Palaeoloxodon
| Palaeoloxodon | |
| Matsumoto, 1924 | |
| Okres istnienia: plejstocen | |
 czaszka Palaeoloxodon Muzeum Zoologiczne w Petersburgu | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
Palaeoloxodon |
Palaeoloxodon – wymarły rodzaj ssaka z rodziny słoniowatych. Przez okres niemal całego plejstocenu zasiedlał Eurazję i północną Afrykę[1][2].
Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]
Przedstawiciele rodzaju Palaeoloxodon były typowymi ssakami żyjącymi w okresie międzylodowcowym od środkowego do późnego koniec plejstocenu na terenie Europy i Azji. W okresie panowania najbardziej umiarkowanego klimatu w epoce środkowego plejstocenu gatunki z rodzaju Palaeoloxodon lub blisko z nimi spokrewnione żyły w centralnej części Eurazji. W Europie środkowej i zachodniej populacje tych zwierząt były znacznie mniejsze, bowiem panowały tam trudniejsze warunki klimatyczne. W Europie zachodniej i środkowej kres istnienia rodzaju datowany jest na interglacjał eemski. Wówczas Palaeoloxodon znalazł sprzyjające warunki w Europie południowo-wschodniej[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Ciosy u przedstawicieli rodzaju były całkiem proste. Palaeoloxodon były wysokie. Wzrost mierzony w kłębie dochodził u większych osobników do około 4 m, ale wśród potomków były także skarłowaciałe słonie żyjące w okresie późnego plejstocenu, na wyspach Morza Śródziemnego[3].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
- Palaeoloxodon antiquus Eurazja, Afryka północna
- Palaeoloxodon turkmenicus Azja środkowa
- Palaeoloxodon namadicus Wschodnia Azja (według niektórych badaczy to gatunek bliski P. antiqus, podczas gdy według innych to w istocie był ten sam gatunek)[3]
- Palaeoloxodon naumanni Wschodnia Azja
Przedstawiciele Palaeoloxodon byli nawet dwa razy więksi od dzisiejszych słoni, o bardzo dużych i prostych ciosach. Samce osiągały 4,1 metra wysokości, przy masie ciała około 10 ton. Były jednymi z największych trąbowców, jakie kiedykolwiek żyły. Do niedawna uważano, że najdłużej przetrwały na Półwyspie Iberyjskim, gdzie wyginęły 33-34 tys. lat temu, a ich potomkowie na Tilos żyli jeszcze 4 tys. lat temu[4]. Li i współpracownicy (2012) zbadali odkryte na północy Chin zęby trzonowe, które pierwotnie uznano za zęby żyjących w czasach starożytnych słoni indyjskich; zdaniem autorów ich budowa wskazuje raczej, że należały one do przedstawicieli rodzaju Palaeoloxodon. Na tej podstawie, oraz na podstawie odkrytych w Chinach figurek słoni (mających na końcu trąby dwa wyrostki chwytne, a nie jeden jak u słoni indyjskich) autorzy twierdzą, że słonie, które żyły w północnych Chinach w czasie panowania dynastii Shang i części okresu panowania dynastii Zhou, czyli około 2000 p.n.e. do 1000 p.n.e., należały do rodzaju Palaeoloxodon[5]. Z wnioskami Li i współpracowników nie zgodzili się Stuart i Lister (2012). Ich zdaniem zęby z północnych Chin należą do słoni indyjskich; opisane przez Li i współpracowników figurki są zaś bogato zdobione, co utrudnia orzekanie, czy ich poszczególne elementy są odzwierciedleniem jakichś szczegółów anatomii słoni, czy są tylko kolejnymi ozdobami.[6] Także Turvey i współpracownicy (2013) zidentyfikowali zęby badane przez i Li i współpracowników jako należące do słoni indyjskich.[7]
Zapis kopalny dowodzi, że Palaeoloxodon antiquus zamieszkiwał całą Europę, łącznie z Wyspami Brytyjskimi, choć prawdopodobnie bez Irlandii i północnej Fennoskandii[4]. W okresach lodowcowych wycofywał się na południe kontynentu, podczas interglacjałów opanowywał tereny północne. Wyspy Morza Śródziemnego zasiedlała w plejstocenie cała gama podgatunków lub gatunków słonia leśnego o zredukowanych w wyniku skarłowacenia rozmiarach. Najmniejszy z nich, Palaeoloxodon falconeri (Elephas), osiągał w kłębie zaledwie metr wysokości. Ssaki te wymarły zapewne przez polowania prehistorycznych ludzi[8][9][10][11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ P. Davies, A.M. Lister. Palaeoloxodon cypriotes, the dwarf elephant of Cyprus: size and scalling comparisons with P. falconeri (Sicily-Malta) and mainland P. antiquus. „The World of Elephants - International Congress”, s. 479–480, 2001. International Congress, Rome. (ang.).
