Parafia św. Jerzego w Rydułtowach
 Wnętrze kościoła św. Jerzego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Adres |
ul. Plebiscytowa 9 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Archidiecezja | |
| Dekanat | |
| Kościół | |
| Proboszcz |
ks. Witold Psurek |
Położenie na mapie Rydułtów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wodzisławskiego  | |
 50°03′28,1″N 18°25′07,8″E/50,057806 18,418833
| |
| Strona internetowa | |
Parafia św. Jerzego – rzymskokatolicka parafia znajdująca się w Rydułtowach. Parafia należy do archidiecezji katowickiej i dekanatu Pszów.
Parafia istnieje od co najmniej 1501 roku.
Kościół[edytuj | edytuj kod]
Klasztor rudzki, którego opatem był Jan z Hebronu, 13 lipca 1501 roku kupił od księcia Jana za 230 guldenów węgierskich sołectwo szywałdzkie[potrzebny przypis]. Świadkiem zakupu był Zachariasz Cebulka. Uważa się, że inicjatorem budowy kościoła w Rydułtowach był właśnie ów Zachariasz Cebulka[kto tak uważa?]. Od XVI wieku parafia należała do dekanatu wodzisławskiego[1]. W 1628 roku wybudowano w Rydułtowach nowy, mały kościółek. Za przyjęciem tej daty przemawia znajdujący się przy kościele krzyż z inskrypcją dotyczącą prawdopodobnie konsekracji kościoła i datą 1628[2] oraz namalowany na płótnie obraz z wizerunkiem św. Jerzego, który na ramie posiada wyrytą datę – 1628. Ten jak i poprzedni kościół zostały prawdopodobnie rozebrane. Trzeci kościół pod wezwaniem św. Jerzego powstał w 1703 roku, poświęcony 29 września 1703 roku[potrzebny przypis]. Koszt budowy został pokryty z funduszu kościelnego oraz przez fundatora – ówczesnego właściciela folwarku w Rydułtowach – Ferdynanda de Niewiadomskiego[potrzebny przypis]. Ten drewniany, zbudowany z modrzewia, kościół istniał i służył mieszkańcom Rydułtów do 1897 roku.
Katolicy z Rydułtów w latach 1778–1886 należeli do parafii pszowskiej. W 1873 roku zaczęto zbierać fundusze na nowy kościół. W 1895 roku, za czasów ks. proboszcza Pawła Bernerta, rozpoczęto budowę czwartego kościoła wraz z probostwem i budynkami gospodarczymi. Ta, jedna z największych na tamte czasy budowla, służy mieszkańcom Rydułtów do dziś. Nowy kościół został poświęcony 8 grudnia 1896 roku. W 1924 r. po kilku wiekach przynależności do dekanalnego Wodzisławia parafia wyłączona została z dekanatu wodzisławskiego i włączona do nowo powstałego dekanatu pszowskiego.
W latach 1953-1954 wikarym w parafii był ks. Franciszek Blachnicki, który zainicjował Ruch Światło-Życie.
Wystrój kościoła[edytuj | edytuj kod]
Budowniczym kościoła i probostwa był Ludwig Schneider z Raciborza. Obecnie istniejący kościół to murowana, neogotycka budowla, zbudowana na 8 filarach. Przed reforma soborową kościół posiadał 5 ołtarzy: główny – św. Jerzego, po lewej stronie -Najświętszej Maryi Panny i św. Barbary, a po prawej stronie – Jana Nepomucena i św. Józefa. 1 czerwca 1896 roku dokończono budowę wieży, 6 października zamontowano na niej dwa dzwony, jeden ze starego kościoła i drugi – nowy odlany przez C. Loescha w Opolu. Zegar znajdujący się na wieży był darem górników z kopalni „Charlotte”. Reforma soborowa zmieniła wystrój kościoła. Autorem projektu wystroju wnętrza był Józef Kołodziejczyk. W 1980 roku zawieszono w nawach bocznych dwa obrazy: Matki Boskiej Nieustającej Pomocy i św. Barbary autorstwa prof. Macieja Bieniasza z Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach. W 1981 roku dokonano kolejnych zmian. W prezbiterium umieszczono figurę św. Jerzego, w kaplicach bocznych dwa obrazy: Matki Bożej Nieustającej Pomocy i św. Barbary. 17 września 1993 roku w miejscu tymczasowej figury św. Jerzego umieszczono w prezbiterium płaskorzeźbę polichromowaną miedzią. Projektantem i wykonawcą wystroju prezbiterium jest Krystian Burda[potrzebny przypis].
