Pochwodziób żółtodzioby
| Chionis albus[1] | |||
| (J.F. Gmelin, 1789) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
pochwodziób żółtodzioby | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 w sezonie lęgowym przeloty zimowiska | |||
Pochwodziób żółtodzioby[3], pochwodziób biały (Chionis albus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny pochwodziobów (Chionidae). Występuje w południowej części Ameryki Południowej, Antarktyce i na wyspach subantarktycznych. Nie jest zagrożony.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek został opisany zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego przez J.F. Gmelina w 1789 roku w 13. edycji Systema Naturae, jako Vaginalis alba[4]. Jako miejsce typowe błędnie została wskazana Nowa Zelandia[4][5], faktycznie powinny być Falklandy[5]. Nie wyróżnia się podgatunków[6]. Epitet gatunkowy albus oznacza „biały”[7].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Pochwodziób żółtodzioby jest średniej wielkości ptakiem, mierzy od 34 do 41 cm, rozpiętość skrzydeł to 75–80 cm, a masa ciała dorosłego osobnika to 460–810 g[5]. Z sylwetki przypomina gołębia lub kurę, lata podobnie do gołębi[8]. Upierzenie dorosłych jest jednolicie białe[5]. Dziób ma czarny koniec i żółtą nasadę, jego rogowa pochewka jest zielonkawa. Skóra wokół oczu jest bladożółta, przydatki głowowe są różowe. Palce nóg nie mają błony pławnej[8].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Gatunek rozmnaża się na Półwyspie Antarktycznym i na wyspach wokół Morza Scotia – Szetlandach Południowych, Orkadach Południowych, Georgii Południowej i prawdopodobnie na Sandwichu Południowym. Poza sezonem lęgowym migruje na Falklandy, Ziemię Ognistą i do Patagonii, niektóre ptaki zapuszczają się też dalej na północ[5][2]. Zalatuje do Urugwaju i Brazylii, a także na Tristan da Cunha[2], a nawet do Afryki Południowej[8].
Pożywienie[edytuj | edytuj kod]
Ptaki te są wszystkożerne. Jedzą kryla, ryby, kałamarnice i inny pokarm podkradany pingwinom oraz kormoranom. Zjadają także ich jaja i małe pisklęta[5]. Nękają pingwiny także po to, aby te zwróciły pokarm. Poza sezonem rozrodczym szukają pokarmu najczęściej pośród wyrzuconych na brzeg glonów, w trawach tussock, na nadbrzeżnych łąkach i terenach podmokłych. W lecie, gdy rozmnażają się płetwonogie, pochwodzioby zjadają ich martwe noworodki, dziobią rany zwierząt, jedzą łożyska, a obserwowano nawet, jak próbowały pożreć pępowinę wciąż połączoną z ciałem młodej foki. Nie gardzą też odchodami płetwonogich. Ze względu na zwyczaje żywieniowe, ptaki spędzają dużo czasu na oczyszczaniu piór[8].
Zachowania[edytuj | edytuj kod]
Ptaki te żyją na wybrzeżach morskich, często na wyspach. Rzadko zapuszczają się dalej niż na kilometr w głąb lądu. Typowo spotykane są w koloniach ptaków morskich, szczególnie pingwinów, ale także kormoranów i albatrosów. Występują także w koloniach płetwonogich; na Falklandach spotyka się je w pobliżu siedzib ludzkich[5][2][8]. Migrujące ptaki znajdują odpoczynek na górach lodowych i czasem statkach[8].
Ptaki te nie boją się ludzi i żerują na odpadkach w pobliżu stacji polarnych, portów i osad nadmorskich[8].
Rozród[edytuj | edytuj kod]
Pochwodzioby żółtodziobe pojawiają się na terenach lęgowych w październiku i listopadzie (wiosną na półkuli południowej). Są monogamiczne i przywiązane do terytorium, na które zazwyczaj wracają co roku. Terytorium obejmuje część kolonii pingwinów i jest zaciekle bronione. Gniazda mają kształt miski, są wyłożone kośćmi, guanem, szczątkami piskląt i śmieciami. Między grudniem a styczniem samica składa typowo 2–3 kremowe jaja o gruszkowatym kształcie, w czterodniowych odstępach. Są one wysiadywane przez 28–32 dni. Młode ptaki po uzyskaniu zdolności do lotu żerują wzdłuż brzegu, szukając resztek ryb, mięczaków i glonów, a pomiędzy kwietniem a czerwcem odlatują na północ[8].
Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]
Ocenia się, że łącznie żyje około 10 tysięcy par tych ptaków[5]. Ma duży obszar występowania i stabilną liczebność, w związku z czym nie jest zagrożony wyginięciem. W przeszłości zagrożeniem dla niego było skażenie środowiska, szczególnie na wyspie Signy, a norwescy wielorybnicy polowali na nie dla mięsa[8]. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje go za gatunek najmniejszej troski[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Chionis albus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e BirdLife International, Chionis albus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2017-3, DOI: 10.2305/IUCN.UK.2017-3.RLTS.T22693556A118854999.en [dostęp 2018-02-15] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Chionidae Lesson, 1828 - pochwodzioby (wersja: 2016-04-26). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-12-08].
- ↑ a b J.F. Gmelin: Caroli a Linné... Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species; cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 13. T. 1, cz. 2. Lyon: J.B. Delamolliere, 1789, s. 705. DOI: 10.5962/bhl.title.125970.
- ↑ a b c d e f g h Burger, A.E. & Kirwan, G.M.: Snowy Sheathbill (Chionis albus). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2018. [dostęp 2018-02-15]. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-11-17]. (ang.).
- ↑ James A. Jobling: The Key to Scientific Names. [w:] Birds of the World [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i Snowy sheathbill (Chionis albus). ARKive. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-03)].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Pochwodziób żółtodzioby (Chionis albus). [w:] Polska Stacja Antarktyczna im. Henryka Arctowskiego [on-line]. Instytut Biochemii i Biofizyki PAN. [dostęp 2018-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-16)]. (pol.).
- Snowy Sheathbill Chionis albus. BirdLife International. [dostęp 2018-02-15]. (ang.).