Pentan

Pentan
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
PIN	pentan
	Inne nazwy i oznaczenia
	n-pentan
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C5H12
Inne wzory	CH; 3(CH; 2); 3CH; 3
Masa molowa	72,15 g/mol
Wygląd	bezbarwna, przezroczysta, łatwopalna ciecz
	Identyfikacja
Numer CAS	109-66-0
PubChem	8003
SMILES
	CCCCC
InChI
	InChI=1S/C5H12/c1-3-5-4-2/h3-5H2,1-2H3
	InChIKey
	OFBQJSOFQDEBGM-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
	Gęstość
	0,6262 g/cm³ (20 °C); ciecz
	Rozpuszczalność w wodzie
	bardzo słaba
	w innych rozpuszczalnikach
	mieszalny z acetonem, etanolem, eterem dietylowym, benzenem i chloroformem, rozpuszczalny w CCl; 4
Temperatura topnienia	−129,67 °C
Temperatura wrzenia	36,06 °C
Punkt krytyczny	196,6 °C; 3,37 MPa; 0,233 g/cm³
logP	3,45
Współczynnik załamania	1,3575 (589 nm, 20 °C)
Lepkość	0,351 mPa·s (−25 °C); 0,274 mPa·s (0 °C); 0,224 mPa·s (25 °C)
Napięcie powierzchniowe	17,15 mN/m (10 °C); 15,49 mN/m (25 °C)
Budowa
Moment dipolowy	∼0 D
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2016-04-11]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI
Zwroty H	H225, H304, H336, H411, EUH066
Zwroty P	P210, P261, P273, P301+P310, P331
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	4 0 0
Temperatura zapłonu	−40 °C
Temperatura samozapłonu	260 °C
Granice wybuchowości	1,4–8,0%
Numer RTECS	RZ9450000
	Podobne związki
Podobne związki	penten, pentyn, cyklopentan
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Pentan, n-pentan – organiczny związek chemiczny z grupy alkanów. Jego izomerami są 2-metylobutan (izopentan) i 2,2-dimetylopropan (neopentan).

Toksyczność[edytuj | edytuj kod]

Pentan wchłania się przez skórę, drogi oddechowe oraz z przewodu pokarmowego. Działa narkotycznie na układ nerwowy. Przy długotrwałej ekspozycji może powodować uszkodzenie nerek i wątroby. Przy dużych stężeniach może spowodować zgon na skutek porażenia ośrodka oddechowego^{[potrzebny przypis]}.

Objawy zatrucia: nudności, kaszel, podrażnienie dróg oddechowych, zawroty głowy, osłabienie, utrata przytomności, drgawki. Powoduje problemy z zaśnięciem^{[potrzebny przypis]}.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Henri A.H.A. Favre Henri A.H.A., Warren H.W.H. Powell Warren H.W.H., Nomenclature of Organic Chemistry. IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013, wyd. 1, Royal Society of Chemistry, International Union of Pure and Applied Chemistry, 2014, s. 4, DOI: 10.1039/9781849733069, ISBN 978-0-85404-182-4 (ang.).
↑ ^a ^b ^c Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Haynes 2014 ↓, s. 3-438.
↑ Haynes 2014 ↓, s. 5-197.
↑ ^a ^b ^c Haynes 2014 ↓, s. 6-70.
↑ ^a ^b ^c Haynes 2014 ↓, s. 6-233.
↑ ^a ^b Haynes 2014 ↓, s. 6-184.
↑ Haynes 2014 ↓, s. 15-20.
↑ pentane, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2016-04-11] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Haynes 2014 ↓, s. 16-24.
↑ Pentane (nr 236705) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2016-04-11]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ Pentane (nr 236705) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2016-04-11]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 95, Boca Raton: CRC Press, 2014, ISBN 978-1-4822-0867-2 (ang.).

[BlueBook-1] Henri A.H.A. Favre Henri A.H.A., Warren H.W.H. Powell Warren H.W.H., Nomenclature of Organic Chemistry. IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013, wyd. 1, Royal Society of Chemistry, International Union of Pure and Applied Chemistry, 2014, s. 4, DOI: 10.1039/9781849733069, ISBN 978-0-85404-182-4 (ang.).

[FPX-2] Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4 .

[CITEREFHaynes2014'''3'''-438-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Haynes 2014 ↓, s. 3-438.

[CITEREFHaynes2014'''5'''-197-4] Haynes 2014 ↓, s. 5-197.

[CITEREFHaynes2014'''6'''-70-5] Haynes 2014 ↓, s. 6-70.

[CITEREFHaynes2014'''6'''-233-6] Haynes 2014 ↓, s. 6-233.

[CITEREFHaynes2014'''6'''-184-7] Haynes 2014 ↓, s. 6-184.

[CITEREFHaynes2014'''15'''-20-8] Haynes 2014 ↓, s. 15-20.

[CLI-9] pentane, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2016-04-11] (ang.).

[CITEREFHaynes2014'''16'''-24-10] Haynes 2014 ↓, s. 16-24.

[SA-11] Pentane (nr 236705) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2016-04-11]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[SA-US-12] Pentane (nr 236705) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2016-04-11]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[1]

[2]

[3]

[5]

[4]

[6]

[7]

[8]

[9]

[11]

[12]

[10]

Niższe alkany (C1–C10)	metan (CH 4) etan (C 2H 6) propan (C 3H 8) butan (C 4H 10) pentan (C 5H 12) heksan (C 6H 14) heptan (C 7H 16) oktan (C 8H 18) nonan (C 9H 20) dekan (C 10H 22)
Wyższe alkany (>C10)	undekan (C 11H 24) dodekan (C 12H 26) tridekan (C 13H 28) heksadekan (C 16H 34) ikozan (C 20H 42) tetrakozan (C 24H 50) nonakozan (C 29H 60) hentriakontan (C 31H 64)