Polski Instytut Spraw Międzynarodowych
Siedziba PISM przy ul. Wareckiej 1a w Warszawie | |
Państwo | |
---|---|
Dyrektor | |
Zastępca dyrektora |
Jacek Foks |
Budżet |
11 mln zł (2016)[1] |
Zatrudnienie |
83 (2016)[1] |
Adres | |
ul. Warecka 1a 00-950 Warszawa | |
Położenie na mapie Warszawy | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego | |
52°14′07,4″N 21°01′03,4″E/52,235389 21,017611 | |
Strona internetowa |
Polska
Ten artykuł jest częścią serii: Ustrój i polityka Polski Władza wykonawcza
Władza sądownicza
Kontrola państwowa
Finanse
|
Polski Instytut Spraw Międzynarodowych (PISM) – państwowa jednostka organizacyjna powołana w obecnej formie ustawą z dnia 20 grudnia 1996 r.[2] w celu prowadzenia działalności badawczej, analitycznej, szkoleniowej i archiwistycznej w zakresie spraw międzynarodowych. Dyrektora PISM powołuje Prezes Rady Ministrów na kadencje pięcioletnie. Bieżący nadzór nad pracą instytutu sprawuje minister spraw zagranicznych.
W latach 1994-1996 instytut stanowił jeden z wydziałów Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Współczesny PISM buduje swój wizerunek jako jednego z opiniotwórczych think tanków w Europie Środkowo-Wschodniej. W myśl tej wizji sytuując się pomiędzy światem polityki a niezależną analizą, PISM zapewnia wsparcie decydentom i dyplomatom, inicjuje publiczną debatę ekspercką oraz upowszechnia wiedzę o współczesnych stosunkach międzynarodowych. Działalności PISM przyświeca przekonanie, że proces podejmowania decyzji na arenie międzynarodowej powinien się opierać w jak największym stopniu na wiedzy płynącej z rzetelnych i wiarygodnych badań.
Historia
PISM powołał do życia 3 czerwca 1947 Sejm Polski Ludowej[3]. W 1972 Instytut uzyskał prawo nadawania stopnia doktora, z którego jako pierwszy skorzystał Jerzy Robert Nowak. W okresie „polskiego sierpnia” (1980-1981) w instytucie nie powstała "Solidarność". W 1993 instytut został zlikwidowany a jego struktury przekształcono w wydział MSZ pod nazwą „Biuro Studiów Międzynarodowych – PISM”. W 1996 reaktywowano PISM jako państwową jednostkę organizacyjną pod nazwą „Polski Instytut Spraw Międzynarodowych” z siedzibą w Warszawie.
Zadania statutowe PISM
Zadania Instytutu są określone w ustawie z dnia 20 grudnia 1996 o Polskim Instytucie Spraw Międzynarodowych. Należą do nich:
- prowadzenie badań naukowych w zakresie spraw międzynarodowych;
- przygotowywania analiz, ekspertyz i studiów prognostycznych z zakresu spraw międzynarodowych;
- doskonalenie zawodowe kadr wykonujących zadania w zakresie stosunków międzynarodowych i polityki zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej;
- upowszechnianie w społeczeństwie polskim wiedzy z dziedziny współczesnych stosunków międzynarodowych;
- utrzymywanie kontaktów z ośrodkami szkoleniowymi, naukowymi i politycznymi w Rzeczypospolitej Polskiej i za granicą;
- gromadzenie specjalistycznego księgozbioru i dokumentacji naukowej, a także prowadzenie otwartej działalności bibliotecznej;
- działalność wydawnicza.
