Pokrzywka idiopatyczna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bąbel pokrzywkowy – podstawowy objaw pokrzywki idiopatycznej

Pokrzywka idiopatyczna (łac. urticaria idiopathica) – spontaniczna pokrzywka o nieznanej etiologii (nazwa stosowana w najnowszej nomenklaturze zgodnie z zaleceniami Europejskiej Akademii Alergologii i Immunologii Klinicznej (EAACI)[1]. Choroba samoistna, której przebieg może być ostry (mniej niż 6 tygodni) lub przewlekły (ponad 6 tygodni). Cechuje ją niemożność wykrycia czynnika sprawczego i mechanizmu rozwoju choroby. Przewlekła pokrzywka idiopatyczna i obrzęk naczynioruchowy idiopatyczny są schorzeniami wieloprzyczynowymi, w których zjawiska autoimmunologiczne tłumaczą patogenezę u około ⅓ pacjentów[2]. U pozostałych chorych obecność znajdującego się w krążeniu czynnika wyzwalającego histaminę jest mało prawdopodobna, a mechanizm powstawania bąbli pokrzywkowych pozostaje niewytłumaczony[2].

Epidemiologia[edytuj | edytuj kod]

Do postaci idiopatycznej zalicza się 70–80% przypadków pokrzywki[3]. Przewlekła pokrzywka idiopatyczna jest najczęstszą odmianą pokrzywki przewlekłej – od 0,1% do 3% rozpoznawanych przypadków pokrzywki[4]. Pokrzywkę idiopatyczną częściej obserwuje się u kobiet, a tylko wyjątkowo u dzieci. Średni okres utrzymywania się objawów schorzenia wynosi 5 lat[5].

Objawy[edytuj | edytuj kod]

Pokrzywka idiopatyczna ostra pojawia się nagle i zazwyczaj szybko ustępuje (do 24 godzin), nie pozostawiając żadnych śladów na skórze. Natomiast pokrzywka idiopatyczna przewlekła jest chorobą bardzo uporczywą, która łączy się z silnym świądem. Świąd zwykle nasila się wieczorem i jego uporczywość jest na tyle duża, że często powoduje on trudności w zasypianiu[5]. Swędzące bąble utrzymują się powyżej 6 tygodni. U 51% pacjentów obserwuje się sam bąbel pokrzywkowy, rzadziej obrzęk naczynioruchowy (4%) albo oba wykwity równocześnie (45%)[2]. U 20–50% pacjentów pokrzywka idiopatyczna współistnieje z pokrzywką fizykalną (pokrzywką dermograficzną, pokrzywką cholinergiczną, pokrzywką z zimna)[2]. W literaturze medycznej opisano różne czynniki, które mogą odgrywać istotną rolę w powstawaniu tej choroby (Helicobacter pylori, wirusy HCV i HGV), lecz nie ma jednoznacznych dowodów przemawiających za ich udziałem w patogenezie tego typu pokrzywek[6].

Diagnostyka[edytuj | edytuj kod]

Rozpoznania przewlekłej pokrzywki idiopatycznej można dokonać dopiero po wykluczeniu pokrzywek objawowych[2]. W celu postawienia diagnozy niezbędne jest przeprowadzenie wnikliwego wywiadu z pacjentem oraz testów i prób prowokacyjnych celem wykluczenia innych rodzajów pokrzywki. Lekarz powinien też zlecić wykonanie badań pomocniczych[2]:

Celem tych badań jest znalezienie czynnika sprawczego; niemożność jego określenia daje podstawy do zdiagnozowania pokrzywki idiopatycznej.

Leczenie[edytuj | edytuj kod]

U chorych z pokrzywką idiopatyczną niemożliwe jest leczenie przyczynowe i stosuje się terapię objawową. Lekami z wyboru są leki przeciwhistaminowe I i II generacji, które dobiera się indywidualnie[7]. Leki przeciwhistaminowe I generacji oprócz receptorów histaminowych blokują także receptory muskarynowe, receptory serotoninowe, receptory dopaminergiczne oraz receptory adrenergiczne. Mogą powodować znaczne skutki uboczne oraz senność i zaburzenia koordynacji ruchowej. Stanowią też przeciwwskazanie do prowadzenia pojazdów mechanicznych. Leki przeciwhistaminowe II generacji – jak najnowszy: bilastyna – mają powinowactwo wyłącznie do receptorów H1, nie przechodzą przez barierę krew-mózg. Wykazują również działanie przeciwzapalne i przeciwświądowe. Jako lek przeciwhistaminowy II generacji bilastyna nie wchodzi też w interakcję z lekami hamującymi układ cytochromu P450, ani nie powoduje działań niepożądanych typowych dla leków I generacji (jak senność, wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów). Działa do 26 godzin, łagodzi uporczywy świąd i nasilenie zmian skórnych[8].

