Pogórze (województwo śląskie)
49°48′02″N 18°50′04″E/49,800556 18,834444
| wieś | |
 Widok na centrum Pogórza | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
2076[2] |
| Strefa numeracyjna |
33 |
| Kod pocztowy |
43-430[3] |
| Tablice rejestracyjne |
SCI |
| SIMC |
0067487 |
Położenie na mapie gminy Skoczów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego  | |
| 49°48′02″N 18°50′04″E/49,800556 18,834444[1]
| |
_COA.png)
Pogórze (cz. Pohoří, niem. Pogorsch) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim, w gminie Skoczów. Wieś leży w historycznych granicach regionu Śląska Cieszyńskiego. Powierzchnia sołectwa wynosi 863 ha[4], a liczba ludności 1851, co daje gęstość zaludnienia równą 214,5 os./km².
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0067493 | Bajerki | część wsi |
| 0067501 | Dębina | część wsi |
| 0067518 | Dziedzina | część wsi |
| 0067524 | Kopaniny | część wsi |
| 0067530 | Wądolec | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana została w łacińskim dokumencie Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego), spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna ok. 1305 w szeregu wsi zobowiązanych do płacenia dziesięciny biskupstwu we Wrocławiu, w postaci ithem in Pogorsz[7][8][9]. Zapis ten (brak określenia liczby łanów, z których będzie płacony podatek) wskazuje, że wieś była w początkowej fazie powstawania (na tzw. surowym korzeniu), co wiąże się z przeprowadzaną pod koniec XIII wieku na terytorium późniejszego Górnego Śląska wielką akcją osadniczą (tzw. łanowo-czynszową). Wieś politycznie znajdowała się wówczas w granicach utworzonego w 1290 piastowskiego (polskiego) Księstwa Cieszyńskiego, będącego od 1327 lennem Królestwa Czech, a od 1526 roku w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów wraz z regionem aż do 1918 roku w monarchii Habsburgów (potocznie Austrii).
Miejscowość wraz z jej częściami: Dembiną i Bajerkami wymienia pod koniec XIX wieku Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. Wieś zajmowała całkowity obszar 1488 mórg. Według spisu z 1880 roku we wsi znajdowały się 103 budynki, w których mieszkało 890 mieszkańców w tym 415 mężczyzn oraz 475 kobiet. 650 z nich było wyznania katolickiego, 232 protestanckiego, a 8 wyznawało judaizm. Pod względem etnicznym 848 mieszkańców było polskojęzycznymi, 42 niemieckojęzycznymi. We wsi znajdowała się polska szkoła ludowa[10].
Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 108 budynkach w Pogórzu na obszarze 858 hektarów mieszkało 860 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 100,2 os./km². z tego 639 (74,3%) mieszkańców było katolikami, 209 (24,3%) ewangelikami a 12 (1,4%) wyznawcami judaizmu, 792 (92,1%) było polsko-, 55 (6,4%) niemiecko- a 12 (1,4%) czeskojęzycznymi[11]. Do 1910 roku liczba mieszkańców wzrosła do 862, z czego 861 było zameldowanych na stałe, 799 (92,8%) było polsko-, 61 (7,1%) niemieckojęzycznymi a 1 czeskkojęzyczna, 636 (73,8%) było katolikami, 217 (25,2%) ewangelikami a 9 (1%) wyznawcami judaizmu[12].
W wyborach na XI kadencję austriackiej Rady Państwa w 1907 w Pogórzu wygrał Józef Londzin (Związek Śląskich Katolików) ze 113 głosami nad Janem Sztwiertnią (45 głosów, byłym członkiem Związku Śląskich Katolików, postrzeganym jako kandydat neutralny narodowościowo z poparciem miejscowym Niemców), a w 1911 Londzin wygrał ponownie (95 głosów) nad Józefem Kożdoniem (57 głosów, Śląska Partia Ludowa) i Józefem Chobotem (3 głosy)[13].
Po zakończeniu I wojny światowej Pogórze wraz z całym Śląskiem Cieszyńskim stało się punktem sporu pomiędzy Polską i Czechosłowacją. W 1918 roku na bazie Straży Obywatelskiej lokalni Polacy utworzyli w miejscowości oddział Milicji Polskiej Śląska Cieszyńskiego podlegający 14 kompanii Milicji w Skoczowie pod dowództwem ppor. Bączka[14].
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie bielskim.
Miejsce odbywania się corocznej imprezy sportowej Crossu świętojańskiego, która nawiązuje do tradycji palenia świętojańskich ognisk na Śląsku Cieszyńskim.
Religia[edytuj | edytuj kod]
Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi Kościół rzymskokatolicki (parafia Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski).
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Kościół NMP Królowej Polski -
Zespół Szkół Nr 5 -
-
Zabytkowy dwór (ob. Powiatowy Dom Pomocy Społecznej)
_2.JPG)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 106820
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 946 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ UM w Skoczowie: Statut Sołectwa Pogórze. [w:] www.skoczow.bip.info.pl [on-line]. 2008-10-06. [dostęp 2010-12-07].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Idzi Panic: Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 296. ISBN 978-83-926929-3-5.
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889
- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich t. VIII, hasło "Pogórze". nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1880. s. 505. [dostęp 2018-04-19].
- ↑ Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.).
- ↑ Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.).
- ↑ Grzegorz Wnętrzak: Stosunki polityczne i narodowościowe na pograniczu Śląska Cieszyńskiego i Galicji zachodniej w latach 1897-1920. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2014, s. 393. ISBN 978-83-7780-882-5.
- ↑ Jerzy Szczurek 1933 ↓, s. 32-37.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy Szczurek: Z wielkich dni Śląska Cieszyńskiego. O milicjach ludowych w latach 1918-1920. Cieszyn: Nakładem Grupy Związku Powstańców Śląskich w Cieszynie, 1933.
| Wsie | |
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
