Pieczarkowce
| |
| Systematyka | |
| Domena |
{{{domena}}} |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd |
pieczarkowce |
| Nazwa systematyczna | |
| {{{nazwa łacińska}}} Fr. ex Underw. Moulds, mildews and mushrooms: 97 (1899) | |
Agaricales Underw. – rząd podstawczaków w klasie pieczarniaków (Agaricomycetes)[1]. Ich obecna nazwa polska to pieczarkowce, dawniej określane były jako bedłkowce lub blaszkowce.
Charakterystyka
Początkowo takson ten obejmował wszystkie grzyby wielkoowocnikowe posiadające hymenofor, następnie jedynie grzyby o blaszkowym lub blaszkopodobnym hymenoforze. Obecnie zawiera różnorodne morfologicznie gatunki, zaklasyfikowane na podstawie badań filogenetycznych, między innymi:
- grzyby kapeluszowe o blaszkowym hymenoforze – np. pieczarki (Agaricus), muchomory (Amanita) i gąski (Tricholoma);
- grzyby maczugowate i krzaczkowate – np. piórniczki (Pterula), goździeńce (Clavaria) i buławniczki (Macrotyphula);
- grzyby nadrzewne – np. fałdówki (Plicatura), ozorki (Fistulina) i rozszczepka (Schizophyllum);
- grzyby wnętrzniakowate naziemne – np. purchawki (Lycoperdon) i kubki (Cyathus).
- grzyby podziemne – np. piestróweczki (Hydnangium);
Systematyka
Rząd ten został wyodrębniony przez Luciena Underwooda w pracy „Moulds, mildews and mushrooms” z 1899. Zaliczył go (obok rzędów Auriculariales, Tremellales, Dacryomycetales, Exobasidiales, Phallales, Hymenogastrales, Lycoperdales, Nidulariales i Sclerodermatales) do ówczesnej klasy wyższych podstawczaków (Basidiomycetes). Jako charakterystyczną cechę grzybów należących do niego określił występowanie na owocnikach obłoczni (hymenium), bazując na klasie Hymenomycetes, po raz pierwszy opisanej przez Eliasa Friesa w 1821. Do Agaricales zaliczył rodziny Hypochnaceae, Thelephoraceae, Clavariaceae, Hydnaceae, Polyporaceae, Boletaceae i Agaricaceae[2].
Pierwszą istotną poprawkę w taksonomii tych grzybów wprowadził Carleton Rea w 1926, wyłączając z bedłkowatych rodziny Clavariaceae, Hydnaceae, Polyporaceae i Thelephoraceae do ówczesnego rzędu bezblaszkowców (Aphyllophorales). W 1931 Edouard-Jean Gilbert zmienił także przynależność rodziny borowikowatych (Boletaceae), tworząc dla niej odrębny rząd Boletales[3]. Kompleksową analizę taksonomiczną pieczarkowców publikował Rolf Singer w latach 1951-1986, biorąc pod uwagę zarówno makro- jak i mikroskopowe cechy owocników. Jej ostatnia wersja opisywała ten rząd w szerokim ujęciu i, oprócz Agaricales sensu stricto, zawierała także gołąbkowce (Russulales) i podrząd Boletineae. Do takiego, szerokiego ujęcia Singer zaliczał 230 rodzajów w 18 rodzinach. Współczesna filogenetyka molekularna potwierdza prawidłowość używania singerowskiego Agaricales sensu stricto jako właściwego dla tego taksonu, wykazując jednocześnie odrębność grzybów z obecnych rzędów Russulales i Boletales[4].
Do pieczarkowców obecnie wciela się także wyodrębniony przez Ingo Nussa w 1980 rząd Schizophyllales, oraz opisane w 1981 przez Waltera Jülicha rzędy Amanitales, Cortinariales, Entolomatales i Fistulinales[5].
Kodeks Index Fungorum zalicza do tego rodzaju następujące rodziny (stan na 2016-04-28)[6]:
- Agaricaceae Chevall. – pieczarkowate
- Amanitaceae R. Heim ex Pouzar – muchomorowate
- Bolbitiaceae Singer – gnojankowate
- Broomeiaceae Zeller
- Chromocyphellaceae Knudsen
- Clavariaceae Chevall. – goździeńcowate
- Cortinariaceae R. Heim ex Pouzar – zasłonakowate
- Cyphellaceae Lotsy – kielisznikowate
- Entolomataceae Kotl. & Pouzar – dzwonkówkowate
- Fistulinaceae Lotsy – ozorkowate
- Hemigasteraceae Gäum. & C.W. Dodge
- Hydnangiaceae Gäum. & C.W. Dodge – piestróweczkowate
- Hygrophoraceae Lotsy – wodnichowate
- Hymenogastraceae Vittad. 1831
- Inocybaceae Jülich – strzępiakowate
- Lyophyllaceae Jülich
- Marasmiaceae Roze ex Kühner – twardzioszkowate
- Mycenaceae Overeem – grzybówkowate
- Niaceae Jülich
- Omphalotaceae
- Phelloriniaceae Besl & Bresinsky – korkówkowate
- Physalacriaceae Ulbr.
- Pleurotaceae – boczniakowate
- Pluteaceae Kühner – drobnołuszczakowate
- Porotheleaceae Murrill
- Psathyrellaceae Vilgalys, Moncalvo & Redhead – kruchaweczkowate
- Pterulaceae Corner – piórniczkowate
- Schizophyllaceae Quél. – rozszczepkowate
- Strophariaceae Singer & A.H. Sm.– pierścieniakowate
- Tricholomataceae R. Heim ex Pouzar – gąskowate
- Tubariaceae Vizzini
- Typhulaceae Jülich – pałecznicowate
- oraz rodzaje incertae sedis: Acanthocorticium, Acinophora, Amogaster, Atractosporocybe, Brunneocorticium, Camarophyllopsis, Cheilophlebium, Cycloderma, Collyria, Coniolepiota, Cribrospora, Cycloderma, Disporotrichum, Eriosperma, Gloioxanthomyces, Gramincola, Hypomnema, Leucocalocybe, Leucocybe, Lignomyces, Mesophelliopsis, Mesumecia, Mycospongia, Panaeolina, Panaeolus, Phlebophyllum, Plicatura, Plicaturopsis, Polygaster, Radulomycetopsis, Rhizocybe, Rotula, Sedecula, Stemastrum i Stylobates, Tephroderma, Trichocybe.
Polskie nazwy na podstawie pracy Władysława Wojewody z 2003 r[7].
Przypisy
- ↑ P.M. Kirk: Index Fungorum. CABI. [dostęp 2013-08-15]. (ang.).
- ↑ L.M. Underwood: Moulds, mildews, and mushrooms, a guide to the systematic study of the Fungi and Mycetozoa and their literature. New York: H. Holt & co., 1899, s. 94-145. OCLC 951601.
- ↑ E.-J. Gilbert: Les Livres du Mycologue. T. III: Les Bolets. Paris: Le François, 1931, s. 254. OCLC 490436586.
- ↑ P.B. Matheny i in. Major clades of Agaricales: a multilocus phylogenetic overview. „Mycologia”. 98(6), s. 982-995, 2006. DOI: 10.3852/mycologia.98.6.982. (ang.).
- ↑ MycoBank. International Mycological Association. [dostęp 2013-08-15]. (ang.).
- ↑ P.M. Kirk: Species Fungorum. CABI. [dostęp 2016-04-28]. (ang.).
- ↑ Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
'