Pelargonia pachnąca

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Pelargonia wonna)
Pelargonia pachnąca
Ilustracja
Pelargonium graveolens hort.
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bodziszkowce

Rodzina

bodziszkowate

Rodzaj

pelargonia

Gatunek

pelargonia pachnąca

Nazwa systematyczna
Pelargonium graveolens L'Hér.
W. Aiton, Hort. kew. 2:423. 1789
Multimedia w Wikimedia Commons

Pelargonia pachnąca (Pelargonium graveolens) – gatunek rośliny należący do rodziny bodziszkowatych. Nazwy zwyczajowe: geranium, anginka, anginowiec, ruzyndla. Pochodzi z południowej i wschodniej części Afryki[3]. Jest uprawiana, w uprawie jednak spotyka się wyłącznie kultywary i mieszańce oznaczane jako Pelargonium graveolens hort. lub Pelargonium ×graveolens. Nazwą pelargonia pachnąca określa się również całą grupę mieszańców i kultywarów pochodzących od innych gatunków pelargonii o silnym zapachu. Wiele z nich wyhodowane zostało przez dawnych ogrodników, dzisiaj już nie sposób ustalić od jakiego gatunku one pochodzą.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Kwiat
Pokrój
Uprawiane odmiany to półkrzewy o wysokości do 1 m[4].
Liście
Naprzeciwległe, długoogonkowe, owłosione, z blaszką głęboko powycinaną i ząbkowaną na brzegu[4].
Kwiaty
Zebrane w 5–10 kwiatowe baldachy wyrastające na długich szypułkach z katów liści. Mają kolor od białego do bladopurpurowego, górne płatki zazwyczaj mają ciemniejsze żyłkowanie. W porównaniu z innymi gatunkami pelargonii są drobne i mało ozdobne. Przeważnie mają symetrię dwuboczną; dwa górne płatki korony są szersze i dłuższe, a także inaczej zabarwione, pręcików jest 10, część z nich lub wszystkie są zmarniałe[5]. Kwiaty są bezwonne[4].
Gatunki podobne
Do silnie pachnących pelargonii należą też: pelargonia kutnerowata (P. tomentosum) o zapachu miętowym i Pelargonium crispum o zapachu cytrynowym. W uprawie występują one również tylko jako mieszańce i kultywary.
 Zobacz też: pelargonia bluszczolistna, pelargonia pasiasta i pelargonia wielkokwiatowa.

Biologia[edytuj | edytuj kod]

Pelargonium crispum
Kwiaty Pelargonium ×graveolens
Kwiaty Pelargonium ×graveolens

Roślina wieloletnia i długowieczna. Rocznie jej pędy przyrastają o 20–30 cm. W uprawie domowej jednak trzymana jest zwykle tylko przez kilka lat, gdyż starsze okazy stają się brzydkie. Bardzo charakterystyczną cechą tej rośliny jest silny, różany, aromatyczny i orzeźwiający zapach wydzielający się zwłaszcza przy potarciu liści, wytwarza bowiem duże ilości olejków eterycznych. Jak wszystkie pelargonie jest rośliną termoindukcyjną – kwitnie obficie po dłuższym przebywaniu w niskiej temperaturze. Bez przejścia tego okresu spoczynku kwitnie słabo lub wcale, traci też swój charakterystyczny pokrój. Dlatego też w uprawie domowej kwitnie rzadko, nasion przeważnie nie zawiązuje.

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

  • Roślina ozdobna, w Polsce uprawiana jako doniczkowa roślina pokojowa, ale w okresie letnim uprawiana jest również w doniczkach na balkonach, werandach i w ogródku. Uprawiana jest głównie ze względu na zapach, ale jej walorami ozdobnymi są także ładne liście i pokrój. Kwiaty mają mniejsze znaczenie ozdobne.
  • Wytwarzane przez nią olejki aromatyczne (tzw. olejek geraniowy) wykorzystywane są w przemyśle perfumeryjnym, a także w cukiernictwie do produkcji olejków zapachowych.
  • Uważana jest za roślinę leczniczą.
  • Jej liście dodawane do herbaty nadają jej aromatyczny, oryginalny smak.

Uprawa[edytuj | edytuj kod]

  • Wymagania. Dobrze rośnie w temperaturze pokojowej, zimą wymaga obniżonej temperatury (3-5 °C). Jest jak wszystkie pelargonie rośliną światłolubną, uprawiana w cieniu słabo pachnie, nie kwitnie, a jej pędy nadmiernie się wyciągają. Nie ma specjalnych wymagań co do gleby, dobrze rośnie w każdej żyznej ziemi ogrodowej. Jest wrażliwa na nadmiar wilgoci w glebie, nadmierne podlewanie bardziej jej szkodzi, niż okresowe przesuszenie gleby. Jest nieodporna na mróz.
  • Sposób uprawy. W okresie wiosennym i letnim (nie dłużej niż do końca sierpnia) nawozi się ją co 2–3 tygodnie płynnymi nawozami wieloskładnikowymi, najlepiej specjalnie dla pelargonii. Co wiosnę przesadza się ją do większej o 1–2 numery doniczki. Systematycznie uszczykuje się wierzchołki pędów, by lepiej się rozkrzewiała. Okazy starsze należy silniej przyciąć.
  • Rozmnażanie. Dość łatwo rozmnaża się przez sadzonki pozyskiwane z młodych pędów przez cały rok (z wyjątkiem zimy). Ukorzenia się je w mieszaninie torfu z piaskiem w temperaturze pokojowej. Dla niektórych odmian dostępne są też w sprzedaży nasiona.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-02] (ang.).
  3. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN) [online] [dostęp 2009-03-08].
  4. ↑ a b c S.L. Kochhar, Cambridge University Press, Cambridge University Press, 2016, s. 597, ISBN 978-1-107-11294-0.
  5. ↑ Zbigniew Podbielkowski, Słownik roślin użytkowych, Warszawa: PWRiL, 1989, ISBN 83-09-00256-4.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Dawid Longman: Pielęgnowanie roślin pokojowych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1997. ISBN 83-09-01559-3.
  • Christopher Brickell (red.): Wielka encyklopedia roślin ogrodowych od A do Z. Muza S.A, 1999. ISBN 83-7200-239-8.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pelargonia_pachnąca&oldid=67219880”