Patryk Pleskot

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Patryk Pleskot
Ilustracja
Patryk Pleskot (2022)
Państwo działania

 Polska

Data i miejsce urodzenia

19 marca 1980
Otwock

doktor habilitowany nauk społecznych
Specjalność: politologia, historia najnowsza
Alma Mater

Uniwersytet Warszawski, École des hautes études en sciences sociales

Doktorat

2007 – historia
UW, EHESS

Habilitacja

2015 – politologia
Instytut Studiów Politycznych PAN

Aktywność zawodowa
Instytucja

Instytut Pamięci Narodowej

Stanowisko

naczelnik

Uczelnia

Uniwersytet Rzeszowski

Stanowisko

profesor uczelni

Odznaczenia
Brązowy Krzyż Zasługi Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości

Patryk Pleskot (ur. 19 marca 1980 w Otwocku[1]) – polski historyk i politolog, doktor habilitowany nauk społecznych, profesor Uniwersytetu Rzeszowskiego, naczelnik w Instytucie Pamięci Narodowej.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Absolwent Uniwersytetu Warszawskiego i École des hautes études en sciences sociales w Paryżu. Studiował także na uniwersytecie w Nancy. Stypendysta Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz rządu Republiki Francuskiej. W 2007 uzyskał stopień naukowy doktora nauk humanistycznych w zakresie historii na podstawie pracy Związki polskich humanistów-badaczy z humanistyką francuską w latach 1945–1989 (promotorzy: Marcin Kula i Jacques Revel[2]). W 2013 przebywał w charakterze visiting fellow na University of Western Sydney w Australii. W latach 2013–2015 afiliowany przy Ośrodku Badań nad Migracjami Uniwersytetu Warszawskiego. W 2015 decyzją Rady Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk otrzymał stopień doktora habilitowanego nauk społecznych w zakresie politologii (Kłopotliwa panna „S”. Postawy polityczne Zachodu wobec „Solidarności” na tle stosunków z PRL (1980–1989))[3].

Wykładowca historii XIX i XX wieku w Szkole Wyższej Przymierza Rodzin w Warszawie i varsavianistyki w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Od 2007 pracownik Centrali / Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Warszawie, od 2023 r. naczelnik biura. W latach 2015-2021 zatrudniony na stanowisku profesora nadzwyczajnego/uczelni w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Oświęcimiu. Kierownik Zakładu Pamięci o Zagładzie i Praw Człowieka w Instytucie Nauk Politycznych im. J. Karskiego PWSZ (2015–2018), Zakładu Myśli Politycznej i Teorii Polityki w Instytucie Nauk Humanistycznych i Społecznych im. J. Karskiego PWSZ (od 2018 r.), członek Senatu uczelni (2016–2020).

Od 2021 zatrudniony na etacie profesora uczelni w Instytucie Nauk o Polityce Uniwersytetu Rzeszowskiego[4]. Od 2023 naczelnik Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Warszawie.

Interesuje się m.in. historią i historiografią francuską, historią społeczno-kulturalną i polityczną PRL, badaniami migracyjnymi, epoką „Solidarności”, teoriami stosunków międzynarodowych, badaniami nad pamięcią społeczną, polityką historyczną oraz działalnością służb wywiadowczych i kontrwywiadowczych.

Autor ok. 200 artykułów naukowych, a także autor, współautor lub redaktor blisko 50 książek (w tym ponad 20 monografii naukowych). Publikował m.in. w periodykach „Kwartalnik Historyczny”, „Dzieje Najnowsze”, „Mówią Wieki”, „Acta Poloniae Historica”, „Zeszyty Historyczne” (Paryż), „Pamięć i Sprawiedliwość”, „Wolność i Solidarność”, „Etudes Corses et Méditerranéennes", „Irish Slavonic Studies”, „Central European Political Science Review”, „Central and Eastern European Migration Review”; a także m.in. w pismach „Biuletyn Informacyjny AK”, „Do Rzeczy”, "Pomocnik Historyczny Polityki", "Tygodnik Powszechny”, „Focus Historia”, „wSieci Historii”, „Nowe Państwo”, na portalu „Wirtualna Polska”.

