Pieprzyca

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pieprzyca
Ilustracja
Morfologia (pieprzyca trawolistna)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

kapustowce

Rodzina

kapustowate

Rodzaj

pieprzyca

Nazwa systematyczna
Lepidium L.
Sp. Pl. 643. 1753
Typ nomenklatoryczny

Lepidium latifolium L.[3]

Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Lepidium flavum

Pieprzyca (Lepidium L.) – rodzaj roślin z rodziny kapustowatych, liczy w zależności od ujęcia od około 140[6] do ponad 260 gatunków[7]. Przedstawiciele występują przeważnie w umiarkowanych i ciepłych strefach obydwu półkul. Rośliny z tego rodzaju rosną na siedliskach synantropijnych, na nieużytkach, w miejscach piaszczystych, liczni przedstawiciele związani są z siedliskami nadmorskimi, z solniskami[6]. Kwiaty są owadopylne[6], ale częsta jest tu też samopylność. To wraz z łatwo rozprzestrzeniającymi się nasionami, śluzowaciejącymi pod wpływem wilgoci i stosunkowo niewielkim zróżnicowaniem genetycznym między gatunkami z różnych kontynentów świadczy o gwałtownej radiacji w obrębie tego rodzaju w pliocenie i plejstocenie[8]. Uprawianymi jako warzywo dodawane do sałatek są dwa gatunki – pieprzyca siewna (spożywane są siewki zwane „rzeżuchą”) i pieprzyca szerokolistna[6].

Siewki pieprzycy siewnej (rzeżuchy)
Pieprzyca siewna

Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]

Rośliny z tego rodzaju rozprzestrzenione są szeroko na świecie, głównie w strefie klimatu umiarkowanego[6]. W Europie występuje 21 gatunków[6], w Ameryce Północnej 42[4]. Rosną poza tym w Ameryce Środkowej i Południowej, w Azji i Australii oraz w północnej i południowej Afryce[4].

W Polsce zawleczone i zadomowione są 4 gatunki, 3 pojawiają się zawlekane przejściowo, kilka dalszych jest uprawianych[9].

Gatunki flory Polski[9]
Gatunki uprawiane[9][10]

W szerokim ujęciu systematycznym rodzaju do flory polskiej należą także wronóg grzebieniasty Lepidium coronopus (syn. Coronopus squamatus) i pieprzycznik przydrożny Lepidium draba (syn. Cardaria draba)[7][9].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój
Rośliny jednoroczne, dwuletnie lub byliny osiągające do 1 m wysokości, czasem u nasady drewniejące[6]. Pędy nagie, omszone, owłosione, czasem szczeciniasto. Wzniesione prosto lub podnoszące się, rzadko płożące[4].
Liście
Pojedyncze, okrągłe lub wąskie, zwykle ząbkowane[6] lub pierzasto podzielone. Przyziemne i łodygowe (przyziemnych brak u L. fremontii)[4].
Kwiaty
Promieniste, niewielkie, 4-krotne, zebrane w grona. Działki bez woreczkowatych rozdęć[6], zwykle szybko opadają, rzadziej są trwałe[4]. Płatki białe lub purpurowe, czasem szczątkowe, zwężające się ku nasadzie. Mają różny kształt – od okrągłego, poprzez łopatkowaty, jajowaty, lancetowaty do równowąskiego. Pręciki są dwa lub cztery (równej długości) lub 6 czterosilnych; 4 wewnętrzne dłuższe od 2 zewnętrznych. Zalążnia górna z krótką zwykle szyjką słupka zwieńczoną drobnym główkowatym, rzadziej dwudzielnym znamieniem[6][4].
Owoce
Spłaszczona i wąskooskrzydlona łuszczynka z dwoma nasionami[6], kształtu okrągłego lub jajowatego. Grono czasem wydłuża się w czasie owocowania[4].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)

Należy do rodziny kapustowatych (Brassicaceae), rzędu kapustowców (Brassicales), kladu różowych (rosids) w obrębie okrytonasiennych (Magnoliophyta)[2].

W obrębie rodziny rodzaj należy do plemienia Lepidieae[5].

Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd Capparanae Reveal, rząd kaparowce (Capparales Hutch.), podrząd Capparineae Engl., rodzina kapustowate (Brassicaceae Burnett), podrodzina Lepidioideae Leurss., plemię Lepidieae DC., podplemię Lepidiinae Sond. in Harv. & Sond., rodzaj pieprzyca (Lepidium L.)[11].

Wykaz gatunków[7]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-13] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-05].
  4. ↑ a b c d e f g h Lepidium Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2016-06-22].
  5. ↑ a b Lepidium. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. [dostęp 2016-06-22].
  6. ↑ a b c d e f g h i j k Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 170. ISBN 0-333-74890-5.
  7. ↑ a b c Lepidium L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-09-25].
  8. ↑ Klaus Mummenhoff, Holger Brüggemann, John L. Bowman. Chloroplast DNA phylogeny and biogeography of Lepidium (Brassicaceae). „American Journal of Botany”. 88, 11, s. 2051-2063, 2001. 
  9. ↑ a b c d Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 107, ISBN 978-83-62975-45-7.
  10. ↑ Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973.
  11. ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Lepidium. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-02-05]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pieprzyca&oldid=72985818”