Na szczególną uwagę zasługuje znajdujący się na placu kościelnym krzyż kamienny o podwójnych ramionach z inskrypcją i datą 1628. Forma taka bywa określona jako krzyż bożogrobców (miechowitów) lub litewski (jagielloński), dwa ramiona mają także krzyże morowe czyli tzw. karawaki. Wykonany jest z piaskowca o wymiarach: 157 × 70 x 30 cm. W miejscu przecięcia się ramion znajdują się dwie płaskorzeźby małych krzyży łacińskich. Na krzyżu znajduje się wykuta inskrypcja A N.D.I.678 CEESI.M.6SC., która została odczytana przez dziewiętnastowiecznego proboszcza rydułtowskiego jako inskrypcja dotycząca konsekracji kościoła w 1628 r.[2] Możliwe, że krzyż jest starszy, a w 1628 roku został wtórnie użyty jako kamień węgielny pod budowę drugiego kościoła parafialnego. Jeżeli tak jest, to nie jest znany wiek ani przyczyna fundacji tego krzyża. Przypuszczenie, że jest to tzw. krzyż pokutny nie ma podstaw w żadnych dowodach ani badaniach, a jest oparte jedynie na nieuprawnionym założeniu, że wszystkie stare kamienne krzyże monolitowe, o których nic nie wiadomo, są krzyżami pokutnymi[3], chociaż w rzeczywistości powód fundacji takiego krzyża może być różnoraki, tak jak każdego innego krzyża. Niestety hipoteza ta stała się na tyle popularna, że zaczęła być odbierana jako fakt i pojawiać się w lokalnych opracowaniach, informatorach czy przewodnikach jako faktyczna informacja, bez uprzedzenia, że jest to co najwyżej luźny domysł bez żadnych bezpośrednich dowodów.
Klasztor sióstr służebniczek[edytuj | edytuj kod]
W 1910 roku proboszcz Bernet zbudował Zakład św. Antoniego. Do dnia dzisiejszego przebywają w nim siostry ze zgromadzenia Sióstr Służebniczek NMP. Działalność sióstr do 1990 roku obejmowała posługę w szpitalu. Dziś siostry prowadzą przedszkole, katechizują dzieci, pracują w zakrystii i kancelarii parafialnej.
Proboszczowie posługujący od „czasów bardzo dawnych” do 1657 roku[edytuj | edytuj kod]
- ks. Jakub
- ks. Jakub drugi
- ks. Sebastian
- ks. Piotr
- ks. Daniel
- ks. Adam
- ks. Szymon
- ks. Wojciech
- ks. Stanisław
- ks. Stanisław Płotowski
- ks. Orlik
- ks. Jerzy Adam Dańczyk (Danetius)
- ks. Paweł Post
- ks. Błażej
- ks. Jan Gallus
- ks. Wawrzyniec Fabrycy
- ks. Jakub Matheider
Proboszczowie posługujący w „czwartym kościele”[edytuj | edytuj kod]
- ks. Tomasz Wawrzyniec Zawdal (ok. 1695)
- ks. Jan Leopold Iwanowski (do 1725)
- ks. Jan Franciszek Niemczyk (1725–1735)
- ks. Jerzy Ferdynand Dudacy (1735–1756)
- ks. Franciszek Żwiorek (1756–1759)
- ks. Józef de Stillarsky (1759–1775)
- ks. Wawrzyniec Urbańczyk (Urbanides) (1776)
- ks. Józef Petruska (1776–1801)
- ks. Ludwik Joachimsky (1801-1848)
- ks. Paweł Skwara (1848–1883)
- ks. Augustyn Wollczyk (1883–1887)
- ks. Jan Studzieński (1887–1892)
- ks. Paweł Bernert (1893–1916)
- ks. Fryderyk Hassa (1916–1921)
- ks. Emil Bernacki (1921–1937
- ks. Wojciech Urban (1937–1966)
- ks. Józef Nowok (1966–1970)
- ks. Alojzy Klon (1970–1975)
- ks. Bernard Sodzawiczny (1975–2003)
- ks. kan. Konrad Opitek (2003–2017)
- ks. Marek Gwioździk (2017-2019)
- ks. Witold Psurek (od 2019)
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Aleksandra Matuszczyk – Kotulska, Rydułtowy, zarys dziejów, Rydułtowy 1995.
- Kronika parafialna, Archiwum Parafialne.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Veröffentlichungen aus dem Fürstbischöflichen Diözesan-Archiven zu Breslau. Bd 2. Visitationsberichte der Diözese Breslau. Archidiakonat Oppeln. Breslau: G. P. Aderholz, 1904, s. 7. (łac.).
- ↑ a b Marian Małecki: Krzyże pokutne na ziemi wodzisławskiej i pszczyńskiej. Warszawa: Bellona, 2000, s. 10-11.
- ↑ Arkadiusz Dobrzyniecki. Krzyże i kapliczki pokutne ziemi złotoryjskiej - historia pewnego mitu. „Pomniki Dawnego Prawa”. 11-12 (wrzesień-grudzień 2010), s. 32-37, 2010.