Gość w programach telewizyjnych (m.in. „Warto rozmawiać”, „Pytanie na śniadanie”, „Ex Libris”, „Halo Polonia”), serwisach informacyjnych TV (m.in. „TVP Info”, „Polsat News", „Wiadomości”, „Panorama”), w rozgłośniach radiowych (m.in. „Program II Polskiego Radia”, „Polskie Radio 24”, „Tok FM”, „Radio Dla Ciebie”, „Radio Plus", „Radio Warszawa”, „Radio Kraków”, „France Culture”, australijska rozgłośnia „SBS”); konsultant programów dokumentalnych („TVP Historia”, „Focus TV”) i portalach internetowych (m.in. „Onet”, „Wirtualna Polska”, „interia.pl”, „Natemat.pl”, „Fakt24.pl"). Stały gość programu „Historia na dziś” (Polskie Radio 24).

Członkostwo w kolegiach redakcyjnych i stowarzyszeniach[edytuj | edytuj kod]

  • członek komitetu redakcyjnego periodyku „Pamięć i Sprawiedliwość
  • członek Baltic Intelligence and Security Studies Association (BISSA)
  • członek Polish American Historical Association (PAHA)
  • członek Polish Studies Association (PSA)

Nagrody i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

W październiku 2013 r. jego książka Kłopotliwa panna S. Postawy polityczne Zachodu wobec Solidarności na tle stosunków z PRL (1980–1989) została nagrodzona w Konkursie Książka Historyczna Roku organizowanym przez Telewizję Polską, Polskie Radio i Instytut Pamięci Narodowej[5]. W listopadzie 2013 r. ta sama książka otrzymała Nagrodę Klio III stopnia w kategorii „monografia naukowa”[6]. W październiku 2014 r. została nominowana do Nagrody Literackiej i Historycznej Identitas[7] oraz do Nagrody Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego[8].

W 2013 r. dwie jego książki: Niewiadomski: zabić prezydenta oraz Cudzoziemcy w Warszawie 1945-1989 były nominowane do nagrody „Najlepsze Varsaviana 2012/2013” (przyznawanej przez Towarzystwo Miłośników Historii i Bibliotekę Główną Województwa Mazowieckiego).

W listopadzie 2015 r. jego książka Miasto śmierci. Pytania o morderstwa polityczne popełnione w Warszawie (1956-1989) otrzymała Nagrodę Klio w kategorii „varsaviana”[9]

W styczniu 2016 r. inna jego książka, Zabić. Mordy polityczne w PRL, trafiła na 1. miejsce najlepiej sprzedających się książek historycznych na stronie empik.com[10].

W 2019 r. dwie jego książki: W cieniu centrali oraz Obrzeża społeczne Warszawy były nominowane do Konkursu im. Hanny Szwankowskiej „Varsaviana 2018/2019”[11]

W maju 2020 jego książka Góry i teczki zdobyła Nagrodę Historyczną Polityki[12]. W czerwcu ta sama książka otrzymała nominację do Nagrody Historycznej m. st. Warszawy im. Kazimierza Moczarskiego[13].

Wielokrotny laureat Nagrody I stopnia Rektora PWSZ w Oświęcimiu od 2016 r., laureat Nagrody Prezesa IPN (2009, 2021, 2022, 2024). Odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi w 2019 r.[14], Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości w 2022 r.[15]

Wybrane publikacje[edytuj | edytuj kod]

Prace własne[edytuj | edytuj kod]

