Piekuty-Urbany
52°51′34″N 22°43′07″E/52,859444 22,718611| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
86 |
| Kod pocztowy |
18-212[4] |
| Tablice rejestracyjne |
BWM |
| SIMC |
0402320[5] |
Położenie na mapie gminy Nowe Piekuty  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wysokomazowieckiego  | |
| 52°51′34″N 22°43′07″E/52,859444 22,718611[1]
| |
Piekuty-Urbany – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, w gminie Nowe Piekuty[5][6].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.
Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Kazimierza w Nowych Piekutach[7].
Historia wsi[edytuj | edytuj kod]
W XV wieku powstała osada Łopienie, założona przez rycerz herbu Lubicz. Lubiczowie cały czas zasiedlali nowe obszary wokół pierwotnej siedziby, aż dotarli w miejsce obecnej wsi. Prawdopodobnie zamieszkał tu w połowie XV wieku rycerz zwany Pekutem lub Piekutem. W końcu tegoż stulecia dział Piekuta został podzielony na dwie części. Tutaj zamieszkał rycerz Jan. W tamtych czasach nazwy nowych osad powstawały od nazwisk lub przydomków pierwszych osadników. Tak też było tutaj. Wioskę zwano początkowo Łopienie Janowiata. Ich potomków wymienia popis szlachty litewskiej z 1528 roku: Urban Janowicz, Petr Urbanowicz, Żygimont Janowicz, Hrehor Żygimontowicz.[8] Jak widać potomkowie Jana nosili też imię Urban i właśnie od tego imienia całą osadę nazwano Urbanami. W ten sposób powstała miejscowość Piekuty-Urbany. Do tej nazwy dodawano czasem człon Stara Wieś, co wskazuje, iż Piekuty-Urbany są starsze niż Nowe Piekuty.
W końcu XVI wieku głównymi dziedzicami wsi byli Stanisław - syn Jana i Stanisław - syn Grzegorza[9]. Mieszkali tu Piekutowscy herbu Lubicz. Dane z herbarzy wspominają licznych rycerzy z tego rodu, ale nie zaznaczono dokładnie, z której części Piekut pochodzą[10]. Przez następne wieki była to wioska drobnoszlachecka zamieszkała przez różne rody. Nie rozwijała się ona jednak tak szybko jak sąsiednia wieś Nowe Piekuty, gdzie był kościół i karczmy. Na przykład w 1827 roku w tej wsi istniało zaledwie 5 domów z 31 mieszkańcami[11]. Nowe Piekuty były wówczas trzy razy większe. Również w czasach bardziej współczesnych Piekuty-Urbany były małym osiedlem. W 1921 roku odnotowano 15 domów i 74 mieszkańców. Wszyscy podali narodowość polską i wiarę katolicką[12].
W czasie okupacji niemieckiej w 1943 roku w okolicy działał żandarm Mozarek, który znany był z bicia i znęcania się nad Polakami. Mozarek został zlikwidowany przez polskie podziemie właśnie w tej wsi, za co Niemcy zamordowali w Dąbrówce Wielkiej 15 Polaków i Żydów[13].
W Piekutach Urbanach zachowały się po dziś dzień zabytkowe drewniane domy, pochodzące z początku XX wieku[14].
Współcześnie (2008 rok) jest tutaj 17 domów i 69 mieszkańców[15].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 100386
- ↑ Wieś Piekuty-Urbany w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-02-14], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 921 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Źródła Dziejowe..., s.220.
- ↑ Źródła Dziejowe..., s.93-94
- ↑ Rodzina, Herbiarz..., tom XIII, s. 329.
- ↑ Piekuty (3) P. Nowe i Urbany, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 83.
- ↑ Skorowidz miejscowości..., s. 111
- ↑ Maroszek J., Dzieje obszaru..., s. 58
- ↑ Informator Urzędu Gminy Nowe Piekuty.
- ↑ Materiały Urzędu Gminy
- Siedziba gminy: Nowe Piekuty