Kompetencje instytutu szczegółowo określa Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 września 2004 w sprawie nadania statutu Polskiemu Instytutowi Spraw Międzynarodowych[4]., które precyzuje jego zakres działania:
- prowadzenie interdyscyplinarnych i porównawczych badań naukowych w zakresie stosunków wielostronnych i dwustronnych Rzeczypospolitej Polskiej z podmiotami prawa międzynarodowego, w tym w szczególności Organizacją Traktatu Północnoatlantyckiego i państwami sąsiednimi, a także z Unią Europejską, oraz polityki zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej i zagadnień globalizacji;
- sporządzanie analiz, ekspertyz i prognoz w zakresie spraw międzynarodowych, z inicjatywy własnej albo z inicjatywy Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesa Rady Ministrów, ministra właściwego do spraw gospodarki, Ministra Obrony Narodowej, ministra właściwego do spraw zagranicznych oraz - w miarę możliwości - innych ministrów, Sekretarza Komitetu Integracji Europejskiej, komisji sejmowych i senackich oraz klubów poselskich i senatorskich;
- upowszechnianie wiedzy z dziedziny stosunków międzynarodowych oraz polityki zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej, w tym problematyki integracji europejskiej - w szczególności za pośrednictwem Internetu i innych środków masowego przekazu oraz seminariów, konwersatoriów, odczytów, wykładów i publikacji własnych;
- gromadzenie specjalistycznego księgozbioru i dokumentacji naukowej, w szczególności w zakresie, o którym mowa w pkt 1, a także prowadzenie otwartej działalności bibliotecznej w zakresie objętym działalnością Instytutu;
- doskonalenie zawodowe pracowników wykonujących zadania w zakresie stosunków międzynarodowych i polityki zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności pracowników urzędów obsługujących ministra właściwego do spraw gospodarki, ministra właściwego do spraw zagranicznych, Ministra Obrony Narodowej i Komitetu Integracji Europejskiej, poprzez prowadzenie Kolegium Stosunków Międzynarodowych;
- współpraca ze szkołami wyższymi, ośrodkami naukowymi i innymi instytucjami krajowymi i zagranicznymi w zakresie objętym działalnością Instytutu.
Działalność
PISM realizuje własne i międzynarodowe projekty badawcze, przygotowuje raporty i analizy oraz współpracuje z instytucjami o podobnym profilu na świecie.W międzynarodowym rankingu The Global “Go-To Think Tanks” 2014 przygotowywanym corocznie przez Think Tanks and Civil Societies Program z Uniwersytetu w Pensylwanii, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych (PISM) zajął pierwsze miejsce na świecie w kategorii think tanków z budżetem do 5 milionów dolarów. Uznano go także za trzeci najlepszy tego typu ośrodek w Europie Środkowo-Wschodniej. Ponadto instytut zajął siódme miejsce na świecie wśród think tanków z afiliacją rządową. Wyróżniono także współtworzony przez PISM raport Ku wspólnej europejskiej strategii globalnej. Publikacja zajęła trzecie miejsce w kategorii „Best Policy Study/Report Produced by a Think Tank (2013–2014)” („Najlepsza publikacja/raport o tematyce politologicznej wydana przez think tank”). Ranking jest co roku przygotowywany przez Think Tanks and Civil Societies Program na Uniwersytecie w Pensylwanii. Powstaje na podstawie nominacji zgłaszanych przez ponad 1950 instytucji analityczno-badawczych, które oceniają 6500 think tanków na całym świecie.
Polski Instytut Spraw Międzynarodowych przeprowadza analizy na potrzeby administracji publicznej, mediów oraz środowisk biznesowych, dlatego też trzonem PISM jest Biuro Badań i Analiz, w którym pracuje ponad trzydziestu analityków. Przygotowują oni analizy, ekspertyzy i studia prognostyczne zarówno na zamówienie organów władzy publicznej, jak i z własnej inicjatywy. Prowadzą interdyscyplinarne i porównawcze badania naukowe z zakresu polskiej polityki zagranicznej, integracji europejskiej, stosunków transatlantyckich, bezpieczeństwa międzynarodowego i energetycznego oraz gospodarki światowej. W sferze zainteresowań znajdują się także zagadnienia instytucjonalne związane z kształtowaniem i prowadzeniem polityki zagranicznej oraz metodologia studiów nad polityką zagraniczną i sprawami międzynarodowymi.
PISM organizuje liczne konferencje, dyskusje i seminaria, w których uczestniczą politycy, parlamentarzyści, pracownicy administracji publicznej, a także naukowcy, dziennikarze, studenci oraz przedstawiciele innych ośrodków analitycznych czy organizacji pozarządowych. Wydarzenia PISM przyczyniają się do rozwijania publicznego wymiaru polityki zagranicznej. W działalności informacyjnej PISM regularnie współpracuje z ośrodkami analitycznymi i akademickimi z kraju i zagranicy. Utrzymuje kontakty z instytucjami większości krajów Unii Europejskiej, Stanów Zjednoczonych oraz krajów wschodzących. Ponadto analitycy PISM systematycznie dzielą się swoją wiedzą w opiniotwórczych programach radiowych i telewizyjnych oraz publikują artykuły w prasie krajowej i zagranicznej.