  • Ideologia Komunistycznej Partii Francji wobec upadku ZSRR, Toruń: Wydawnictwo Duet 2006.
  • Wielki mały ekran. Telewizja a codzienność Polaków w latach sześćdziesiątych, Warszawa: Wydawnictwo Trio 2007.
  • Naukowa szkoła przetrwania. Stacja Naukowa PAN w Paryżu w latach 1978–2004, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2008.
  • Wojenna katastrofa 1939–1945, Warszawa: Wydawnictwo Book House 2009.
  • Intelektualni sąsiedzi. Kontakty polskich historyków z francuskim środowiskiem „Annales” w latach 1945–1989, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2010.
  • „Tarcza partii i narodu”. Kontrwywiad Polski Ludowej w latach 1945–1956. Zarys struktur i wybór źródeł, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2010.
  • Niewiadomski: zabić prezydenta, Warszawa: Demart 2012.
  • Kłopotliwa panna „S”. Postawy polityczne Zachodu wobec „Solidarności” na tle stosunków z PRL (1980–1989), Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2013.
  • Dyplomata, czyli szpieg? Działalność służb kontrwywiadowczych PRL wobec zachodnich placówek dyplomatycznych w Warszawie (1956–1989), część 1: Generalia, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2013.
  • Dyplomata, czyli szpieg? Działalność służb kontrwywiadowczych PRL wobec zachodnich placówek dyplomatycznych w Warszawie (1956–1989), część 2: Exempla, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2013.
  • Polska – Australia – Solidarność. Biografia mówiona Seweryna Ozdowskiego, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2014.
  • Solidarność na Antypodach. Inicjatywy solidarnościowe polskiej diaspory w Australii, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2014.
  • (współautor: Władysław Bułhak), Szpiedzy PRL-u, Kraków: Znak Horyzont – Społeczny Instytut Wydawniczy Znak 2014.
  • Miasto śmierci. Pytania o morderstwa polityczne popełnione w Warszawie (1956-1989), Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2015.
  • Wina i kara. Społeczeństwa wobec rozliczeń zbrodni popełnionych przez reżimy totalitarne w latach 1939–1956. Studia i materiały, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2015.
  • Zabić. Mordy polityczne w PRL, Kraków: Znak Horyzont – Społeczny Instytut Wydawniczy Znak 2016.
  • Ślepa (czerwona) uliczka. Stołeczne struktury Ministerstwa Informacji i Propagandy (1944-1947), Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2016.
  • Przekręt. Najwięksi kanciarze PRL-u i III RP, Kraków: Znak Horyzont 2017.
  • Prawo i bezprawie. Komitet Helsiński w Polsce (1982–1990), Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2017.
  • (współautor: Mirosław Pietrzyk), W cieniu Kaina. Ofiary aparatu represji na terenie Inowrocławia i okolic w okresie PRL, Inowrocław: NSZZ „Solidarność” Region Toruńsko-Włocławski 2018, 2019 (dwa wydania).
  • W cieniu centrali. Struktury pionu SB Komendy Stołecznej MO i Stołecznego Urzędu Spraw Wewnętrznych w latach 1975–1990, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2018.
  • Góry i teczki: opowieść człowieka umiarkowanego. Biografia mówiona Andrzeja Paczkowskiego, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2019.
  • Księża z Katynia, Kraków: Znak Horyzont – Społeczny Instytut Wydawniczy Znak 2020.
  • Sądy bezprawia. Wokół pokazowych procesów politycznych organizowanych w Warszawie (1944-1989), Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2020.
  • Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie (1946–1955). Widok od wewnątrz, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2022.
  • Twarze Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie (1946–1955), Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2022.
  • Portret mordercy. Artysta, który zabił prezydenta, Kraków: Znak Horyzont 2022[16].
  • Rurarz, Spasowski – żywoty równoległe. Wokół ucieczek ambasadorów PRL w grudniu 1981 r. t. 1: 1920–1981, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2023.
  • Rurarz, Spasowski – żywoty równoległe. Wokół ucieczek ambasadorów PRL w grudniu 1981 r. t. 2: 1981–2007, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2023[17].

Książki objęte redakcją i opracowania[edytuj | edytuj kod]

