Pomarańcza olbrzymia

Pomarańcza olbrzymia
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	mydleńcowce
Rodzina	rutowate
Rodzaj	cytrus
Gatunek	pomarańcza olbrzymia
	Nazwa systematyczna
	Citrus maxima (Burm. f.) Merr; Interpr. Herb. amboin. 296. 1917
Synonimy
	Aurantium maximum Burm.; Citrus aurantium var. grandis L.; Citrus decumana L..; Citrus grandis Osbeck;
	Aurantium maximum Burm.; Citrus aurantium var. grandis L.; Citrus decumana L..; Citrus grandis Osbeck;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pomarańcza olbrzymia, pomelo, pompela, szadok Citrus maxima (Burm. f.) Merr – gatunek rośliny wieloletniej z rodziny rutowatych.

Pochodzi z Azji Południowo-Wschodniej^[5], z centrum w Malezji i Indonezji^[3], ale rośnie też dziko na Fidżi. Prawdopodobnie wprowadzony do Chin ok. 100 r.p.n.e. i od tego czasu szeroko uprawiany w prowincjach południowych (Kuangsi, Guangdong, Fujian), a także w Tajlandii, południowej Japonii i na Tajwanie. Pod koniec XVII w. przywiezione do Ameryki przez kapitana Shaddocka i od 1696 uprawiane na Barbadosie. W krajach zachodnich pomelo jest głównie znane jako przodek grejpfruta^[5] (krzyżówki pomelo z pomarańczą chińską).

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Drzewo o kulistej koronie dorastające do 12 m wysokości.
Liście: Podłużnie jajowate, duże, o karbowanych brzegach i szeroko oskrzydlonym ogonku liściowym.
Kwiaty: O średnicy do 5 cm, 5-płatkowej koronie, 1 słupku i licznych pręcikach. Płatki korony białe, z zewnątrz zielono nakrapiane.
Owoce: Bardzo duże owoce, kuliste, ich masa może dochodzić nawet do 2 kg, a średnica do 20 cm. Są żółte, żółtozielone lub różowe, mają grubą, pokrytą woskiem skórkę (do 5 cm). Miąższ jest żółtawy lub różowy, podzielony na segmenty, wewnątrz są liczne nasiona. W smaku podobne do grejpfrutów, są jednak pozbawione silnej goryczki oraz mniej soczyste. Są to największe owoce z rodzaju cytrus (Citrus).

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Roślina uprawna – uprawiana w klimacie ciepłym. Największy areał upraw znajduje się w Indiach, Chinach, Tajlandii, na Malajach i w Izraelu.
Sztuka kulinarna: owoce są spożywane na surowo lub kandyzowane, robi się z nich soki i marmoladę. Zawierają dużo witaminy C.
Roślina lecznicza – w Azji Południowo-Wschodniej wywaru z liści i kwiatów używa się jako środka uspokajającego przy epilepsji, silnych atakach kaszlu i pląsawicy; gorącego wywaru z liści używa się na opuchlizny i zranienia, a soku jako środka przeciwgorączkowego. Nasion używa się jako środka przeciw kaszlowi, dyspepsji i lumbago^[5].
Kwiaty wykorzystuje się w Wietnamie do produkcji perfum^[5].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-02] (ang.).
↑ ^a ^b Citrus maxima (Burm.) Merr. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland., 04-11-2015. [dostęp 2015-11-04].
↑ Citrus maxima, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Pummelo Citrus maxima. W: Julia F. Morton: Fruits of Warm Climates. Julia F. Morton; Purdue University, 1987, s. 147–151. ISBN 0-9610184-1-0.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-02] (ang.).

[grin-3] Citrus maxima (Burm.) Merr. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland., 04-11-2015. [dostęp 2015-11-04].

[iucn-4] Citrus maxima, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[morton-5] Pummelo Citrus maxima. W: Julia F. Morton: Fruits of Warm Climates. Julia F. Morton; Purdue University, 1987, s. 147–151. ISBN 0-9610184-1-0.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]