W dalszej kolejności można zastosować glikokortykosteroidy. Podaje się je w zaostrzeniach pokrzywki przewlekłej, unikając stosowania wstrzyknięć octanu triamcynolonu[7]. Nie stosuje się ich stale, by nie doszło do powikłań. W przypadkach z ciężkim obrzękiem naczynioruchowym wskazane jest zastosowanie adrenaliny[9]. W terapii pokrzywek przewlekłych wykorzystuje się też antagonisty receptora H2: cymetydynę, ranitydynę, a także niektóre leki psychotropowe[9]. Chorym z objawami lęku lub depresji można podać doksepinę, która również działa blokująco na receptory H1 i H2. Ponadto w terapii pokrzywki idiopatycznej znajdują zastosowanie leki przeciwdepresyjne i uspokajające. Zalecana jest współpraca z psychiatrą[10]. W farmakoterapii pokrzywek przewlekłych wykorzystuje się również leki stabilizujące komórki tuczne (ketotifen, loratadynę), leki beta-adrenergiczne (salbutamol, terbutalinę, orciprenalinę i nifedypinę)[7]. Skuteczność terapeutyczna wapnia nie została naukowo potwierdzona – jest on podawany tylko chorym z hipokalcemią i w profilaktyce osteoporozy w przebiegu kortykoterapii[10]. Leczenie miejscowe ma jedynie charakter wspomagający.

W postępowaniu terapeutycznym należy unikać znanych czynników prowokujących wysiewy bąbli, dążyć do unikania stresu, przegrzania organizmu, spożywania alkoholu, przyjmowania aspiryny, kodeiny, morfiny. U chorych z obrzękiem naczyniowym należy też wystrzegać się podawania inhibitorów konwertazy angiotensyny. W przypadkach dodatniego wywiadu chorobowego wskazane jest stosowanie diety eliminacyjnej[7].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. R. Śpiewak, ''Pokrzywka – aktualna definicja i klasyfikacja.''.
  2. a b c d e f I. Skwara, G. Chodorowska, D. Krasowska, Pokrzywka przewlekła – definicja, podział, diagnostyka, leczenie, „Medycyna Rodzinna”, 2004, nr 5, s. 209.
  3. Z. Samochocki, ''Pokrzywka w praktyce klinicznej''.
  4. M. Czarnecka-Operacz, Pokrzywka – aktualne kierunki badań oraz implikacje praktyczne., „Alergia”, 2011, nr 4.
  5. a b I. Skwara, G. Chodorowska, D. Krasowska, Pokrzywka przewlekła – definicja, podział, diagnostyka, leczenie, „Medycyna Rodzinna”, 2004, nr 5, s. 206.
  6. E. Rudzki, Choroby alergiczne skóry, „Postępy Nauk Medycznych”, 2007, nr 11, s. 462-463.
  7. a b c d I. Skwara, G. Chodorowska, D. Krasowska, Pokrzywka przewlekła – definicja, podział, diagnostyka, leczenie, „Medycyna Rodzinna”, 2004, nr 5, s. 210.
  8. M. Jutel, Bilastyna – nowy lek przeciwhistaminowy, „Alergia”, 2011, nr 3 [zarchiwizowane z adresu 2014-05-18].
  9. a b A. Szmurło, Podział i etiopatogeneza pokrzywek., „Dermatologia Nowości”, 1997, nr 8, 1-8.
  10. a b O. Braun-Falco, Pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy i odczyny anafilaktyczne, W. Gliński, H. Wolska, P. Zaborowski (red.), „Dermatologia”, t.1, Lublin: Czelej, 2002, s. 407-430.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • M. Juszkiewicz-Borowiec, Wykwity skórne w diagnostyce dermatologicznej., Wydawnictwo Czelej, Lublin 2002, s. 60-64.
  • G. Krishnaswamy, G. Youngberg, Pokrzywka ostra i przewlekła. Medycyna po Dyplomie 2000, nr 10 (7), s. 95-107.
  • K. Obtułowicz, A. Obtułowicz, Obrzęk naczynioruchowy i pokrzywka. Alergia Astma Immunologia 2002, nr 7 (suplement 2), s. 101-107.
  • Pokrzywka, [w:] Alergologia dla dermatologów, pod red. W. Gliński, E. Rudzki, Wydawnictwo Czelej, Lublin 2002, s. 384-391.
  • K.B. Prystupa, Pokrzywki i możliwości ich leczenia. Medipress Dermatologia 1998, nr 3, s. 20-27.
  • K. Romańska-Gocka, Przewlekła pokrzywka samoistna o podłożu autoimmunologicznym. Postępy Dermatologii i Alergologii 2001, nr XVIII, zeszyt 4, s. 214-220.
  • I. Skwara, G. Chodorowska, D. Krasowska, Pokrzywka przewlekła – definicja, podział, diagnostyka, leczenie. Medycyna Rodzinna 2004, nr 5, s. 205-211.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]