  • (redakcja wraz z Tadeusz Rutkowski), Spętana Akademia. Polska Akademia Nauk w dokumentach władz PRL, t. 1: Materiały Służby Bezpieczeństwa (1967–1987), Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2009.
  • (redakcja) Solidarność, Zachód i Węże. Służba Bezpieczeństwa wobec emigracyjnych struktur Solidarności 1981–1989, wstęp, wybór i oprac. Patryk Pleskot, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2011.
  • Pokolenie 82–90: Niezależne Zrzeszenie Studentów na Uniwersytecie Warszawskim we wspomnieniach (1982–1990)', oprac. Patryk Pleskot, Robert Spałek, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2011.
  • Solidarność, Zachód i węże: Służba Bezpieczeństwa wobec emigracyjnych struktur Solidarności 1981–1989, wstęp, wybór i oprac. Patryk Pleskot, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2011.
  • (redakcja wraz z Tadeusz Rutkowski), Spętana Akademia. Polska Akademia Nauk w dokumentach władz PRL, t. 2: Materiały partyjne (1950–1986), Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2012.
  • (redakcja) Cudzoziemcy w Warszawie 1945–1989. Studia i materiały, pod red. nauk. Patryka Pleskota, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2012.
  • Wina i kara społeczeństwa wobec rozliczeń zbrodni popełnionych przez reżimy totalitarne w latach 1939–1956. Studia i materiały, pod red. nauk. Patryka Pleskota, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2015.
  • Wasza solidarność – nasza wolność. Reakcje emigracji polskiej i świata na wprowadzenie stanu wojennego 13 grudnia 1981 r. (grudzień 1981 – styczeń 1982), pod red. nauk. Patryka Pleskota, Natalii Jarczyńskiej i Sławomira Łukasiewicza, Warszawa-Lublin: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2017.
  • Za naszą i waszą Solidarność. Inicjatywy solidarnościowe z udziałem Polonii podejmowane na świecie (1980–1989), t. 1: Państwa pozaeuropejskie, pod red. nauk. Patryka Pleskota, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2018.
  • Za naszą i waszą Solidarność. Inicjatywy solidarnościowe z udziałem Polonii podejmowane na świecie (1980–1989), t. 2: Państwa europejskie, pod red. nauk. Patryka Pleskota, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2018.
  • Suplement w: Za naszą i waszą Solidarność. Inicjatywy solidarnościowe z udziałem Polonii podejmowane na świecie (1980–1989), t. 2: Państwa europejskie, pod red. nauk. Patryka Pleskota, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2018.
  • Obrzeża społeczne Warszawy w latach 1945–1989, pod red. nauk. Patryka Pleskota, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2018.
  • Z dziejów polskiej emigracji politycznej po 1939 roku. Ludzie, struktury, idee, por red. nauk Patryka Pleskota, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2019.
  • (opracowanie) Andrzej Paczkowski, Fakty, pogłoski, nastroje. Dziennik czasu wojennego (14 XII 1981 – 13 VIII 1982), Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2019.
  • "Karnawał" po amerykańsku. Placówki dyplomatyczne USA w PRL wobec polskich wydarzeń od sierpnia 1980 do grudnia 1981 r., pod red. nauk. Patryka Pleskota, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2020.
  • Między PRL a III RP (1989-1990). Legalizm czy kontynuacja?, pod red. nauk. Patryka Pleskota, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2020.
  • Post po „karnawale”. Amerykańskie placówki dyplomatyczne w PRL wobec pierwszych tygodni stanu wojennego, pod red. nauk. Patryka Pleskota, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2021.
  • Księża i dyplomaci. Spotkania pracowników amerykańskich placówek dyplomatycznych w PRL z przedstawicielami Kościoła w świetle dokumentów (1974–1988), pod red. nauk. Patryka Pleskota, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2021.
  • (opracowanie wraz z Grzegorz Mika) Szucha 25. Pierwsze ministerstwo wolnej Polski, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2022.
  • II RP: cienie i blaski. Szkice do bilansu z perspektywy stulecia, Warszawa 2023, pod red. nauk. Patryka Pleskota, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2023.

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

Udzielał wypowiedzi w seriach i filmach dokumentalnych:

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Tomasz Wituch, Bogdan Stolarczyk Studenci Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego 1945–2000, wyd. Arkadiusz Wingert, Kraków 2010, s. 875.
  2. Związki polskich humanistów-badaczy z humanistyką francuską w latach 1945–1989 w bazie „Prace badawcze” portalu Nauka Polska (OPI). [dostęp 2017-11-19].
  3. Dr hab. Patryk Pleskot, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2017-11-19].[martwy link]
  4. dr hab. Patryk Pleskot, prof. UR
  5. Książka Historyczna Roku – Książka Historyczna Roku [online], www.ksiazkahistorycznaroku.pl [dostęp 2017-11-19] (pol.).
  6. Nagroda KLIO 2013 / Wydarzenia / Instytut Książki [online], www.instytutksiazki.pl [dostęp 2017-11-19] (pol.).
  7. Nominacje do Nagrody Literackiej i Historycznej | Nagroda Identitas [online], identitas.pl [dostęp 2017-11-19] (pol.).
  8. Wyborcza.pl [online], wyborcza.pl [dostęp 2017-11-19].
  9. Laureaci Nagrody KLIO 2015 | wirtualnywydawca.pl [online], wirtualnywydawca.pl [dostęp 2017-11-19] (pol.).
  10. http://www.empik.com/bestsellery/ksiazki?searchCategory=3136&hideUnavailable=true&qtype=facetForm [dostęp 2016-01-20]
  11. Nagrody varsavianistyczne. Laureaci i nominacje [online] [dostęp 2019-11-27].
  12. Nagrody Historyczne: oto nasi tegoroczni laureaci![dostęp 2020-05-13]
  13. Nagroda Moczarskiego 2020 - nominacje[dostęp 2020-11-03]
  14. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 października 2019 r. o nadaniu odznaczeń [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2020-07-09] (pol.).
  15. Odznaczenia państwowe dla pracowników IPN [online], www.ipn.gov.pl [dostęp 2022-11-27] (pol.).
  16. Portret mordercy. Artysta, który zabił prezydenta, Patryk Pleskot[dostęp 2022-11-22]
  17. [1][dostęp 2023-11-20]
  18. Księża wolności 1914-1981[dostęp 2022-02-18]
  19. [2][dostęp 2023-11-20]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]