Pobyłkowo Małe (wieś)
52°33′14″N 21°02′07″E/52,553889 21,035278| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
23 |
| Kod pocztowy |
06-114[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WPU |
| SIMC |
0122884[5] |
Położenie na mapie gminy Pokrzywnica  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu pułtuskiego  | |
| 52°33′14″N 21°02′07″E/52,553889 21,035278[1]
| |
Pobyłkowo Małe – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie pułtuskim, w gminie Pokrzywnica[5][6]. Przez miejscowość przepływa rzeka Klusówka.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ciechanowskiego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Najwcześniejsze źródła wspominają o istnieniu Pobyłkowa w 1240 roku jako Pobelcouo[7], od początków XIII wieku własność biskupów płockich[8]. W XVIII wieku nastąpił rozdział Pobyłkowa na Pobyłkowo Małe i Pobyłkowo Duże (Wielkie). W okresie tym istniały wieś i folwark o tej nazwie[7]. Wieś znajdowała się wówczas w kluczu trzepowskim dóbr przednarwiańskich biskupstwa płockiego[9], a następnie stała się jako wieś zarobna częścią klucza pobyłkowskiego, do którego należały także folwarki Pobyłkowo Małe, Pobyłkowo Duże i Trzepowo, wsie zarobne Pobyłkowo Duże, Budy Pobyłkowskie, Budy Trzepowskie, Trzepowo oraz młyn Klusek. W dokumentach historycznych dla wsi odnotowuje się także nazwę Pobyłków. W 1827 roku w Pobyłkowie Małym znajdowało się 12 domów, a populacja wynosiła 83 mieszkańców[10].
W 1830 roku Pobyłkowo kupił Jakub Fryderyk Hoffman, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, twórca jego ogrodu botanicznego, a po nim do 1876 roku dobrami pobyłkowskymi władał jego syn Tytus Hoffmann, członek Towarzystwa Rolniczego i nauczyciel[11]. Historycznie w Pobyłkowie Małym mieściło się także wójtostwo, którego ostatnim dziedzicem i właścicielem był Długołęcki, po którego śmierci grunta włączono w skład folwarku w Pobyłkowie Dużym[10]. Do czasu II wojny światowej we wsi znajdował się dworek, który w 1905 roku otrzymał nagrodę Tygodnika Ilustrowanego na wystawie "Dwór polski" w Salonie Sztuk Pięknych Aleksandra Krywulta[12].
Ostatnimi przedwojennymi właścicielami Pobyłkowa Małego była rodzina Dłużewskich - Józef i Jadwiga[13], a następnie ich syn Karol. W 1936 część terenów Pobyłkowa zostało poddanych przymusowej parcelacji[14][15], natomiast sam Dłużewski został rozstrzelany przez Niemców we wrześniu 1939 roku w publicznej egzekucji[16].
W czasie walk w 1944 roku wieś uległa dużym zniszczeniom[17]. W czasach powojennych we wsi zorganizowano Państwowe Gospodarstwo Rolne. Po jego likwidacji w dawnych budynkach gospodarczych (wcześniejszej siedzibie Stacji Maszynowo-Traktorowej[18]) do 2019 roku funkcjonowało przedsiębiorstwo produkcji styropianu Polexim[19].
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Dane za rok 2011[2]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 354 | 100 | 173 | 48,9 | 181 | 51,1 |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 102898
- ↑ a b Wieś Pobyłkowo Małe w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2010-01-31] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 954 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b Kazimierz Rymut: Nazwy miejscowe Polski, t. IX Po-Q, hasło „Pobyłkowo”. Kraków: Polska Akademia Nauk, Instytut Języka polskiego, 2013, s. 11. ISBN 978-83-64007-04-0.
- ↑ Maria Domin, Acta Nuntiaturae Polonae, t. t. XXXIV, w. 8, 2015, s. 241.
- ↑ Waldemar Graczyk, Inwentarz dóbr przednarwiańskich biskupstwa płockiego z 1785 roku, w: Nasza Przeszłość, t. 107, 2007, s. 268.
- ↑ a b Pobyłkowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 347.
- ↑ Tytus Hoffmann h. Różan [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2020-08-14].
- ↑ Dwór w Pobyłkowie od strony wjazdu, „Tygodnik Ilustrowany” (7), bcul.lib.uni.lodz.pl, 1905, s. 107 [dostęp 2020-08-14].
- ↑ Tradycja Mazowsza. Powiat pułtuski. Przewodnik subiektywny. (pol.). Mazowieckie Obserwatorium Kultury, s. 57
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 września 1936 r. o ustaleniu nadzwyczajnego wykazu imiennego nieruchomości podlegających przymusowemu wykupowi
- ↑ Książka adresowa z 1939 r., s. 547
- ↑ Karol Dłużewski z Dłużewa h. Pobóg (ID: 4.456.143). [dostęp 2021-03-18].
- ↑ Łacha wieś z piasków Narwi wyrosła, „Informator Gminy Serock” (8/164), wrzesień 2016, s. 13.
- ↑ Mapa topograficzna z lat 80. XX wieku
- ↑ "POLEXIM" SP. Z OO W LIKWIDACJI (KRS 0000209522). [dostęp 2021-08-28].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Pobyłkowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 347.