Programy i projekty badawcze
Europa Środkowa
W ramach programu obejmującego Czechy, Słowację, Węgry oraz kraje Bałkanów Zachodnich i Wschodnich, prowadzone są badania nad ewolucją współpracy politycznej, społecznej i gospodarczej (w tym energetycznej i infrastrukturalnej) krajów regionu w powiązaniu z przemianami w ich polityce wewnętrznej i zagranicznej. Równie istotnym zagadnieniem jest znaczenie geopolityczne Europy Środkowej i jej miejsce w polityce globalnych graczy – Chin, Rosji czy Stanów Zjednoczonych. Do programu należy też analiza potencjału Grupy Wyszehradzkiej (V4) i formatu V4+ jako forów promujących współpracę regionalną, zwiększających wpływ Polski na przyszłość UE oraz wspierających politykę jej rozszerzenia i europejską politykę sąsiedztwa wobec Bałkanów Zachodnich i krajów Partnerstwa Wschodniego.
Europa Wschodnia
Grupa bada relacje Polski z krajami poradzieckimi, jak również politykę UE wobec Europy Wschodniej i Partnerstwa Wschodniego. Zajmuje się m.in. polityką zagraniczną i wewnętrzną Rosji, Ukrainy, Białorusi. Uwaga analityków skupia się na kwestiach mających istotny wpływ na bezpieczeństwo energetyczne Unii Europejskiej i Polski – działaniach głównych dostawców i państw tranzytowych w handlu nośnikami energii.
Międzynarodowe stosunki gospodarcze i problemy globalne
Zakres badań grupy obejmuje przede wszystkim najważniejsze procesy zachodzące w gospodarce światowej, ich wpływ na funkcjonowanie instytucji współpracy wielostronnej (m.in. WTO, MFW, G8, G20) oraz międzynarodowych organizacji gospodarczych, a także ewolucję prawa międzynarodowego i instytucji międzynarodowych, rolę systemu Narodów Zjednoczonych i organizacji regionalnych w porządku globalnym. Analizie poddawane są również zagadnienia sektorowe ważne dla szeroko rozumianych stosunków międzynarodowych, jak np.: globalne rokowania klimatyczne, negocjacje handlowe WTO w ramach rundy Doha, reforma międzynarodowego systemu finansowego, polityka rozwojowa. Z coraz baczniejszą uwagą grupa śledzi ewolucję pozycji mocarstw wschodzących, przede wszystkim Chin, Indii i Brazylii, oraz rozwój stosunków tych państw z Polską i Unią Europejską.
Unia Europejska
Grupa monitoruje działalność UE, rozwój instytucjonalny i polityczny w Unii, politykę energetyczną oraz reformy realizowane w czasie kryzysu gospodarczego i finansowego. Analizie poddawana jest także polityka zagraniczna Unii i rozwój Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych, jak też unijne programy gospodarcze (strategia lizbońska, Europa 2020).
Bezpieczeństwo europejskie i przemysł obronny
Cele badawcze Projektu obejmują analizę ewolucji zagrożeń dla bezpieczeństwa Europy i jednocześnie polityki bezpieczeństwa krajów europejskich, w tym jej głównych instrumentów: Sojuszu Północnoatlantyckiego, Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony UE oraz Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Równocześnie Projekt bada zmiany zachodzące na europejskim rynku uzbrojenia, w wydatkach państw Europy na obronność oraz trendy dotyczące prywatyzacji bezpieczeństwa i obronności. Szczególnym celem projektu jest wsparcie procesu formułowania i implementacji polityki bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej, we wszystkich jej wymiarach: polityki w NATO, UE i innych organizacjach międzynarodowych, regionalnej i dwustronnej współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony a także polityce przemysłowej wobec sektora obronnego oraz transformacji i modernizacji sił zbrojnych RP.