- ↑ Nancy E. Todd. New Phylogenetic Analysis of the Family Elephantidae Based on Cranial-Dental Morphology. „THE ANATOMICAL RECORD”. 293, s. 74–90, 2010. WILEY-LISS, INC.. DOI: 10.1002/ar.21010. (ang.).
- ↑ a b c Diana Pushkina. The Pleistocene easternmost distribution in Eurasia of the species associated with the Eemian Palaeoloxodon antiquus assemblage. „Mammal Review”. 37 (3), s. 224-245, 2007. DOI: 10.1111/j.1365-2907.2007.00109.x. (ang.).
- ↑ a b Anthony J. Stuart. The extinction of woolly mammoth (Mammuthus primigenius) and straight-tusked (Palaeoloxodon antiquus) in Europe. „Quaternary International”. 126-128, s. 171–177, 2005. DOI: 10.1016/j.quaint.2004.04.021. (ang.).
- ↑ Ji Li, Yongjian Hou, Yongxiang Li, Jie Zhang. The latest straight-tusked elephants (Palaeoloxodon)? “Wild elephants” lived 3000 years ago in North China. „Quaternary International”. 281, s. 84–88, 2012-12-19. Elsevier. DOI: 10.1016/j.quaint.2011.10.039. (ang.).
- ↑ Anthony J. Stuart, Adrian M. Lister. Extinction chronology of the woolly rhinoceros Coelodonta antiquitatis in the context of late Quaternary megafaunal extinctions in northern Eurasia. „Quaternary Science Reviews”. 51. s. 1–17. DOI: 10.1016/j.quascirev.2012.06.007. (ang.).
- ↑ Samuel T. Turvey, Haowen Tong, Anthony J. Stuart i Adrian M. Lister. Holocene survival of Late Pleistocene megafauna in China: a critical review of the evidence. „Quaternary Science Reviews”. 76. s. 156–166. DOI: 10.1016/j.quascirev.2013.06.030. (ang.).
- ↑ Gary Haynes, Late Quaternary Proboscidean Sites in Africa and Eurasia with Possible or Probable Evidence for Hominin Involvement, „Quaternary”, 5 (1), 2022, s. 18, DOI: 10.3390/quat5010018, ISSN 2571-550X [dostęp 2023-12-12] (ang.).
- ↑ Y. Kondo i inni, Geology and Quaternary environments of the Tategahana Paleolithic site in Nojiri-ko (Lake Nojiri), Nagano, central Japan, „Quaternary International”, 471, Japanese Quaternary Studies 2 (Part III), 2018, s. 385–395, DOI: 10.1016/j.quaint.2017.12.012, ISSN 1040-6182 [dostęp 2023-12-12].
- ↑ George E. Konidaris, Vangelis Tourloukis, Proboscidea-Homo interactions in open-air localities during the Early and Middle Pleistocene of western Eurasia: a palaeontological and archaeolocigal perspective, 14 kwietnia 2021, DOI: 10.15496/publikation-55599 [dostęp 2023-12-12] (ang.).
- ↑ Sabine Gaudzinski-Windheuser i inni, Hunting and processing of straight-tusked elephants 125.000 years ago: Implications for Neanderthal behavior, „Science Advances”, 9 (5), 2023, DOI: 10.1126/sciadv.add8186, ISSN 2375-2548, PMID: 36724231, PMCID: PMC9891704 [dostęp 2023-12-16] (ang.).