Pingyuan (1889)

To jest dobry artykuł
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pingyuan (平遠)
Ilustracja
W służbie japońskiej jako „Heien”
Klasa

pancernik obrony wybrzeża

Historia
Stocznia

Foochow Arsenal w Mawei, Fuzhou Chiny

Położenie stępki

1886 (lub 1883)[a]

Wodowanie

1889 (lub czerwiec 1888)[b]

 Cesarstwo chińskie
Nazwa

Longwei (1889)
Pingyuan (1890)

Wejście do służby

1889

Wycofanie ze służby

17 lutego 1895

 Dai-Nippon Teikoku Kaigun
Nazwa

Heien

Wejście do służby

16 marca 1895

Zatonął

18 września 1904

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

2 150 ton normalna
2 640 ton maksymalna

Długość

65,5 m całkowita[c]
60 m między pionami

Szerokość

12,2 m

Zanurzenie

4,2 m

Napęd
2 maszyny parowe, 4 kotły, moc: 2400 KM, 2 śruby
Prędkość

10,5 węzła

Zasięg

3000 Mm[1]

Uzbrojenie
1 działo 260 mm L/25
2 działa 150 mm L/35 (2 x I)
8 dział 47 mm lub 37 mm (8 x I)
4 wt 457 mm
(stan na 1894)
Opancerzenie
burty do 203 mm, pokład 51 mm, barbeta artylerii 127 mm, wieża dowodzenia 127 mm
Załoga

202[d]

Multimedia w Wikimedia Commons

Pingyuan (平遠) – chiński pancernik obrony wybrzeża z końca XIX wieku (spotyka się też starsze latynizacje nazwy: „Ping Yuen”, „Pingyuen” lub „Ping-yüan”). Był to pierwszy okręt pancerny zbudowany w Chinach, pozostał jedynym okrętem swojego typu.

Brał udział w wojnie japońsko-chińskiej w latach 1894–1895. Został zdobyty przez Japonię, służył następnie w marynarce Japonii pod nazwą Heien. Zatonął w 1904 roku na minie pod Port Artur.

Budowa[edytuj | edytuj kod]

„Pingyuan”, zbudowany w stoczni Foochow Arsenal w dzielnicy Mawei w Fuzhou w latach 80. XIX wieku, był pierwszym zaprojektowanym i zbudowanym w Chinach okrętem pancernym[2][e] (nie licząc małej kanonierki „Jin’ou” z 1875 roku[3]). Płyty pancerne i uzbrojenie pochodziły z Niemiec, maszyny i kotły prawdopodobnie były produkcji stoczni Fuzhou[2]. Uważany początkowo za krążownik pancerny, z racji niskiej prędkości określany jest jako pancernik obrony wybrzeża, lub nawet, ze względu na umiarkowaną wielkość, kanonierka pancerna (klasyfikacja w służbie japońskiej). „Pingyuan” był trzecim najsilniej uzbrojonym okrętem chińskim po dwóch pancernikach typu Dingyuan, lecz z uwagi na niską prędkość, miał niewielką wartość bojową[2]. Ponadto, ujemną cechą posiadanego zestawu uzbrojenia była niska szybkostrzelność, wynikająca z dużego kalibru głównego działa, oraz posiadanie tylko po jednej armacie kalibru 150 mm strzelającej na każdą z burt.

Dane dotyczące budowy okrętu nie są pewne i są podawane rozbieżnie w źródłach: stępkę położono pod koniec 1886 roku (według starszych publikacji, w 1883 roku)[a], kadłub wodowano w 1889 (lub w czerwcu 1888 roku)[b], a wszedł do służby w marynarce chińskiej pod koniec 1889 roku (według innych publikacji, w kwietniu 1889 lub w 1890 roku)[f]. Początkowo nosił nazwę „Longwei” (pol. „Moc smoka”)[4]. 16 maja 1890 roku nazwę zamieniono na „Pingyuan” w celu ujednolicenia z innymi okrętami Floty Beiyang[2] (pol. „Niosący pomyślność”[5].

