Piotr Bieńkowski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Piotr Bieńkowski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

20 kwietnia 1865
Romanówka

Data i miejsce śmierci

10 sierpnia 1925
Chylin

Profesor nauk historycznych
Specjalność: archeologia śródziemnomorska
Alma Mater

Uniwersytet Lwowski

Doktorat

1888

Habilitacja

1894

Profesura

1905

Polska Akademia Umiejętności
Status

członek krajowy czynny

Uczelnia

Uniwersytet Lwowski
Uniwersytet Jagielloński

Piotr Ignacy Bieńkowski (ur. 20 kwietnia 1865[1] w Romanówce koło Brodów, zm. 10 sierpnia 1925 w Chylinie[1]) – polski archeolog, twórca „polskiej szkoły archeologicznej”; ojciec Agnieszki Dobrowolskiej (1905–1979), żony profesora Tadeusza Dobrowolskiego, prokuratora Andrzeja (1909–1940) oraz adwokata Krzysztofa (1902–1973).

Biografia[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z rodziny szlacheckiej, był synem Adama Bieńkowskiego i Blanki z Zalewskich[1]. W 1882 ukończył Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie i podjął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego. Po ich ukończeniu w 1886 kontynuował edukację z zakresu historii starożytnej w Berlinie i z zakresu archeologii w Wiedniu, Rzymie, Atenach (1887-1892)[1]. Wśród jego wykładowców byli m.in. Ludwik Ćwikliński (we Lwowie) i Theodor Mommsen (w Berlinie). Doktorat obronił na Uniwersytecie Lwowskim w 1888[1]. Po habilitacji w 1893 związany z Uniwersytetem Jagiellońskim w Krakowie. Tam w 1897 objął nowo utworzoną Katedrę Archeologii Klasycznej[1]; był pierwszym polskim uczonym, specjalizującym się w archeologii śródziemnomorskiej.

Pracował na Uniwersytecie Jagiellońskim do końca życia; w 1897 został profesorem nadzwyczajnym i kierownikiem utworzonej przez siebie Katedry Archeologii Klasycznej. Od 1905 profesor zwyczajny. Od 1905 kierował Seminarium Archeologii Klasycznej, w roku akademickim 1908/1909 pełnił funkcję dziekana Wydziału Filozoficznego. W latach 1909-1921 był dyrektorem Gabinetu Połączonych Zbiorów Sztuki i Archeologii. Nie przyjął proponowanej mu w 1922 Katedry Archeologii Klasycznej na Uniwersytecie Warszawskim.

Pochowany został na cmentarzu Rakowickim w Krakowie, w grobowcu rodzinnym, w pasie 15[2].

Grób prof. Piotra Bieńkowskiego i prof. Tadeusza Dobrowolskiego na cmentarzu Rakowickim

Specjalizował się w antycznej rzeźbie greckiej i rzymskiej. Zainicjował w Polsce badania źródłowe z zakresu historii starożytnej, był pionierem badań genezy popiersia w rzeźbie antycznej. Ustalił chronologię i typologię popiersi portretowych w rzeźbie rzymskiej[3], analizował również udział tzw. barbarzyńców w sztuce greckiej i rzymskiej. Rozpoczął opracowanie naukowe zabytków antycznych znajdujących się w zbiorach polskich. W latach 1910/1911 z ramienia krakowskiej Akademii Umiejętności brał udział w austriackich wykopaliskach w El-Kubanije w Dolnej Nubii[1]. Część znalezisk z owych wykopalisk przekazano później do zbiorów Akademii Umiejętności[1]. W latach 1893-1897 odbył serię podróży badawczych do krajów śródziemnomorskich Europy oraz Afryki i Azji Mniejszej. Bez powodzenia dążył do założenia Instytutu Archeologicznego Polskiego w Atenach. Jako znawca rzeźby greckiej zyskał uznanie międzynarodowe.

Jego uczniami był szereg znakomitości ówczesnej nauki, którzy rozwijali archeologię na innych polskich uczelniach: Edmund Bulanda na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, Rajmund Gostkowski na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, Mieczysława Ruxerówna na Uniwersytecie Poznańskim czy Kazimierz Bulas na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wśród jego uczniów był także m.in. Włodzimierz Antoniewicz, który pod kierunkiem Bieńkowskiego obronił doktorat (1918).

Ogłosił ponad 80 prac naukowych. Niektóre z nich to:

  • Krzysztofa Warszewickiego dzieła niewydane (1887)
  • De fontibus et auctoritate scriptorum historiae Sertorianae (1890)
  • Z dziejów cywilizacji starożytnej (1893)
  • Historya kształtów biustu starożytnego[4] (1895)
  • Impresjonizm w sztuce rzymskiej i starochrześcijańskiej (1896)
  • O Sarmatach i Roxolanach w sztuce rzymskiej (1902)
  • O reliewach w Giardino Boboli we Florencji (1903)
  • O lecytach greckich w krakowskich zbiorach (1917)
  • O rzeźbach grecko-rzymskich na zamku XX. Czartoryskich w Gołuchowie (1920)
  • O skarbie srebrnym z Choniakowa na Wołyniu[5] (1929)

W 1909 został członkiem korespondentem AU, w 1917 członkiem czynnym tej akademii. Od 1918 był członkiem Komisji Orientalistycznej AU. Należał także do wielu innych towarzystw i akademii naukowych, m.in. Austriackiego Instytutu Archeologicznego (1899), Towarzystwa Numizmatycznego w Krakowie (wiceprezes od 1909), Towarzystwa Naukowego we Lwowie (1921), Centralnej Komisji dla Konserwowania Zabytków Sztuki i Pomników Historycznych w Wiedniu (członek korespondent), Society for the Promotion of Hellenic Studies w Londynie, Towarzystwa Filologiczno-Archeologicznego „Eranos” w Wiedniu, Verein der Altertumsfreunde im Rheinlande w Bonn.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e f g h Śliwa 2019 ↓, s. 19.
  2. Karolina Grodziska-Ożóg: Cmentarz Rakowicki w Krakowie (1803-1939). Wyd. II. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1987, s. 98. ISBN 83-08-01428-3.
  3. Bieńkowski-Łada Piotr Ignacy, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2022-10-31].
  4. Piotr Bieńkowski, Historya kształtów biustu starożytnego, wyd. 1895 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-01].
  5. Piotr Bieńkowski, O skarbie srebrnym z Choniakowa na Wołyniu, wyd. 1929 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-01].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A-J, Wrocław 1983
  • ARCHEOLOGIA NA UNIWERSYTECIE JAGIELLOŃSKIM. www2.almamater.uj.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-10)].
  • J. Śliwa, Piotr Bieńkowski (1865-1925). Badacz – nauczyciel akademicki – organizator nauki, Archeologia śródziemnomorska w Uniwersytecie Jagiellońskim 1897 – 1997, Kraków 1998.
  • Joachim Śliwa, Starożytny Egipt oczami Polaków. Słownik biograficzny egiptologów, archeologów i badaczy pokrewnych dziedzin, podróżników i kolekcjonerów oraz literatów i malarzy zafascynowanych przeszłością i teraźniejszością Egiptu, Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2019, s. 19, ISBN 978-83-7676-301-9.

Literatura dodatkowa[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]