Bliski Wschód i Afryka Północna
Do najważniejszych zagadnień projektowych należą procesy transformacyjne i demokratyzacyjne w świecie arabskim, ze szczególnym uwzględnieniem Egiptu i Tunezji oraz problem zmian społeczno-politycznych w państwach Zatoki Perskiej. W ramach projektu analizowane są także wyzwania dla bezpieczeństwa wewnętrznego i regionalnego (tj. konflikt izraelsko-palestyński, konflikt w Syrii, konflikty transgraniczne w Afryce Północnej). Zakres badań obejmuje również stosunki bilateralne państw arabskich i Izraela z Polską, jak również stosunki Unii Europejskiej z Bliskim Wschodem i Afryką Północną, w tym relacje w subregionie Morza Śródziemnego oraz politykę innych mocarstw wobec Bliskiego Wschodu.
Energia
Celem badań w ramach projektu „Energia” jest analiza i wyjaśnianie zależności między energetyką, gospodarką a polityką. Naszą ambicją jest aktywny udział we wspólnej debacie publicznej wraz z administracją, instytucjami pozarządowymi i przedstawicielami sektora. Obecnie badania w ramach projektu koncentrują się nad polityką energetyczną oraz klimatycznej Unii Europejskiej, bezpieczeństwem surowcowym oraz zarządzaniem w polityce energetycznej.
Biblioteka PISM
Posiada jeden z największych w Polsce (blisko 200 tys. woluminów) specjalistyczny księgozbiór z zakresu spraw międzynarodowych. Zawiera on publikacje na temat stosunków międzynarodowych, polityki zagranicznej, prawa i bezpieczeństwa międzynarodowego, gospodarki światowej, procesów globalizacji, historii dyplomacji, integracji europejskiej i studiów regionalnych. Biblioteka PISM ma status biblioteki depozytowej Organizacji Narodów Zjednoczonych. Zgromadziła największą w Polsce kolekcję serii wydawniczych dokumentów dyplomatycznych opublikowanych w wybranych krajach.
Akademia PISM
- Osobny artykuł:
Akademia PISM jest częścią Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych. Misją Akademii PISM jest rozwój zawodowy pracowników administracji publicznej oraz pracowników sektora prywatnego poprzez udział w szkoleniach, warsztatach oraz kursach z zakresu stosunków międzynarodowych i dyplomacji.
Publikacje
Analizy PISM publikowane są w formie ekspertyz, rekomendacji i raportów. Do najważniejszych zaliczyć można:
Wydawane są również książki oraz czasopisma w języku polskim i angielskim: „Polski Przegląd Dyplomatyczny”, „Sprawy Międzynarodowe”, „The Polish Quarterly of International Affairs”, „Rocznik Polskiej Polityki Zagranicznej”, „Yearbook of Polish Foreign Policy”. PISM jest także wydawcą serii Polskie Dokumenty Dyplomatyczne (PDD), w ramach której publikowane są materiały archiwalne ilustrujące historię polskiej polityki zagranicznej w latach 1918-1989.
Kierownictwo
Dyrektorzy PISM
- 5 listopada – 31 października 1947: płk. Marian Muszkat
- 31 października 1947 – grudzień 1948: Aleksander Weryka
- 1949 – 1951: płk. Marian Muszkat
- 1951 – 1957: Julian Katz-Suchy
- 1957 – 1960: Julian Hochfeld
- 1960 – 1964: Ostap Dłuski
- 1964 – 1968: Adam Kruczkowski
- 1968 – 1971: Ryszard Frelek
- 1971 – 1980: Marian Dobrosielski
- 1980 – 1987: Janusz Symonides
- 1987 – 1991: Maciej Perczyński
- 1991 – 1993: Antoni Kamiński
- 1994 – 1996: (PISM stanowi jednostkę MSZ)
- 20 września 1999 – 20 września 2004: dr hab. Ryszard Stemplowski
- 1 czerwca 2005 – 7 lutego 2007: prof. Roman Kuźniar
- 6 września 2007 – 12 kwietnia 2010: dr Sławomir Dębski
- w okresie 20 września 2004 – 31 maja 2005 i 10 czerwca 2010 – 18 lipca 2010 funkcję pełniącego obowiązki dyrektora sprawował Jacek Foks.