Opis okrętu[edytuj | edytuj kod]

Okręt miał stosunkowo krótki kadłub konstrukcji gładkopokładowej, o małym wydłużeniu, z niskimi burtami na dziobie. Dziób miał formę taranową, będąc wysunięty do przodu. Burty w części nadwodnej na śródokręciu były lekko nachylone do środka. Na śródokręciu i samej rufie znajdowały się nadbudówki, których boczne ściany łączyły się z burtami. Na pokładzie dziobowym umieszczone było główne uzbrojenie – krótkolufowa armata kalibru 260 mm Kruppa na barbecie wpuszczonej w kadłub, przykryta wypukłą, lekko opancerzoną osłoną, tworzącą wieżę. Za wieżą artyleryjską na pokładzie znajdowała się pancerna wieża dowodzenia, wchodząca w skład kompleksu nadbudówek śródokręcia. Na wierzchu nadbudówki był mostek kapitański z rozbudowanymi skrzydłami, za nim jeden prosty maszt i, pośrodku długości okrętu, wysoki i stosunkowo cienki komin, o niewielkim pochyleniu w tył. Za nadbudówką, na poziomie pokładu górnego, umieszczona była artyleria średnia – dwa działa 150 mm Kruppa na podstawach z lekko opancerzonymi maskami, na wystających sponsonach, po jednym na każdej burcie. Za sponsonami dział, burty miały wysokie nadburcia, dochodzące do ścian nadbudówki rufowej. Nad nadbudówką rufową i po obu stronach komina były umieszczone łodzie okrętowe. Artyleria pomocnicza w postaci ośmiu lekkich dział miała stanowiska w ścianach nadbudówek śródokręcia i rufowej oraz odkryte stanowiska na pokładach nadbudówek[1].

Pojedyncza armata 260 mm Kruppa miała długość lufy 25 kalibry (L/25) i strzelała pociskami o masie 204,3 kg[g]. Szybkostrzelność wynosiła tylko 1 strzał na 5 minut[6]. Dwa działa 150 mm Krupp w stanowiskach na burtach miały długość lufy L/35 i strzelały pociskami o masie 45,4-50,8 kg[7]. Były to działa odtylcowe typu BL – o niskiej szybkostrzelności[7]. Donośność wynosiła ok. 7000 m, a szybkostrzelność 1,5 strz./min[1]. Artyleria pomocnicza składała się z ośmiu lekkich dział Hotchkiss kalibru 47 mm i 37 mm (część publikacji podaje mylnie działa kalibru 75 lub 76 mm)[h]. Uzbrojenie uzupełniały cztery (lub trzy) wyrzutnie torped kalibru 457 mm (stała na dziobie, ruchome w obu burtach w części rufowej i stała w stewie rufowej)[i]

Opancerzenie okrętu tworzył główny pas pancerny na linii wodnej, rozciągający się na całej długości okrętu[8]. Na śródokręciu osiągał największą grubość 203 mm, obejmując na długość kotłownię i maszynownię (ponad połowa długości okrętu), a na dziobie i rufie – 127 mm[j]. Pancerz był typu compound (warstwowy stalowo-żelazny)[1]. Ochronę burt uzupełniał węgiel w zasobniach od wewnętrznej strony. Pas pancerny był przykryty wewnętrznym pokładem pancernym grubości 51 mm, płaskim na śródokręciu i opadającym ku dziobowi i rufie. Barbeta artylerii głównej miała grubość pancerza 127 mm, a nakrywająca ją wypukła przykrywa (wieża) – 37 mm[k]. Przed bitwą koło ujścia Jalu przykrywa barbety została usunięta[9]. Wieża dowodzenia miała pancerz 127 mm[8]. Maski dział 150 mm miały pancerz 37 mm[1].

Służba[edytuj | edytuj kod]

„Pingyuan”

