGerald: A reporter at large – Rajneeshpuram (cz. 1).
  3. ↑ Osho Autobiography of a Spiritually Incorrect Mystic, Appendix.
  4. ↑ University of Oregon Libraries Collection, Historical Note.
  5. ↑ Frances FitzGerald, The New Yorker 22.10.1986, s. 77.
  6. ↑ Artykuł na religioustolerance.org, ustęp 4.
  7. ↑ Frances FitzGerald, The New Yorker 22.10.1986, s. 85.
  8. ↑ Zatrzymaj się, rozważ. W: Lucyna Winnicka: Podróż dookoła świętej krowy. Wyd. 1. Katowice: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1986, s. 149–163. ISBN 83-03-01549-4.
  9. ↑ Judith M. Fox: Osho Rajneesh (2002: 21) ISBN 1-56085-156-2.
  10. ↑ Osho The Last Testament, tom 2, rozdz. 29 (zapis wywiadu z magazynem Stern i kanałem ZDF niemieckiej telewizji).
  11. ↑ New York Times 16.09.1981.
  12. ↑ Face to Faith – Parable of the Rolls Royces. sannyas.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-28)]..
  13. ↑ artykuł w magazynie Ashé.
  14. ↑ Artykuł w magazynie The New Yorker 29.10.1986: Frances FitzGerald: A reporter at large – Rajneeshpuram (part 2).
  15. ↑ Newsweek 18/2009, „Niebo dla naiwnych” T.Stawiszyński.
  16. ↑ Lewis F. Carter, Charisma and Control in Rajneeshpuram (1990: 233-238) ISBN 0-521-38554-7.
  17. ↑ Osho The Book of Wisdom, rozdział 2, pytanie 1.
  18. ↑ Osho Be Still and Know, rozdział 9, pytanie 3.
  19. ↑ Osho The Invitation, rozdział 14, pytanie 1.
  20. ↑ Wywiad z Jeffem McMullenem, 60 Minutes, Australia; Video dostępne tu.
  21. ↑ Osho Vigyan Bhairav Tantra, tom 1, rozdz. 2.
  22. ↑ Osho The Last Testament, tom 1, rozdz. 27 (zapis wywiadu).
  23. ↑ Artykuł na religioustolerance.org (po angielsku), pod koniec rozdziału Beliefs and Practices.
  24. ↑ Osho Be Still and Know, rozdz. 1, pytanie 1.
  25. ↑ Osho From Misery to Enlightenment, rozdz. 22: Exactly how do you do it!
  26. ↑ Wywiad z Riza Magazine, Włochy, video dostępne tu.
  27. ↑ komunikat prasowy Trybunału dotyczący wyroku z 26.06.2002. bundesverfassungsgericht.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-14)]..
  28. ↑ Osho From Darkness to Light, rozdz. 29: History repeats itself, unfortunately, pytanie 1.
  29. ↑ Osho Beyond Psychology, rozdz. 9: I Want to Provoke Your Jealousy.
  30. ↑ Osho The Last Testament, tom 4, rozdz. 19 (zapis wywiadu z niemieckim magazynem Der Spiegel).
  31. ↑ artykuł „Zagadkowy ‘Bhagavan’, Osho Rajneesh” na enlightened-spirituality.org.
  32. ↑ strona rajneesh.info poświęcona pokazaniu Osho w negatywnym świetle.
  33. ↑ Anthony Storr: Kolosy na glinianych nogach. Studium guru. Przemysław Prokopiuk, Jan Sieradzan (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo W.A.B., 2009, s. 96–97. ISBN 978-83-7414-651-7.
  34. ↑ Osho Times, styczeń 2006. garmond.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-29)]..
  35. ↑ przykład dowcipu.
  36. ↑ Zapis Ośo Radżniś jest zapisem w jednej z transkrypcji spolszczonych, jest to polski odpowiednik transkrypcji zangielszczonej Osho Rajneesh. Autor zapisuje to nazwisko w takiej formie i w takiej transkrypcji także w innych swoich książkach, m.in. w Szaleństwo w religiach świata (zob. fragmenty książki w Google Books).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Osho_(guru)&oldid=71761386”