- 19 lipca 2010 – 19 lipca 2015: dr Marcin Zaborowski
- w okresie 6 sierpnia 2015 – 24 lutego 2016 Anna Zielińska-Rakowicz pełniła obowiązki dyrektora
- od 24 lutego 2016: dr Sławomir Dębski
Rada PISM
Rada PISM stanowi organ doradczy i opiniotwórczy, w skład której wchodzą przedstawiciele świata polityki, nauki i biznesu, wyróżniające się wysokim poziomem wiedzy w zakresie stosunków międzynarodowych i polityki zagranicznej. Członków Rady Instytutu powołuje Minister Spraw Zagranicznych na okres czterech lat. Obecnie członkami Rady są:
- Prof. dr hab. Jacek Czaputowicz – kierownik Zakładu Metodologii Badań Europejskich, Instytut Europeistyki Uniwersytetu Warszawskiego[5]
- Dr hab. Andrzej Harasimowicz – Centrum Europejskie, Uniwersytet Warszawski[6]
- Jerzy Koźmiński – prezes Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności[7]
- Prof. Zdzisław Krasnodębski – poseł do Parlamentu Europejskiego[8]
- Dr hab. Zbigniew Lewicki – kierownik Katedry Amerykanistyki, Instytut Prawa Międzynarodowego, Unii Europejskiej i Stosunków Międzynarodowych, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie[9]
- Dr Jan Parys – szef gabinetu politycznego w Ministerstwie Spraw Zagranicznych RP[10]
- vacat – podsekretarz stanu ds. prawnych, traktatowych oraz praw człowieka, Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP
- Dr hab. Krzysztof Szczerski – sekretarz stanu, Kancelaria Prezydenta RP
- Konrad Szymański – sekretarz stanu ds. europejskich, Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP
- Dr Wojciech Zajączkowski – dyrektor Departamentu Strategii Polityki Zagranicznej, Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP
- Dr hab. Andrzej Zybertowicz – doradca Prezydenta RP, kierownik Zakładu Interesów Grupowych, Instytut Socjologii, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
- Dr hab. Przemysław Żurawski vel Grajewski – członek Narodowej Rady Rozwoju przy Prezydencie RP, członek gabinetu politycznego w Ministerstwie Spraw Zagranicznych RP
Finansowanie z budżetu państwa
Polski Instytut Spraw Międzynarodowych otrzymuje co roku dotację podmiotową w ramach części 45 budżetu państwa – Sprawy międzynarodowe.
W 2016 PISM otrzymał 8,2 mln zł[11]. W ustawie budżetowej na 2017 wysokość dotacji dla Instytutu zaplanowano w wysokości 8,4 mln zł[12].
Przypisy
- ↑ a b Sprawozdanie dyrektora Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych z realizacji planu działań PISM w 2016 r.. http://www.pism.pl/pl#1.+[dostęp 2017-08-07]. (pol. • ang.).
- ↑ Jednolity tekst ustawy o Polskim Instytucie Spraw Międzynarodowych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1386)
- ↑ Grzegorz Sołtysiak, Historia Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych w latach 1947-1993 - pierwsze przybliżenie, "Polski Przegląd Dyplomatyczny", 2008 nr 2, s. 93-124.
- ↑ Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 września 2004 r. w sprawie nadania statutu Polskiemu Instytutowi Spraw Międzynarodowych Dz.U. z 2004 r. nr 216, poz. 2205
- ↑ Rada Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych [online], www.pism.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).
- ↑ Rada Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych [online], www.pism.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).
- ↑ Rada Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych [online], www.pism.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).
- ↑ Rada Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych [online], www.pism.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).
- ↑ Rada Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych [online], www.pism.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).
- ↑ Rada Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych [online], www.pism.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).
- ↑ Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2016 r. (druk nr 1588). Tom I. sejm.gov.pl, 30 maja 2017. s. 2/67. [dostęp 2017-08-07].
- ↑ Ustawa budżetowa na rok 2017 z dnia 16 grudnia 2016 r.. [w:] Dz. U. poz. 108 [on-line]. isap.sejm.gov.pl, 17 stycznia 2017. s. 61. [dostęp 2017-08-07].
Bibliografia
- Strona Instytutu
- Ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o Polskim Instytucie Spraw Międzynarodowych w serwisie ISAP
- Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 września 2004 r. w sprawie nadania statutu Polskiemu Instytutowi Spraw Międzynarodowych w serwisie ISAP
Linki zewnętrzne
- Sprawozdanie dyrektora Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych z realizacji planu działań PISM w 2016 r.
- Polski Instytut Spraw Międzynarodowych w bazie instytucji naukowych portalu Nauka Polska (OPI).