Po usunięciu w stoczni wykrytych usterek, „Pingyuan” został 16 maja 1890 roku włączony w skład najsilniejszej chińskiej Floty Beiyang. Wziął udział w wojnie japońsko-chińskiej w latach 1894–1895, jego dowódcą był wówczas Li Helian[2]. Przed wybuchem wojny, w czerwcu 1894 roku okręt wraz z innymi krążownikami osłaniał transporty wojsk chińskich do Korei i wysadzenie ich w zatoce Asan. 16 i 17 września 1894 roku osłaniał wysadzenie wojsk u ujścia Jalu, wraz z kanonierką torpedową „Guangbing”, dwoma małymi kanonierkami typu Rendel i dwoma torpedowcami („Fulong” i „Zuodui”), na skutek którego doszło do bitwy u ujścia Jalu z japońską flotą[10]. „Pingyuan” z okrętami swojego zespołu nie został początkowo włączony do głównego zespołu adm. Dinga z uwagi na niską prędkość, po południu jednak dopłynął z nimi na pole bitwy i wziął następnie aktywny udział w jej drugiej fazie. Ich pojawienie się na kursie 1. Lotnej Eskadry udaremniło japoński zamiar okrążenia prawego skrzydła chińskich sił głównych pod koniec pierwszej fazy bitwy[10]. Pod koniec bitwy „Pingyuan” został uszkodzony licznymi trafieniami dział japońskich krążowników pancernopokładowych 1. Lotnej Eskadry, głównie „Yoshino”, które spowodowały liczne pożary[l]. Otrzymał około 200 trafień, w sumie jednak uszkodzenia nie były ciężkie[11]. Podczas bitwy, trafił krążownik „Matsushima” z działa 260 mm, lecz pocisk nie wyrządził wiele szkód, gdyż okazał się ćwiczebny, wypełniony cementem (zginęło jedynie 4 ludzi)[12][10]. „Matsushima” z kolei uszkodził jego główne działo[12]. Na okręcie zginęło 14 i zostało rannych 25 członków załogi[11]. Po bitwie, „Pingyuan” był naprawiany z innymi okrętami chińskimi w Port Arthur, po czym pozostawał w bazie Weihai. Uczestniczył od końca stycznia 1895 roku w obronie bazy Weihaiwei[13].

16 lutego 1895 roku „Pingyuan” został zdobyty przez Japończyków w zajętym Weihaiwei[14], po czym wcielony już 16 marca tego roku do służby japońskiej[15], gdzie nosił nazwę „Heien” (nazwa podawana jest w części publikacji w formie „Hei Yen”)[8]. 21 marca 1898 roku zaklasyfikowano go jako kanonierkę I klasy[15]. Pozostawiając działo 260 mm, zamieniono jego przestarzałą artylerię średnią Kruppa (2 działa 150 mm i 8 dział 75 mm) na typowe dla Japończyków szybkostrzelne 2 działa 152 mm QF Armstronga i 8 dział 47 mm. Podczas wojny rosyjsko-japońskiej w 1904 roku, brał udział w ostrzale bazy Port Artur. 18 września 1904 roku zatonął na rosyjskiej minie w okolicy Port Artur, zginęło 198 członków załogi (na pozycji 38°57′N 120°56′E/38,950000 120,933333)[1]. Oficjalnie został skreślony z listy floty dopiero 21 maja 1905 roku[15].

Dane techniczne[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Położenie stępki pod koniec 1886 według monografii historycznej chińskiej floty Wright 2001 ↓, s. 78. W starszych ogólnych źródłach (Conway’s... 1979 ↓, s. 397, Suliga 1995 ↓) – 1883 rok
  2. ↑ a b Wodowanie w 1889 według Wright 2001 ↓, s. 78. W starszych ogólnych źródłach (Conway’s... 1979 ↓, s. 397, Suliga 1995 ↓) – czerwiec 1888.
  3. ↑ a b Długość całkowita podana tylko w R.N.J. Wright – 215 stóp
  4. ↑ a b Załoga 202 w Conway's, 204 w R.N.J. Wright, 250 w S. Suliga w tym 16 oficerów
  5. ↑ Według Suliga 1995 ↓ i niektórych innych publikacji, zbudowany był według projektu niemieckiego. W źródłach z epoki spekulowano, że był budowany według wzoru niemieckich krążowników typu Jingyuan (1887) (King Yuen), ale został skrócony z przyczyn finansowych (Jane 1904 ↓, s. 85–86), lecz brak jest podstaw do takiego poglądu (Wright 2001 ↓, s. 78-79). Według Wrighta, być może konstrukcja była częściowo wzorowana na zbudowanym w Niemczech krążowniku „Jiyuan”.
  6. ↑ Wejście do służby pod koniec 1889 roku według Wright 2001 ↓, s. 78. W starszych źródłach (Conway’s... 1979 ↓, s. 397, Suliga 1995 ↓) – kwiecień 1889 roku, w niektórych innych 1890 rok Conway’s... 1979 ↓, s. 220}
  7. ↑ Dane działa według Wright 2001 ↓, s. 195 (masa pocisku podana jako 450 funtów). Według Suliga 1995 ↓, długość lufy – L/22
  8. ↑ 8 dział 3- i 1-funtowych Hotchkiss (47 mm i 37 mm) według źródła z epoki Brassey’s... 1895 ↓, s. 102, również Wright 2001 ↓, s. 78-79 podaje 8 niesprecyzowanych lekkich dział Hotchkissa. Jentschura i in. 1976 ↓, s. 13 podaje 8 dział 3-calowych (76 mm), a Suliga 1993 ↓: 8 dział 75 mm L/30 Krupp, lecz według Wrighta s. 196, działa 75/76 mm były używane we flocie chińskiej dopiero po 1910 roku. W Conway's brak wymienionej artylerii pomocniczej.
  9. ↑ 4 wyrzutnie torped 457 mm według Conway’s... 1979 ↓, s. 397 i Suliga 1995 ↓, także 4 wyrzutnie według Brassey’s... 1895 ↓, s. 102 (bez podanego kalibru), natomiast Wright 2001 ↓, s. 78-79 podaje tylko trzy wyrzutnie (bez rufowej), w tym dwie ruchome, nie podając kalibru.
  10. ↑ Pas burtowy 127-203 mm według S. Suligi (compound), R.N.J. Wrighta i innych. Grubość pancerza „Pingyuan” 9,4 cala (240 mm) w Conway's s. 397 to prawdopodobnie omyłka, bo dla „Hei Yen” podane jest 8 cali
  11. ↑ Wieża (nakrycie barbety) grubości 37 mm w S. Suliga i Conway's (1,5 cala); R.N.J. Wright podaje 1 cal.
  12. ↑ Tadeusz Maria Gelewski, Jalu 1894, Warszawa 1995, ISBN 83-11-08384-3 – zupełnie błędna jest jednak w świetle pozostałych źródeł teza tamże o jego ciężkim uszkodzeniu lub zatopieniu.
  13. ↑ Wyporność 2150/2640 t według S. Suliga i Conway's; R.N.J. Wright podobnie: 2067/2650 t.
  14. ↑ 4 kotły i 2 pomocnicze według R.N.J. Wrighta, 4 kotły według Conway's; S. Suliga podaje 6 kotłów cylindrycznych

