Pałac w Goczałkowie Górnym
51°00′33″N 16°21′10″E/51,009167 16,352778 nr rej. zespół A/1149 z 5.03.2009, pałac A/4169/1216/WŁ z 16.06.1987
| |
 Pałac w Goczałkowie Górnym (2014) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Kondygnacje |
2 |
| Ukończenie budowy |
1615 |
| Ważniejsze przebudowy |
przełom XVIII / XIX w. i gruntowna w 1889 |
Położenie na mapie gminy Strzegom  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu świdnickiego  | |
| 51°00′33″N 16°21′10″E/51,009167 16,352778
| |
Pałac w Goczałkowie Górnym (niem. Kohlhöhe) – zabytkowy pałac, którego początki sięgają 1615, przebudowany na przełomie XVIII i XIX w. oraz w 1889 w Goczałkowie Górnym stanowił siedzibę jednej z gałęzi starego szlacheckiego rodu von Richthofen[1]. Zespół pałacowo-parkowy wpisany jest do rejestru zabytków NID[2].
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Pałac położony jest w Goczałkowie Górnym – wsi w Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie świdnickim, w gminie Strzegom.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pałac pochodzi z 1615, kiedy baron von Schliewitz wybudował tutaj swoją rezydencję. W 1699 nabył posiadłość baron Johann Praetorius von Richthofen (1661-1739). W 1852 z powodu trudności finansowych w 1852 hrabia Friedrich von Richthofen (1805-1872) sprzedał rodzinne dobra Goczałków i Goczałków Górny bankierowi Emilowi Goldschmidtowi. Kilka miesięcy później zareagowali dwaj przyrodni bracia i przepłacając Karl Theresius von Richthofen (1811-1888) z Damianowic odkupił majątek Goczałków Górny, a Karl Preatorius Ulrich (1814-1878) z Bartoszówka odkupił dobra Goczałków. Następnie właścicielem pałacu i okolicznych ziem został Karl von Richthofen-Damsdorf (1842-1916), który zmarł w posiadłości 29 lutego 1916[3]. Pod jego kierunkiem j jego żony Margarethe, z d. von Webern (1861-1933) w 1889 przebudowano pałac w stylu neogotyckim i eklektycznym. W 1889 założono także park przypałacowy wg projektu Eduarda Petzolda (1815–1891). Rysunek projektu zachował się do dnia dzisiejszego[4].
W 1841 pałac odwiedził król pruski Fryderyk Wilhelm IV Pruski z małżonką[4].
Ostatnim właścicielem Goczałkowa Górnego do końca II wojny światowej była Spółka Cukrownicza Goczałków (niem. Zuckersiederei Gutschdorf GmbH), która była w rękach rodziny Richthofenów[4].
W 1945 pałac wraz z gruntami przejął PGR, a następnie przeszedł pod administrację Stadniny Koni w Strzegomiu. W pałacu urządzono biura i mieszkania dla pracowników[3][5].
W majątku obecnie gospodaruje Instytut Nawozów Sztucznych Puławy – Gospodarstwo Doświadczalne Goczałków. Po pożarze w 2007 prowizorycznie wyremontowano dach a obiekt stoi pusty. Nie jest użytkowany[6].
Opis[edytuj | edytuj kod]
Obecny charakter pałac zawdzięcza dwóm przebudowom: pierwszej na przełomie XVIII / XIX w. i kolejnej w 1889, oraz pożarowi w 2007[5]. Dwuskrzydłowy obiekt na zarysie prostokąta, zwieńczony dachem czterospadowym z lukarnami został w 1889 przebudowany w stylu neogotyckim i eklektycznym. W łukowato sklepionym holu wyłożonym boazerią wymalowano drzewo genealogiczne rodu von Richtofen. Okna parteru z naczułkami zaopatrzono w kute metalowe zabezpieczenia. W portalu nad drzwiami wejściowymi umieszczono herby: Karla von Richthofena (po lewej) i Margarethe von Webern (po prawej) z dewizą: (niem.) „Unverzagt mit Gotte gewagt“ (pol. Nieustraszony z Bogiem śmiały). Obok pałacu znajdowała się jeszcze stajnia dla koni wierzchowych i do powozów, wyłożona malowanymi kafelkami z uchwytami na osprzęt konny ozdobionymi głowami koni[4].
Budynek jest częścią zespołu pałacowego, w skład którego wchodzą jeszcze: dwie oficyny mieszkalne z XVII i XIX w. oraz pozostałości parku krajobrazowego z 1889 wg projektu ogrodnika Eduarda Petzolda (1815-1891), zrujnowanego za czasów PRL-u; folwark z końca XVIII w., przebudowany w XIX w. i na początku XX w.: dom mieszkalny z XIX w., obora, stodoła[3][7].
Zachowane pamiątki z pałacu[edytuj | edytuj kod]
- srebrna rzeźba konna huzara 4. Śląskiego Regimentu Huzarów (w zbiorach prywatnych)[4]
- dzbanek na śmietankę z herbem (w zbiorach prywatnych)[4]
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Herby: von Richthofena (L) i Webern (P) -
Herb von Richthofen -
Herb von Webern -
![Inicjały Karla i Margarethe v. Richthofen[8]](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Gocza%C5%82k%C3%B3w_G%C3%B3rny_02.jpg/115px-Gocza%C5%82k%C3%B3w_G%C3%B3rny_02.jpg)
Inicjały Karla i Margarethe v. Richthofen[8] -
Dalekowschodnie malowidła w pałacu -
Pałac w Goczałkowie przed pożarem w 2007
![Inicjały Karla i Margarethe v. Richthofen[8]](/wiki/Plik:Gocza%C5%82k%C3%B3w_G%C3%B3rny_02.jpg)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Kohlhöhe. www.burgendaten.de. [dostęp 2021-04-15].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego, s-165. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 167. [dostęp 2015-03-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
- ↑ a b c Pałace Śląska. Goczałków Górny.. www.palaceslaska.pl. [dostęp 2021-09-20].
- ↑ a b c d e f Kohlhöhe nebst Sanderwald. richthofen.eu. [dostęp 2021-04-13].
- ↑ a b Spłonął pałac w Goczałkowie. Zostały tylko mury. www.radiowroclaw.pl. [dostęp 2021-04-13].
- ↑ Goczałków Górny – pałac. www.straznicyczasu.pl. [dostęp 2021-04-13].
- ↑ Goczałków Górny. www.polskiezabytki.pl. [dostęp 2021-04-13].
- ↑ Inicjały na ścianie frontowej
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Wzgórza Strzegomskie, t. 19, pod red. M. Staffy, Wrocław: "I-Bis", 2004, ISBN 83-85773-70-3, s. 93
- Rezydencje ziemi świdnickiej, zespół redakcyjny: W. Rośkowicz, S. Nowotny, R. Skowron, Świdnica 1997, s. 17.