Petrykozy (powiat opoczyński)
51°18′02″N 20°21′45″E/51,300556 20,362500
| wieś | |
 Kościół św. Doroty | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
517[2] |
| Strefa numeracyjna |
44 |
| Kod pocztowy |
26-307[3] |
| Tablice rejestracyjne |
EOP |
| SIMC |
0536597 |
Położenie na mapie gminy Białaczów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
Położenie na mapie powiatu opoczyńskiego  | |
| 51°18′02″N 20°21′45″E/51,300556 20,362500[1]
| |
Petrykozy – wieś w Polsce, położona w województwie łódzkim, w powiecie opoczyńskim, w gminie Białaczów[4][5]. Leży nad rzeką Drzewiczką.
W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa piotrkowskiego.
Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii św. Doroty[6].
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0536605 | Barańcówka | część wsi |
| 0536611 | Kowalszczyzna | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wczesnośredniowieczne ślady osadnictwa zachowane w postaci owalnego grodziska położonego na przepływającej przez Petrykozy rzece Drzewiczce (tzw. kopiec). Nazwa miejscowości pochodzi prawdopodobnie od rodu Petrykozkich. W XVIII w. ze względu na obfitość rud żelaza na tym terenie rozwinęło się hutnictwo, a Petrykozy stały się własnością rodziny Małachowskich. Stanisław Małachowski herbu Nałęcz, marszałek Sejmu Wielkiego, zbudował fryszerki, a w 1791 r. kościół klasycystyczny pod wezwaniem św. Doroty. Projektantem kościoła był sam wielki nadworny architekt króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, Jan Christian Kamsetzer. W ostatnich latach swego panowania król odwiedził Petrykozy goszcząc u Małachowskich.
W XIX w. przez Petrykozy poprowadzono linię kolejową (odcinek Opoczno – Końskie). Po I wojnie światowej w 1919 r. zbudowano tartak istniejący do dziś (obecnie ma status zakładu pracy chronionej). W czasie okupacji hitlerowskiej działali tu partyzanci Armii Krajowej, m.in. oddz. "Wicher", którego dowódcą był por. Witold Kucharski ps. Wicher. Ze wsi Petrykozy w oddziale walczyli: Lucjan Zieliński ps. Brzeszczot, Stanisław Raczyński ps. Władysław i Adam Leksycki. 9 marca 1944 na wieś napadł oddział NSZ Huberta Jury "Toma" i zamordował tam 2 Żydów, ukrywanych przez mieszkańców[7].
Obecnie w Petrykozach znajdują się placówki handlowe, tartak, szkoła podstawowa, Ochotnicza Straż Pożarna, ośrodek zdrowia i parafia rzymskokatolicka pod wezwaniem św. Doroty. Na miejscowym cmentarzu najstarsze zachowane groby pochodzą z połowy XIX w. We wsi znajduje się przystanek kolejowy.
W 2023 roku rozpoczęto przebudowę oraz modernizację budynków strażnicy OSP i przychodni rodzinnej, wyburzając przy tym stary budynek po sklepie "GS". Planowane zakończenie i otwarcie ma być w 2024 roku.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisany jest obiekt[8]:
- kościół parafialny pw. św. Doroty, 1791, nr rej.: 462 z 28.02.1957 oraz 336 z 21.06.1967, proj. Jan Chrystian Kamsetzer
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 98946
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 909 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Zbrodnie NSZ, „Żołnierze Przeklęci”, 23 czerwca 2013 [dostęp 2018-02-21] (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 54.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Petrykozy (3), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 29.
- Siedziba gminy: Białaczów
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Integralne części wsi |
|