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l Suliga 1995 ↓
  2. ↑ a b c d e Wright 2001 ↓, s. 78
  3. ↑ Wright 2001 ↓, s. 35-36.
  4. ↑ Kisielow 2019 ↓, s. 38.
  5. ↑ Kisielow 2019 ↓, s. 39.
  6. ↑ Jan Gozdawa-Gołębiowski, Od wojny krymskiej do bałkańskiej, Gdańsk: Wydaw. Morskie, 1985, s. 467, ISBN 83-215-3259-4, OCLC 830182417.
  7. ↑ a b Wright 2001 ↓, s. 195.
  8. ↑ a b c d e f Conway’s... 1979 ↓, s. 220, 397
  9. ↑ a b Jane 1904 ↓, s. 86.
  10. ↑ a b c Wright 2001 ↓, s. 90-92.
  11. ↑ a b Wright 2001 ↓, s. 93-94.
  12. ↑ a b A.A. Biełow (А.А. Белов): Kriejsera tipa "Matsushima (Крейсера типа "Мацусима"), seria Bojewyje Korabli Mira, Sankt Petersburg, 2005, ISBN 5-98830-008-1
  13. ↑ Wright 2001 ↓, s. 99.
  14. ↑ Wright 2001 ↓, s. 104-105.
  15. ↑ a b c Heien ironclad w serwisie Imperial Japanese Navy

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Siergiej Suliga: Japonskij fłot. Korabli Russko-Japonskoj wojny 1904–1905. Wypusk 2. Moskwa: Askold, 1995. ISBN 5-86579-001-3. (ros.).
  • Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860–1905. Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugene Kolesnik (red.). Londyn: Conway Maritime Press, 1979. ISBN 0-85177-133-5. (ang.).
  • Richard N.J. Wright: The Chinese Steam Navy, 1862-1945. Londyn: Chatham Publishing, 2001. ISBN 1-86176-144-9. (ang.).
  • Brassey's Naval Annual. T.A. Brassey (red.). Portsmouth: J. Griffin and Co., 1895. (ang.).
  • Hansgeorg Jentschura, Dieter Jung, Peter Mickel: Warships of the Imperial Japanese Navy, 1869–1945. Naval Institute Press, 1976, s. 99. ISBN 0-87021-893-X. (ang.).
  • Fred. T. Jane: The Imperial Japanese Navy. Londyn: W. Thacker & Co., 1904. (ang.).
  • Dmitrij Kisielow. Pancernik obrony wybrzeża Pingyuan. „Okręty Wojenne”. Nr specjalny 71. Z dziejów floty chińskiej, 2019. Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pingyuan_(1889)&oldid=71351646”