Papierek wskaźnikowy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przyrównywanie barwy papierka wskaźnikowego do barwy zamieszczonej na opakowaniu (odpowiadającej skal pH)

Papierek wskaźnikowy – kawałek bibuły najczęściej w kształcie paska, nasączony roztworem substancji chemicznej będącej indykatorem i wysuszony. Papierek wskaźnikowy po zwilżeniu roztworem wykrywanej substancji zmienia swoje zabarwienie jeżeli substancja ta znajduje się w badanym roztworze. Papierki wskaźnikowe stosuje się do wykrywania różnych substancji. Najpowszechniej stosowane są papierki uniwersalne do określania pH roztworu.

Papierki do określania pH roztworu[edytuj | edytuj kod]

Papierek uniwersalny do oznaczania skali pH w rozwijanej rolce
Papierki lakmusowe czerwone (z lewej) i lakmusowe niebieskie (z prawej)

Papierek uniwersalny[edytuj | edytuj kod]

Papierek do oznaczania pH roztworu. Po zwilżeniu roztworem badanym przyjmuje barwę pozwalającą określić przybliżoną wartość pH roztworu[1] z dokładnością do 1–2 jednostek pH[2]. Stosowane są papierki zarówno w pełnym zakresie pH (1–14), jak i zawężonych zakresach np. 1–10, a nawet w bardzo wąskich przedziałach skali o większej dokładności np. pH 2,0–4,0.

Papierek kongo[edytuj | edytuj kod]

Papierek nasączony roztworem czerwieni kongo stosowany do wykrywania środowiska kwasowego. Zmiana barwy następuje w zakresie pH 3,0–5,2 z niebieskiej na czerwoną.

Papierek lakmusowy[edytuj | edytuj kod]

Papierek nasączony roztworem lakmusu, stosowany jest do określania odczynu roztworu (pH). Papierki lakmusowe są coraz rzadziej stosowane, gdyż obecnie pH oznacza się przy pomocy papierków uniwersalnych lub pH-metrów. Wyróżnia się trzy rodzaje papierków lakmusowych: lakmusowy czerwony – do wykrywania odczynu zasadowego, lakmusowy niebieski – do wykrywania odczynu kwasowego oraz lakmusowy obojętny o barwie fioletowej do wykrywania zarówno odczynu kwasowego, jak i zasadowego (w środowisku kwasowym zmienia barwę na czerwoną, a w środowisku zasadowym na niebieską).

Inne papierki wskaźnikowe[edytuj | edytuj kod]

Papierek jodoskrobiowy[edytuj | edytuj kod]

Schematyczny widok helisy amylozy kompleksującej jon I
3

Papierek nasączony roztworem jonów jodkowych oraz skrobi. Służy do wykrywania utleniaczy w roztworze zabarwiając się na kolor niebieski lub ciemnogranatowy. Pod wpływem utleniacza jony I
utleniają się do pierwiastkowego jodu I
2
, który tworzy z nadmiarem jonów jodkowych jon I
3
(III
). Ten zaś tworzy z amylozą oraz amylopektyną zawartą w skrobi barwny kompleks. Zasada działania papierka jodoskrobiowego jest podobna jak w próbie jodowej na wykrywanie skrobi[3].

Przykładowe zastosowania: Wykrywanie kwasu azotawego (HNO
2
) generowanego in situ np. w reakcjach syntezy soli diazoniowych.

Papierek kobaltawy[edytuj | edytuj kod]

Papierek nasączony bezwodnym roztworem soli kobaltu(II) (Co2+
) np. chlorku kobaltu(II) (CoCl
2
) w bezwodnym rozpuszczalniku organicznym np. etanolu absolutnym (100%). Służy do wykrywania wilgoci w próbce. Bezwodne sole kobaltu mają barwę błękitno-niebieską. Pod wpływem wody kation Co2+ jest hydratowany przez sześć cząsteczek wody tworząc [Co(H
2
O)
6
]2+
o barwie różowej.

CoCl
2
bezwodny
CoCl
2
·6H
2
O
Papierki kobaltawe

Papierek cyrkonowo-alizarynowy S[edytuj | edytuj kod]

Papierek stosowany do wykrywania atomów fluoru w cząsteczce badanej substancji po stopieniu z sodem. Wynik próby jest pozytywny jeżeli po naniesieniu kropli zakwaszonej próbki na papierek zmienia on barwę z czerwonej na żółtą. Papierek cyrkonowo-alizarynowy S sporządza się zanurzając czystą bibułę w roztworze mieszaniny azotanu cyrkonu(IV) (Zr(NO
3
)
4
) w kwasie solnym. Po wysuszeniu bibułę zanurza się w roztworze sulfonianu sodu alizaryny, następnie płucze się go dokładnie wodą i pozostawia do wysuszenia[4].

Papierek ołowiowy[edytuj | edytuj kod]

Służy do wykrywania jonów siarczkowych S2−
w roztworze.

Papierek palladowy[edytuj | edytuj kod]

Służy do wykrywania CO.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Encyklopedia techniki. Chemia, Władysław Gajewski (red.), Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1965, OCLC 33835352.
  2. Mały słownik chemiczny. Jerzy Chodkowski (red.). Wyd. 5. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976.
  3. Arthur Israel Vogel, Preparatyka organiczna, Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 2006, s. 886, ISBN 83-204-3152-2.
  4. Arthur Israel Vogel, Preparatyka organiczna, Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 2006, s. 1172–1173, ISBN 83-204-3152-2.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]