Owocożer mariański
| Ptilinopus roseicapilla[1] | |||
| (R. Lesson, 1831) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Gatunek |
owocożer mariański | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
Owocożer mariański[5] (Ptilinopus roseicapilla) – gatunek ptaka z podrodziny treronów w rodzinie gołębiowatych (Columbidae). Występuje endemicznie na Marianach Północnych (do niedawna także na wyspie Guam)[6]. Jest bliski zagrożenia. Nie wyróżnia się podgatunków[2][7].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała samca: 23,5–24 cm, samicy: ok. 22 cm. Skrzydło samca: 12,3–12,6 cm, samicy: 12,6 cm. Ogon: 6,7–7,9 cm. Dziób: 1,3 cm. Skok: 2,1–2,2 cm[8]. Masa ciała: 92 g[9].
Czubek głowy o barwie fioletowo-różowej, reszta głowy i pierś srebrnoszare[6]. Górne partie ciała zielonkawe, brzuch i pokrywy podogonowe rdzawopomarańczowe. Woskówka częściowo pokryta piórami. Okolica łopatkowa, pokrywy średnie drugiego rzędu i górna część grzbietu ciemnooliwkowe. Kark i szyja oliwkowe z odcieniem szarości. Pióra na szyi mocno rozwidlające się, o zielonej barwie, z szerokimi, szarymi brzegami. Dolna część piersi z ciemnoniebieską plamką na środku. Tylne barkówki z niebieskimi środkami, pokrywy skrzydłowe zielononiebieskie, z oliwkowymi lub matowożółtymi końcówkami. Lotki trzeciego rzędu ciemne, z delikatnym niebieskim połyskiem, krótsze pióra zakończone szeroką oliwkową obwódką, dłuższe węższym cytrynowym brzegiem. Lotki pierwszego i drugiego rzędu prawie czarne, z ciemnozielonymi końcówkami i dobrze widocznymi, bladożółtymi frędzelkami. Spodnia część skrzydła ciemnopopielata z jasnymi, oliwkowymi brzegami. Dziób ciemnozielony, nogi ciemnoczerwone i opierzone na żółtawo mniej więcej do połowy długości. Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego, ale samica owocożera mariańskiego zazwyczaj jest bardziej płowa.
Młode osobniki są prawie w całości zielone, fioletowa łatka widoczna tylko na czole lub wcale. Pokrywy skrzydłowe, lotki drugo- i trzeciorzędowe z bardziej widocznymi żółtymi zakończeniami[8].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Cztery wyspy Marianów Północnych: Saipan, Tinian, Rota i Aguijan. Do niedawna występował także na Guamie, gdzie wyginął; obecnie zalatują tam co kilka lat pojedyncze osobniki, prawdopodobnie z wyspy Rota[6].
Środowisko[edytuj | edytuj kod]
Tereny leśne, zakrzewienia; na Guamie zamieszkiwał także namorzyny[9][6].
Tryb życia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Na ogół nie tworzy spójnych stad, spotykane są pojedynczo lub w parach. Większe grupy tych ptaków można spotkać na owocujących drzewach. Raczej unika siedzib ludzkich i w przypadku podejrzenia, że może zostać zauważony, zamiera w bezruchu. Staje się jeszcze bardziej ostrożny na terenach, gdzie jest gatunkiem odławianym, jednak stosunkowo łatwo można się do niego zbliżyć, gdy poszukuje pożywienia na ziemi w dużej grupie. Często zauważany podczas lotu niewiele powyżej szczytów drzew.
Głos: rozwlekłe, przenikliwe, zawodzące cooo, cooo, cooo, cooo-cut-cucucucucu-coo-coo-coo-coo-coo-coo-coo. Opisywany jako wznoszący się i opadający w tonacji oraz głośności[8].
Pożywienie[edytuj | edytuj kod]
Spożywa przede wszystkim owoce, m.in. następujących rodzajów i gatunków: Triphasia, Guettarda, Scaevola, Ficus, Cestrum[9] i Premna obtusifolia oraz Momordica charantia. Poszukuje pożywienia w zakrzewieniach lub na ziemi[6].
Rozród[edytuj | edytuj kod]
Owocożer mariański na Guamie prawdopodobnie rozmnażał się przez cały rok, ale nie odnotowano wyprowadzania lęgu w grudniu i lutym. Gniazdo to płaska, nieskomplikowana platforma umiejscowiona od jednego do siedmiu metrów nad ziemią[9]. Samica znosi jedno białe jajo[9][8].
Status[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2022 roku uznaje owocożera mariańskiego za gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Treatened), wcześniej, od 2004 miał on status gatunku zagrożonego (EN – Endangered), a od 1994 – gatunku bliskiego zagrożenia (NT – Near Threatened). Liczebność populacji szacuje się na 7,5–12,5 tysięcy dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznaje się za spadkowy. Głównym zagrożeniem dla tego gatunku jest introdukowany wąż mangrowiec brunatny (Boiga irregularis); przyczynił się on już do wyginięcia owocożerów mariańskich na Guamie, a stwierdzony też został na trzech z czterech obecnie zamieszkiwanych przez te ptaki wysp[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ptilinopus roseicapilla, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Mariana Fruit-dove (Ptilinopus roseicapilla). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-25)]. (ang.).
- ↑ D. Lepage: owocożer mariański Ptilinopus roseicapilla. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2022-01-07].
- ↑ a b Ptilinopus roseicapilla, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Raphinae Wetmore, 1930 (1835) - trerony (wersja: 2021-10-20). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-01-07].
- ↑ a b c d e BirdLife International, Ptilinopus roseicapilla, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2018-07-08] (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
- ↑ a b c d David Gibbs, Pigeons and Doves: A Guide to the Pigeons and Doves of the World, A&C Black, 2010, ISBN 978-1-4081-3556-3 [dostęp 2018-07-08] (ang.).
- ↑ a b c d e J. del Hoyo, A. Elliott, Handbook of the Birds of the World, J. Sargatal (red.), t. 4. Sandgrouse to Cuckoos, Barcelona: Lynx Edicions, 1997, s. 212, ISBN 84-87334-22-9.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Dźwięki wydawane przez owocożera mariańskiego – xeno-canto.org