Peter Joseph Lenné

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Peter Joseph Lenne)
Peter Joseph Lenné

Peter Joseph Lenné (ur. 29 września 1789 w Bonn, zm. 23 stycznia 1866 w Poczdamie) – pruski ogrodnik i architekt krajobrazu doby klasycyzmu. Jego ojciec, nadworny ogrodnik Peter Joseph Le Neu, był z pochodzenia Francuzem, natomiast matka, małżonka Le Neu, Anna Catharina Potgieter, zamieszkałą w Prusach Niemką. Młodszy Peter Joseph dopiero w późniejszym czasie zmienił swe nazwisko z Le Neu na Lenné.

Początki kariery[edytuj | edytuj kod]

Sanssouci (Poczdam)

Po zdaniu matury młody Lenné postanowił poświęcić się pracy w ogrodach. Praktykę zawodową jako ogrodnik rozpoczął w 1808 pod kierunkiem swego wuja Josefa Clemensa Weyhe, nadwornego ogrodnika w Brühl.

W latach 1809–1812 Lenné odbył szereg sfinansowanych przez ojca podróży, podczas których zwiedził południowe Niemcy, Francję oraz Szwajcarię. W 1811 spotkał w Paryżu Gabriela Thouin, najwybitniejszego w ówczesnej Europie architekta krajobrazu. To właśnie te doświadczenia uczyniły go z czasem mistrzem krajobrazu. Podczas innej spośród swych podróży Lenné zawarł znajomość z projektantem ogrodów angielskich w Monachium, architektem krajobrazu Friedrichem von Sckellem(inne języki), który również wywarł znaczący wpływ na jego późniejsze dokonania.

W 1812 udał się wraz ze swym ojcem do Koblencji, gdzie Le Neu został mianowany dyrektorem ogrodów przez prefekta Jules’a Doazana. W tym samym roku sam Lenné podjął pracę w pałacu Schönbrunn w Wiedniu, gdzie pozostał do 1815, po czym powrócił do Koblencji. Tam też na zamówienie zajmował się prywatnymi ogrodami. W 1816 za radą pruskiego urzędnika leśnego Georga Ludwiga Hartiga i generała grafa von Hacke udał się do Poczdamu, gdzie objął funkcję zastępcy dyrektora ogrodów dworskich pałacu Sanssouci.

Klein Glienicke[edytuj | edytuj kod]

Klein Glienicke

Pracując w Sanssouci, wiosną 1816 otrzymał zlecenie przekształcenia ogrodów wiejskiej rezydencji pruskiego kanclerza Karla Augusta von Hardenberga w Klein Glienicke(inne języki). Praca nad ogrodami Glienicke (późniejszej rezydencji pruskiego księcia Karola) położyła podwaliny pod projekty Lennégo na terenach wokół Poczdamu i pociągnęła za sobą – przy bliskiej współpracy z architektami Karlem Friedrichem Schinklem, Ludwigiem Persiusem i Ferdinandem von Arnimem – przebudowę takich miejsc jak Böttcherberg(inne języki)i przeciwległego parku Babelsberg(inne języki), który to został ukończony przez księcia Hermanna von Pückler-Muskau. Charakterystyczną cechą prac Lennégo jest ich specyficzna stylistyka, którą zastosował zarówno w ogrodach Sanssouci jak również w innych projektach. Wiele prac Lennégo na terenach od Pawiej Wyspy (niem. Pfaueninsel) do Werder (Havel) zalicza się do berlińsko-poczdamskiego krajobrazu kulturowego – pałaców i zespołów parkowych w Poczdamie i Berlinie wpisanych w latach 90. na listę światowego dziedzictwa kulturalnego i przyrodniczego UNESCO.

Dokonania ogrodnicze Lennégo znalazły odzwierciedlenie w jego dalszej karierze. W 1818 został członkiem Dyrekcji Ogrodów Królewskich, zaś w 1822 dyrektorem Ogrodów. W tym samym roku Lenné został członkiem założycielem Pruskiego Towarzystwa Promocji Ogrodnictwa. Przyjął także funkcję zarządcy Wydziału Uprawy Sadów Jabłkowych, a następnie Wydziału Parków.

Również w 1822 na zlecenie króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III Lenné stworzył projekt zagospodarowania przestrzennego parku Zwierzyniec w Złotowie oraz tamtejszego (będącego wówczas jego częścią) parku pałacowego. Miejsce to, stanowiące niezwykle cenny pod względem przyrodniczym kompleks leśny, pełniło wówczas funkcje królewskich terenów myśliwskich.

W 1823 założona została Akademia Ogrodnicza w Schöneberg i Poczdamie, znajdująca się pod jego kierownictwem. Od samego początku istnienia uczelni wykładano tu architekturę krajobrazu w sposób ściśle naukowy.

Dyrektor generalny Ogrodów Pruskich[edytuj | edytuj kod]

Großer Tiergarten, Berlin

W 1828 Lenné został jedynym dyrektorem Ogrodów, natomiast w 1845 dyrektorem generalnym Ogrodów Pruskich. Wówczas to przyjęty został w poczet honorowych członków berlińskiej Akademii Sztuk.

W 1840, krótko po objęciu tronu, król pruski Fryderyk Wilhelm IV zlecił Lennému projekt zagospodarowania przestrzennego Berlina. Jednym z jego największych osiągnięć w tej roli było zrealizowanie projektu kanału Luisenstädtischer, zbudowanego w 1852 pomiędzy kanałem Landwehr a Sprewą w Berlinie Kreuzbergu. Projekt bazował na planach szefa Urzędu Budowlanego Johanna Carla Ludwiga Schmida.

Mimo że związany z Berlinem i Poczdamem, Lenné nie zaniechał kontaktów ze swoimi ojczystymi stronami i znacząco przyczynił się do dalszego upiększenia Koblencji oraz tamtejszych terenów nad Renem, którymi zarządzał do 1861. Przywiązanie do swych dokonań nad Renem i Mozelą sprawiło również, że postanowił wybudować tu rezydencję (nazwaną na jego cześć Lenné-Haus), by spędzić w tym miejsce ostatnie lata życia. Zmarł jednak zanim udało mu się zrealizować to zamierzenie. Został pochowany na cmentarzu w dzielnicy Poczdamu Bornstedt.

Monumenty ku czci Lennégo znajdują się na terenie ogrodu botanicznego w Bonn, nad brzegiem Renu (Alter Zoll), w parku krajobrazowym w Petzow (będącym jego projektem), w parkach Feldafing oraz Kaiserin-Augusta-Anlagen w Koblencji. Współcześnie pomnik Lennégo dłuta Otto Webera-Hartla odsłonięto również w Bad Homburg vor der Höhe w Hesji. W Złotowie w obrębie parku Zwierzyniec znajduje się Aleja Petera Josepha Lennégo.

Dzieła[edytuj | edytuj kod]

Park Zwierzyniec w Złotowie – Aleja Petera Josepha Lennégo
Popiersie Lennégo w Petzow
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Peter_Joseph_Lenné&oldid=71308938”