Pietro Marubi
 Pietro Marubi, ok. 1880 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość |
włoska |
| Dziedzina sztuki |
Fotografia, malarstwo |
| Muzeum artysty |
Muzeum Narodowe Fotografii Marubi |
Pietro Marubi, alb. Pjetër Marubi (ur. 1834 w Piacenzy, zm. 1903 w Szkodrze) – włoski malarz i fotograf, nazywany ojcem fotografii albańskiej.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Jako zwolennik Garibaldiego, Marubi w 1850 musiał opuścić Włochy. Dotarł początkowo na wyspę Korfu, a stamtąd do albańskiej Wlory. Za radą włoskiego konsula, w 1856 przeniósł się do Szkodry, uważanej w tym czasie za jedyne miasto albańskie, w którym istniało zorganizowane życie kulturalne. W Szkodrze początkowo działał jako malarz i architekt, ale wkrótce zainteresował się nieznaną wówczas w Albanii fotografią. W Szkodrze założył pierwszy na ziemiach albańskich zakład fotograficzny Foto Marubi[1]. Zakład mieścił się w niewielkim pomieszczeniu o powierzchni 35 m². Najstarsze fotografie, które się zachowały pochodzą z lat 1858–1859, część z nich była publikowana w The London Illustrated News, La Guerra d'Oriente, a także w paryskim L'Illustration[2]. W 1861 wykonywał pierwsze zdjęcia plenerowe w Szkodrze, a także na terytorium Czarnogóry.
Współpracownikami Marubiego byli Rrok Kodheli (1862–1881) i jego brat Kel Kodheli (1870–1940). Ten ostatni przejął zakład fotograficzny po śmierci Marubiego i zmienił nazwisko na Kel Marubi. W jego dorobku szczególną rolę odgrywają zdjęcia plenerowe, a także zdjęcia wykorzystane z użyciem efektów specjalnych. Kolejnym właścicielem studia był syn Kela, Gegë Marubi (1907-1984), który kierował nim do 1949, kiedy władze komunistyczne dokonały upaństwowienia zakładu[3]. Zachowane do dzisiaj zbiory fotograficzne Marubi stanowią własność państwa albańskiego (Fototeka Kombëtare Marubi), znajdują się w Szkodrze i składają się ze 150 tys. fotogramów. Stanowią jedyny w swoim rodzaju zespół archiwalny przedstawiające Albanię na przełomie XIX/XX wieku. W 2003 Fototeka Marubi zyskała status galerii narodowej (Muzeu Kombetar i Fotografise Marubi), pod opieką ministerstwa kultury. W lutym 2014 fotografie ze zbiorów Marubiego zaprezentowano w gmachu Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie[4].
Imię Marubiego nosi pierwsza albańska prywatna uczelnia filmowa, utworzona w Tiranie.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Loïc Chauvin, Christian Raby: Albania, a photographic journey, 1858–1945. Ecrits de lumière, 2011, s. 5.
- ↑ Robert Elsie: Historical Dictionary of Albania. Scarecrow Press: 2010, s. 294-295. ISBN 978-0-8108-6188-6. (ang.).
- ↑ Loïc Chauvin, Christian Raby: Albania, a photographic journey, 1858–1945. Ecrits de lumière, 2011, s. 6.
- ↑ Informacja o wystawie
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Flori Slatina: Portrete artistesh. Tirana: 1999. (alb.).
- Robert Elsie: The First Photographers in Albania and the Southwest Balkans. www.albanianphotography.net. [dostęp 2011-09-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-13)]. (ang.).
- Albania News: Pietro Marubi e l’arte della fotografia in Albania. www.albanianews.it. [dostęp 2011-09-19]. (wł.).